11 BESTE ADRES TO MANUFACTUREN IS DAT VAN L I
GRAANZAKKEN
Kleermakersknecht
G. J. ftdriaanse.
OHTYAHGEN
VOORRADIG
Gereform. Jongelings-vereeniging Spr. 23234
teit in stede van aan het begin aan het einde
van den weg stond, en men zeggen kon
Ziedaar eene wetenschap, vrij van alle pan
theïstische philosophie, en geheel uitgaande
van de Christel, levensbeschouwing der H.
Schrilt. Tot zoolang moet de Kerk dubbel
op hare hoede wezen.
Moet de Theologie bepaald van de Kerken
uitgaan? Is het beslist noodzakelijk Veel
is er dat tot een bevestigend antwoord dringt,
maar er is ook een bezwaar, dat hiertegen
in de schaal geworpen wordt. Is de weten
schap niet ontstaan uit drang naar weten, uit
dorst naar kennis, en heeft zij mitsdien niet
een eigen terrein, waarop zij zelve souverein
is, zoodat zij, door de voogdij van de Kerk
of van dfen Staat te aanvaarden, zichzelven
verloochenen zou. Wat zullen wij zeggen.
Wij gelooven ook, dat de Theologie als ko
ningin te midden der andere wetenschap
pen, haar zetel moet hebben en wij zouden
niet gaarne het verband losmaken, dat God
gelegd heeft tusschen al het menschelijk we
ten. Maar gesteld eens, de Theol. faculteit
ging uit van de Kerken, zou zij daardoor
verhinderd worden haar licht te laten schij
nen over al de terreinen van het wetenschap
pelijk leven Wij kunnen dit niet inzien.
In elk geval moeten de Kerken de univer
siteit beschouwen als seminarium ecclesiae,
en om die reden hebben zij rechten, die haar
moeten dringen om niet te rusten vóór zij ten
volle gewaarborgd zijn.
Dat is in eene korte schets U het refe
raat teruggeven.
Hij eindigde met de volgende stellingen
aan het oordeel d^r vergadering over te geven
1. De Theologie kon alleen ontstaan op de
erve der Chr. Kerk.
2. Kennisse Gods en Godgeleerde weten
schap gelijk te stellen is in «trijd met het
spraakgebruik aller eeuwen.
3. De tegenwoordige wetenschap is gevaarlijk.
4. Eene universiteit, welke de wetenschap
wil opbouwen uit het Christel, beginsel,
heeft rechfc op ons aller liefde en me
dewerking.
5. Wijl van eene universiteit ook a. s. die
naren des Woords hunne opleiding ontvan
gen, moeten de Kerken haar dus ook be
schouwen als seminarium ecclesiae, wat
leiden moet tot den eisch de Theol. fa
culteit ga uit van de Ktrken.
6. Er is niets tegen, dat de Kerken een
eigen inrichting hebben, tot opleiding harer
toekomstige dienaren.
Op dit referaat volgde een levendig debat.
We zullen de discussie een weinig terugge
vende, de namen van de personen die gesproken
hebben, verzwijgen. Dit doen wij om zoo
objectief mogelijk te blijven.
Een eerste spreker deed de vraag, wat het
zeggen wil, de Theologie, of de beoefening
van de Theol. wetenschap gaat uit van de
Kerk. Hij wilde wel eene nadere verklaring
van dat woord uitgaan." Beteekent dat
ook soms »de hand er aan houden
Een andere spreker meende, dat de referent
wel gesproken had over 't wenschelijke, maar
minder over het beginsel. Hij vroeg nadere
bewijzen voor stelling twee, en oordeelde het
wel wat gevaarlijk, om »bet spraakgebruik"
als maatstaf te stellen in zoo'n teere kwestie.
Een derde spreker vroeg in welken zin refe
rent had gesproken van Kerk en van Theolo
gie of 't waar is dat de godgeleerdheid niet
beoefend kan worden door een on wedergebo
rene. Zou zoo iemand uit technisch oogpunt
de Theologie niet kunnen beoefenen, even
goed als men de muziek uit technisch oog
punt beoefenen kan Voorts is het waar
heid, dat de wetenschap altijd gevaarlijk is
voor de Theologie Is integendeel het Helle
nisme niet tot zeer groot voordeel geweest
voor de beoefening der Theologie
Maar het gif zat volgens spreker in den
staart. Hij noemde de zesde stelling half
slachtig. »Er is niets tegen" dat de ker
ken eene eigene inrichting hebben, is zoo
vaag. Er is wel wat voor dus, maar dat is
geen afdoening van de zaak. De vraag is
moet de Theol. wetenschap van de kerk uit
gaan
Een vierde spreker had veel te zeggen. Hij
gevoelde zich teleurgesteld. De referent leed,
naar sprekers gevoelen aan twee kwalen
tegelijk. De eene kwaal was ^conservatisme"
de andere »neoconservatisme" op theol. ge
bied. Door de eerste kwaal hield hij zich
krampachtig vast aan het oude, aan het be
staande, en door de andere kwaal trachtte
hij altijd weer 't oude opzoekende, dit in een
nieuwen vorm te gieten. Maar het was de
oude thetische methode, die referent ook weer
gevolgd was, n. 1. eerst eene stelling uitden
ken, en dan die stelling met een tekst uit
de II. S. staven. Hij, spreker, weerstond
die methode, en wilde de euristische methode
tot regel stellen. Eerst alles Tabula Rasa"
maken, d. w. z. alles opruimen, om van
nieuws de H. S. te onderzoeken, en dan
waarnemend en ontledend tot de theologie
komen. Het is sprekers overtuiging, dat de
gemeente des Heeren roeping heeft eene
universiteit in haar midden op te richten, om
ook daar de theologie volgens de euristische
methode te beoefenen uit de drie bronnen,
de natuur, de geschiedenis en de II. S. Er
kan geen sprake van zijn, dat eene vereeni-
ging Theologie zou kunnen beoetenen.
Een vijfde spreker oordeelde in menig op
zicht geheel anders dan de overige broeders. Hij
begon met op te merken, dat het ook vol
gens den referent volstrekt niet het doel was,
om de kwestie hier op te lossen. Dat de
referent zich omzichtig" had uitgelaten, zou
spreker hem nooit kwalijk nemen.
Alleen had hij in de zesde stelling niet
gegeven wat in 't referaat was neergelegd.
Alles ging om de beide woorden, zij kan er
zijn, en zij moet er zijn. Zij kan er zijn bij
eene vereeniging, zij moei er zijn bij eene
kerk. Naar Paulus woord moest men om
zien naar zulke mannen, die bekwaam waren
anderen te leeren en ook de Heere Jezus had
zulk eene schooi gehid, en die hadden de
Apostelen voortgezet. De Theol. fac. ging
spreker voort, kan aanvullen. In stelling 6
oordeelde spreker, was de referent niet rid
derlijk geweest. Spreker was eens met den
referent, waar hij onderscheid had gemaakt
tusschen kennisse Gods en godgel. weten
schap. Maar, en hier hangt weer veel van
af, is dit onderscheid gradueel of essentieel.
Spreker erkende ook, dat de Chr. Ger.
Kerk weinig had gedaan voor de Theologie.
Zij had meer moeten doen. Echter, als zij
de gereform. theologie bewaard heeft, heeft
zij al veel gedaan met 'toog op den tijd
geest.
Het moet nog altijd van beteekenis geacht
worden met het oog op deze zaak, dat Dr.
Kujper eens gezegd heeft, »als ik nog eens
een foutje heb, zullen de Chr. Ger. mij wel
op de vingers tikken." Was Dr. Kujper
vroeger niet zonder mystieke denkbeelden in
de Verbonds-Theologie, nader brdoeld in het
onderscheid tusschen geheiligden en niet ge-
heiligden, nu is dat beter. Nu ontwikkelt
Dr. Kuyper systematisch de Theologie in den
breede, en wij danken God.
Een zesde spreker wilde nog op één ding
wijzen. Er wordt, zoo oordeelde hij, ontzet
tend veel gebruik gemaakt van den beken
den tekst, dat aan de Kerk de woorden
Gods zijn toebetrouwd, »en dan wordt dat
verstaan dat aan de Ker-k als instituut de
woorden Gods zijn toebetrouwd. Is dat waar,
zoo vroeg spreker, of moete# we de Kerk
dan nemen als organisme. Op die vraag
wenschte hij wel een antwoord.
Meer kwam er niet voor den dag. Trou
wens, er was ook geen tijd meer voor deze
zaak. Ge gevoelt, de hoofdzaken werden be
sproken. Een aardig bergje was er voor
referents voeten verrezen.
ZEw. moest deze opgeworpene stof nu
ordenen en ter plaatse brengen, opdat hg
weer vrij kon uitgaan.
Hij deed jlit op uitnemende wijze.
Hoe hij dit gedaan heeft, hoop ik u een
volgende keer te melden.
Met broedergr. tt. E.
Christelijke Werklieden-Vereenigiug
VergaderlocaalOude Kerkstraat B. 83.
VEREEXIGIXG BIDT ca WERKT.
Halvestuivers-veresniging voor het studiefonds
der Vrije Universiteit.
Vergaderlocaal: Vereenigingsgebouw Spanjstr. E 69.
Vergadering ¥7 «Juli 's avonds om 8 uur.
Vergaderlocaal Nieuwstraat 23. 's avonds om 8 uur.
Rooster van werkzaamheden voor de maand Juli 1894,
ll lo. Inleiding over Lukus 18 vers 3543
2o. Bespreking van dcu toestand van.
ons land vóór de Grav. regeering.
18 lo. Inleiding over Ezechiël 33 vers 111.
2o. Lezing Oldenbarneveldt en Alaurits.
25 Ledenvergadering.
Belang st Uenden worden, op al deze verg. vrien
delijk uitgenoodigd.
All V E UT E i\ T1 E X.
in alle soorten en voordeelige prijzen van af
35 CE.NT, bij
W. A. DE R1JCKE,
Kromme weele.
of JONGMAATJE gevraagd van Gereform.
Godsdienst, bij H. DONKER, te Lopik.
Puike Yoergerst, Maïs, Paardenboonen,
Haver, Kippenmaïs, Tarwe, Gerst, Zemelen,.
Bakrogge, Bakbloem, Voerbloem, enz., uiterst
lage prijzen bij
Middelburg, Kinderdijk.
de nieuwste zijde Halsdoeken, lichte gekleurde
Zakdoeken, Mouseline, Fluweelband, zwart en
gekleurd Veterband, Boenwas 10 cent altijd
zacht blijven. Fijne en ordinaire Zeepen, Eau
de cologne (Loderijn) en Meiklokjes, Eau de
cologne bij de maat, een aantal fijne flesch-
jes met Eau de cologne en nikkelnijpfiacons 40
cent, gemaakte Mans-, Jongens-, Vrouwen-,
en Kinderhemden, ongebleekte en bruine
Mans-, Jongens-, Vrouwen- en Meisjesborst
rokken, Boezeroenen, linnen Sleutelbeurzen,
Paardenlinters, en nog veel meer andere
artikelen.
Een groote voorraad Pilow, Hemdrokken-
goed, Thibet, blauw Katoen, geel Katoen,
wit Katoen, enz. enz.
Alles puike kwaliteit voor zeer billijke
prjjzen bij
Pottenmarkt M. J. TIMMERMANS.
