Friesland tegenover de Evang. Ref. kirche
aldaar. In Bentheim bleef men tot dusver vrij
van de methodistische en rationalistische in
vloeden, waartegen echter in Oost-Friesland
de strijd moest aangebonden.
Prof. de Cock antwoordt namens de Synode.
Nadat Prof. Bavinck nog verslag heeft uit
gebracht van de deputatie van Ds. Beuker
en Ds. J. Bavinck naar de vergadering der
kerken van Oost-Friesland op 31 Augustus
1892, wordt de discussie over de concept-re
geling voor de opleiding van dienaren des
Woords in de Gereformeerde kerken voortgezet.
Staande de vergadering komt het antwoord
in op het Donderdag verzonden telegram
aan H. M. de Koningin en de Koningin-Re
gentes.
Het luidt aldus
Gereformeerde, Kerken in Synode te Dordrecht.
Hare Majesteit de Koningin-Regentes draagt
mij op U hoogstderzelver dank over te bren
gen voor de gelukwenschen Haren Majestei
ten aangeboden.
Adjudant van dienst,
Van: de poll.
Met het oog op de voorbereiding voor het
dienstwerk op Zondag wordt de Synode ge
schorst.
5e Zitting op Maandagavond 4 September.
Nadat, op het einde der middagzitting van
Vrijdag, door Prof. Kuyper, namens zijn
mede-deputaten tot de concept-regeling voor
de opleiding van Dienaren des Woords inde
Gereformeerde Kerken, de door sommige leden
tegen dit concept te berde gebrachte be
zwaren waren besproken, heeft de Synode in
deze zitting de discussie over het concept
voortgezet en zijn een viertal voorstellen in
gediend van de deputaten voor de concept
regeling, van de deputaten der provinciën
Groningen en Zeeland, van Ds. de Haas, en
eindelijk van Dr. H. Franssen, terwijl door
Ds. J. H. Feringa en K. Fernhout een aan
tal amendementen op de bijlagen van het
concept zijn ingekomen. Met het oog op
het vergevorderde uur wordt de behandeling
hiervan echter uitgesteld.
Deze voorstellen luiden aldus
Het voorstel lïosLittooij luidde
«De Synode, die Concept-Regeling en het oordeel
der Prov. Synodes met de voorstellen desaangaande,
alsmede de toelichting der afgevaardigden, het Rap
port der Curatoren en de verschillende gevoelens der
adviseerende leden gehoord en rijpelijk overwogen
hebbende, besluit:
lo. de Concept-Regeling als zijnde in strijd met
het Beding, dat van de zijde der Chr. Ge ref. Kerk is
esteld en door de Ned. Geref. Kerken is aanvaard,
at n.l. de Kerk geroepen is, ecne eigene inrichting
tot opleiding barer leeraren te hebben, ten minste
wat de Godgeleerde vorming betreft, ter zijde te
leggen
2o. tot herstelling van het geschokte vertrouwen
in de vastheid der bedingen van de vereeniging, alle
misverstand en onzekerheid weg te nemen door de
volgende verklaringen
a. dat «.eigene inrichting" in voornoemd Beding
blijkens de duidelijke bewoordingen, en in overeen
stemming met de schriftelijke gedachtewisseling te
's-Hage en de vroeger over dat geschilpunt gevoerde
onderhandelingen, inhoudt: eene kweekschool van
bedienaars des Woords, geheel en alleen van de
Kerken uitgaande en door haar verzorgd en bestuurd,
die de geheele opleiding kan geven, en die indien te
eeniger tijde scheiding van de voorbereidende en de
theolologische studiën geheel of ten deele noedig of
nuttig mocht worden geoordeeld, len minste voor de
geheele «theologische vorming", dat is, de vorming
door de wetenschappelijke studie der theologie en de
practische toebereiding voor de heilige bediening, heeft
te zorgen
h. dat de Theol. School, thans gevestigd te Kam-
Êen, die als de «eigene inrichting" der Chr. Geref.
.erk met hare fondsen aan de vereenigde Kerken is
overgedragen en door deze is overgenomen, de «eigene
inrichtingvan de Geref. Kerken is en zal zijn. en
dat daarom alle «regegelingen" betreffende deze
School door de Generale Synode kunnen worden ge-
wijzigd, voor zooveel dit haar noodig of nuttig zal
voorkomen, mits altijd in overeenstemming met meer
genoemd Beding;
3o. eene Commissie te benoemen, die, gelet op de
voorstellen van de Prov. Synodes, en tevens op het
Rapport van de Curatoren der Theol.School, staande
deze Synode, zal hebben te overwegen en voor te
stellen
a. welke regelingen er te maken zijn tot meer-
der® gelijkmaking van studiën en examina, volgens
vlll van de Bepalingen, Art. 1, voornoemd;
welke voorziening in behoeften en welke wijzi
gingen van bestaande regelingen der Theol. School
noodig zijn
c. op welken voet het verband der Kerken met
de Theol. Faculteit v. d. Vrije Universiteit moet
worden verlengd, ingeval de Synode verlenging
weuschelijk acht."
Toen dit voorstel door Ds. Bos voorgelezen was,
diende LHLuyper het volgende voorstel in
De Synode van Gereformeerde Kerken in Nederland,
van oordeel, dat de Kerken, ook bij de meest vol
ledige erkenning yan het deugdelijk recht der uni
versitaire opleiding, nochtans eene eigene inrichting
ten minste voor de Godgeleerde o pleiding van aan
staande Dienaren des Woords behooren te bezitten
en dat wel op zulk eene wijze, dat het volledige zeg
genschap over deze school onverkort en ongedeeld
alleen aan de Kerken sta, en haar gewaarborgd blijve
cunstuteerende dat reeds de Generale Synode van
Amsterdam de Theologische School, thans te Kam
pen gevestigd, als zoodanig aanvaard heeft
overwegende dat eenheid in de opleiding van de
aanstaande Dienaren des Wooi'ds zooveel doenlijk
moet worden bevorderd, en dat voor dit doel in aan
merking komt vestiging van de Theologische School
en de Theol. fac. der Vrije Universiteit in eenzelfde
plaats, en gelijkstelling van de eischen van toelating
tot beide:
overwegende alsmede, dat de voorloopige toestand,
gelijk die door de Generale Synode te Amsterdam,
voor wat de Theol. School aangaat, in het leven werd
geroepen, ook thans behoort geregeld te worden be
sluit
lo. de Deputaten, die de Kerken in deze zaak van
advies gediend hebben, dank te zeggen voor hare
moeite, maar met het oog op de spanning en de on
rust die in veler gemoed heerscht, op hun rapport
geen conclusie te nemen
2o. te bepalen dat de studenten die hun eind
examen aan de Theologische School hebben afgelegd,
even als die van de Vrije Universiteit als candidaten
in de theologie komen, het praeparatoire examen in
de classe van hun domicilie zullen uileggen
3o. voor de Theologische School de thans geldende
regeling tot op de eerstvolgende Synode te bestendigen;
4o. voor het praeparatoir examen vast te stellen
de regelen als Bijlagj a aan dit besluit toegevoegd
5. met de Vrije Universiteit in onderhandeling te
treden ter verkrijging van contractueel recht voor de
kerken om confessioneel toezicht over geheel deze
Univei'siteit uit te oefenen, en zulks voor wat de
theol. fac. betreft op zulk een wijze, dat, voor zoo
ver de Belijdenis aangaat, bij benoeming, sehorsing
of ontslag van hoogleeraren de beslissing aan de
Kerkerx stavoor welke onderhandelingen de Bijlage
b als leidi-aad zal dienen:
6o. te benoemen zeven Deputaten die lo. in over
leg met do Deputaten-Gui'atoi'en der Theologische
School, de eerstvolgende Synode van consideratie en
advies zullen dienen over hetgeen aan de Kerken te
doen staat, om de eenheid der opleiding van de
dienax'en des Woords te bevorderen2o. naar de lei
draad, in Bijlage b aangegeven, met de Vereeni
ging voor Hooger Onderwijs op Geref. gx-ondsiag
over een nauwer verband tusschen de Kex'ken eix die
Vereeniging zullen onderhandelen; en 3o. aan de
eerstvolgende Synode de noodige voorstellen zullen
doen, om voor de Theologische School tot definitieve
vaststelling van statuten te geraken.
Alsnu doet dr. Franssea het volgende voorstel
De Generale Synode der Gei'ef. Kerken in Nederland,
vex-gadert te Dox'drecht
lo. de discussiën naar aanleiding van de concept
regeling enz. gehoord hebbende;
2o. het beginsel, «dat de Kerken gei'oepen zijn
eene eigene inrichting tot opleiding harer leeraren
te hebben, ten minste wat de godgeleerde vorming
betx-efty handhavende zoowel als het beginsel van
vrije studie
3o. verklarende, dat de x'eeds bestaande Theologi
sche School te Kampen buiten kijf als de eigen in
richting te erkennen is
4o. alsnog zich niet uitsprekende over de vraag
of de Theologische Faculteit eener Universiteit van
de Kerken moet uitgaan
5o. overigens ter voorkoming van misverstand
uitdrukkelijk beamende het calvinistisch beginsel,
waarvan de Vrije Universiteit op Gei'eformeerden
grondslag uitgaat n.l. dat de Heere God op ieder le
vensterrein, ook dus op het terx-ein der wetenschappen
te eeren zij;
6o. overtuigd van het wenschelijke, ja hoog nood
zakelijke. om zooveel mogelijk eenheid te bi-engen
in de opleiding der dienaren des Woords vooreerst
met het oog op het betrekkelijk klein getal van we
tenschappelijke ki-achten voor het onderwijs, door
den Ileere God geschonken vervolgens ook in be
trekking tot de te begeeren volledigen ineensmelting
der Kerkenen eindelijk ook wegens de zoo hoog
noodige besparing van te vermijden uitgaven, opdat
andere werkzaamheden niet buiten noodzaak uit
geldgebrek achterwege zouden blijven.
7o. de goede bedoelingen van de Deputaten, die
de conceptregeling aangeboden hebben, volkomen
huldigende, en zeer betreurende, dat door min voor
zichtig geuitte aanmerkingen in de pers de Kerken
beroerd zijn
8o. de overtuiging van Deputaten, dat de zelfstan
digheid der eigen inrichting volkomen gewaarborgd
blijft in de aangeboden concept-x'egeling, niet deelen-
de besluit- de Deputaten voor de genomen moeite
en den betoonde iiver dankende, en hen dechargee-
rende, de aangeboden conceptregeling niet aan te ne
men, doch: het Curatorium der Theologische School
te Kampen op te dragen
a. den studiëngang en de examina van de Theol.
School te vei'gelijken mek wat in dezen aan de Vrije
Universiteit gevonden wordt, om, indien hieruit
mocht blijken, dat er verbetering zou zijn aan te
brengen, deze ten spoedigste in te voeren.
b. met (je Vex'eeniging voor Hooger Onderwijs op
Geref. Grondslag in ovei'leg te treden, om, zoo moge
lijk met deze tot overeenstexnming te komen over de
plaats, waar de Theol. School en de Vrije Universi
teit te vestigen zou zijn.
c. met de Vereeniging voor Voorbereidend Univex*-
sitairOnderwijs te correspondeeren in zake de littera,
rische opltiding opdat door deze op gewenschte wijze
daarin moch worden voorzièn,
a. van een en ander, onder bijvoeging van de
noodige voorstellen en concepten op de e. k. Generale
Synode te rapporteeren, welk rapport vier maanden
te voren aan de Kerken wordt rondgezonden.
Ten slotte dient Ds. de Haas het volgende voor
stel in
*A. De Synode vaststaande in de overtixiging dat
de Geref. Kerken hare eigen inrichting tot opleiding
van Dicnai-en des Woords moeten blijven behouden
en dat deze eigen inrichting belichaamd is in de
bestaande Theol. School met dien verstande evenwel
dat door deze overtuiging in geen enkel opzicht iets
te niet gedaan wordt aan het recht tot opleiding van
Dienaren des Woords, gelijk deze geschiedt aan de
Theol. Faculteit der l*r\,e Universiteit.
B. Waardeerende den arbeid der Deputaten voor
de regeling tot opleiding van Dienaren des Woords,
schoon nochthans naar het gevoelen der Synode deze
mannen broeders hun mandaat in anderen zin hebben
opgevat, dan de Synode des vorigen jaars volgens
punt VIII van de algemeene bepalingeu dier Synode
bedoeld heeft; en uit welken hoofde deze vergadering
gehoord de rapporten van verreweg het meerendeel
der Provinciale Synoden, alsmede lettende op de tot
nu gevoerde discussion niet kan overgaan tot de
aanneming als zoodanig van de concept-x-egeling tot
opleiding van Dienaren des Woords.
C. Onverbloemd en zonder eenige aarzeling uit
sprekende dat zij, schoon geloovende, dat aan de
Kerk van Christus naar den Woorde Gods en de
Geref. Belijdenisschi'iften, de bewai'ing der waarheid
is opgedragen, voor wat betreft de waarheid die naar
de Godzaligheid is, en die dus valt binnen het kader
der Heilige Godgelcei'dheid. nochtans, nevens dit
heilige erf der Kerke Christi, de vrijheid van het
terrein der wetenschap, gelijk deze in de Gerefor
meerde Vrije Universiteit ten onzent aanvankelijk
zich ontplooit, a'ls Souvex-ein in eigen kring geenszins
wil belemmeren, doch integendeel in de warme be
langstelling der Kerken blijft aanbevelen. Heeft
D. voor wat aangaat het zakelijke van het thans
aanhangige onderwerp, én met het oog op de te 's
Hage tusschen de vroegere Kerkengroepen gemaakte
bepalingen betreffende deze aangelegenheidén met
het oog op voorgenomen regeling voor de opleiding
van Dienaren des Woords in de Generale Synode te
Amstei'dam het volgende besloten dat tot tijd en
wijle de Theol. Faculteit van de Vrije Univei'siteit
in verband gezet is tot de Gex-ef. Kerken in voege
als bij de 163e175e sessie van de postacta der Sy
node van Dordt 1619 omschreven isalsmede dat er
op dit punt genoegzame eenstemmigheid in den boe
zem der Geref. Kerkerx is gekomen, de opleiding
tot den Dienst des Woox'ds formeel en materiëel te
laten blijven wat zij tot hiertoe was, behoudens de
te makerx bepaling
a. dat de Theol. School in eenzelfde plaats met
de faculteit der Theologie na onderling goedvinden
tusschen beiden, ter bekwamer tijde zal gevestigd
worden, en
b. dat het px-eparatoir examen voortaan door de
betrokken Kerkelijke Vergadexdngen zelve zal afge
nomen worden.
6e Zitting op Dinsdag 5 September.
Naar aanleiding van het door Prof. Noordt-
zij uitgebracht rapport in zake correspon
dentie met de Hooge Regeering besluit de
Synode de hiertoe te benoemen deputaten
te machtigen
a. om, wanneer door het besluit van eenige
kerk verandering zou komen in de bij de
regeering berustende officieele lijst van de
Gereformeerde kerken in Nederland, het be
richt van zulk een besluit, reeds door de be
doelde kerk zelve aan de regeering gezonden,
van wege de gezamenlijke kerken bij Haar
te bevestigen, met verzoek van mededeeling
aan de gewestelijke en gemeentelijke autori
teiten, nadat hun zal gebleken zijn, door offici
eel bericht van de Classe waartoe de bedoelde
kerk behoort, dat deze Classe zoodanig kerke-
raadsbesluit heeft goedgekeurd
b. om alle stukken die van de regeering
bij hen inkomen, bestemd voor de gezamen
lijke kerken, door in het Kerkblad" of ook
anderszins aan die kerken mede te deelen
c. om, in buitengewone gevallen van rouw
of vreugde het koninklijk huis betreffende,
betuiging van deelneming in naam der ker
ken aan de hooge regeering te doen geworden.
Aan de heeren Noordtzij, J, H. Donner
en Rutgers, wordt opgedragen voor deze de
putaten een concept-instructie te ontwerpen.
Ds. E. Kropveld rapporteert in zake de
Zending onder de Joden.
Yan Augustus '9193 zyn voor deze zaak
bidstonden in de Kerken gehouden, die trouw
werden bezocht en zijn onder de Joden trac-
taten en boekjes verspreid, o. a. een werkje
»Uit duisternis tot licht." Jongelieden tra
den op als verzamelaars en het Seminarie te
Leipzig voor Zendelingen onder de Joden dat
nog onlangs pastor Giessing naar Galatz en
candidaat Harlinh naar Braïla zondwordt
