«De inrichting van het openbaar onderwijs wordt
door de wet geregeld.
«De openbare scholen zijn toegankelijk voor leer
lingen zonder onderscheid van godsdienstige gezind
heid.
«In of voor elke gemeente wordt lager onderwijs
gegeven, voldoende aan de behoefte der bevolking.
Het wordt, voor zooveel daarin niet op andere wijze
is voorzien, van overheidswege verstrekt in openbare
scholen; aldaar wordt het aan onvermogenden kos
teloos gegeven».
De regeering zegt bij dit voorstel uit te gaan van
twee stellingen: le. dat de Grondwet nooit een
partij wet mag zijn, maar alleen zooveel mogelijk
waarborgen moet stellen, dat geene minderheid door
de meerderheid opzettelijk of ondoordacht worde
verdrukt; 2e. dat de Grondwet niet in vele bijzon
derheden moet afdalen, die den'gewonen wetgever
zouden belemmeren.
Dr. Schaepman heeft zijn talent, schitterender
als orateur dan als wetgever, dit maal ook gewaagd
aan eene proeve van oplossing der schoolquestie.
llij stelt de volgende formuleering van het beruchte
art. 194 voor.
»Hei onderwijs is vrij.
Het toezicht over het onderwijs en het onderzoek
naar de bekwaamheid en zedelijkheid der onderwij
zers worden geregeld bij de wet.
De gemengde school wordt van overheidswege
ingericht met eerbiediging van de godsdienstige be
grippen der schoolgaande kinderen.
Ter dekking van de kosten der openbare school
wordt van ieder daar schoolgaand kind een bijdrage
geheven.
De Tweede Kamer heeft de overeenkomst met
de Hollandsche Spoorwegmaatschappij betreffende de
exploitatie van den spoorweg Amersfoort Keste-
ren Nijmegen aangenomen met44 tegen22
stemmen.
Het wetsontwerp tot verlegging van de uitmon
ding der Maas naar den Arner (onteigeningswet),
is daarna zonder discussie met algemeene stemmen
aangenomen, waarop de Kamer tot Dinsdag 10 No
vember is uiteengegaan, als wanneer bijna alle aan
hangige onderwerpen aan de orde komen, te be
ginnen met de Indische begrooting en ook herzie
ning der kiestabel, het voorstel Lohman nopens de
herziening der Kieswet en wijders bij de Staatsbe
groting de voorstellen tot verbetering van sommige
belastingen.
In eene vergadering van 1 November 11. hield
het bestuur der Liberale Unie eene samenkomst
met de heeren B. H. Heldt, J. C. van Marken, dr.
J. Tb. Mouton, O. Rommerts, Th. de Rot en D.
W. Stork. Het bestuur, voornemens om onder
werpen van wetgeving, waarbij meer bijzonder de
belangen der arbeidende klassen rechtstreeks be
trokken zijn, in behandeling te nemen en de open
bare meening in de liberale partij dienaangaaude
op te wekken en voor te lichten, wilde met de
mannen van ervaring de vraag behandelen, hoe men
in dezen den meest practischen weg zou bewandelen,
welke onderwerpen het eerst aan de orde zouden
moeten komen, en op welke wijze de behandeling
daarvan het best zou worden voorbereid.
De vorige week vierde Christelijk Nationaal
Onderwijs haar zilveren feest.
Goede woorden zijn op dien dag der vreugde ge
sproken. Niet ter verheerlijking van wat menschen
deden, maar ter grootmaking van den Naam on-
zes Gods.
Hoe hoog is deze plantinge van Christelijke plichts
betrachting niet uit den bodem geschoten! Welk
een plaats wist ze zich niet in de harten te veroveren
Hoe breed sloeg ze niet heur loover uit! Wat
nestelde er niet al onder de schaduwe harer takken
En daarom bemoedigend is dit feest voor de
toekomst onzes volks. Want niet de slechtere ele
menten, maar de betere bestanddeelen van den
volksgeest zijn 't, die in den bloei dezer stichting
hun triomf vieren.
En bemoedigend ook is dit zilveren feest voor al
het kleine en nog onbeduidende, dat aanvankelijk
gesmaad, tegengestaan en belachen wordt.
Want zoo er ooit een vereeniging is geweest, die
in heur eerste opkomen door vrienden miskend, door
broeders gewantrouwd en door vijanden belaagd en
belachen is, dan wel Chr. Nat. Onderwijs.
En toch, ze wierd tot een boom
(Standaard.)
KERKMKUWS.
De in 1877 ontstane predikantsvacature te Klevers-
lfo-Ue duurt door het bedanken van den candidaat i
v, J "oort. I
i>-_ tf v»wv»v wu.
Nadat indertijd de kerkeraad der Ned. Herv. ge
meente te Amsterdam geweigerd had, aan de leer
lingen dei- predikanten Berlage, Ternooy Apel en
Laurillard attesten van zedelijk gedrag af te geven
(ten einde elders aangenomen te kunnen worden)
wanneer zij niet eene geformuleerde verklaring wil
den onderteekenen, meende het classicaal bestuur
den kerkeraad niet tot die afgifte te kunnen dwin
gen en wees derhalve de klacht der adressanten af.
Thans echter heeft het Provinciaal Kerkbestuur
van Noord-Holland in hooger beroep uitspraak ge
daan, en daarbij: le. de uitspraak van het classi
caal bestuur van Amsterdam vernietigd; 2e. de be
zwaren van adressanten gegrond, en de behandeling
van den kerkeraad der Nederlandsche Hervormde
Gemeente te Amsterdam in dezen in strijd met de
bestaande reglementen verklaard, en 3e. den kerke
raad gelast, de vereischte attesten aan belangheb
benden, indien bij hem geen bezwaar bestaat tegen
hun zedelijk gedrag, zonder eenig onderzoek
naar hunne geloofsovertuiging, alsnog binnen den
tijd van zes weken na dagteekening der beslissing,
af te geven.
Aangenomen het beroep naar de Christ. Geref.
gemeente te Brouwershaven door den candidaat J.
W. Gunst, te Oud-Vosmeer.
Buitenland.
Het ontbreekt volstrekt niet aan ellenlange be
schouwingen over de kwestie die de Oostersche ge
noemd wordt. Met echt Oostersche vervelendheid
wordt over de woorden van den vorst van Bulga-
rye en over de meeningen van de gedelegeerden
van Hongarije over de gevoelens van het En-
gelsehe Kabinet als over die van den Sultan of een
of anderen Pacha geredeneerd. Uit al dien stroom
van beschouwingen is het ons evenwel niet gelukt
iets wetenswaardigs optediepen. De toestand blijft
zooals die nu reeds eenige weken geweest is en
onze meening blijft onveranderd dat al die ruzie tot
geen oorlog leiden zal. Men is daartoe in het Oosten
te arm zoowel stoffelijk als geestelijk. Welke be
zielde en bezielende gedachte mag toch wel ten
grondslag leggen van al dit rumoer Immers geen
enkele. Het is en blijft annexatie-politiek. Een
weinig hebzucht en niets meer.
Het licht zal ook ditmaal van Duitschland of En
geland of Frankrijk niet dagen. Langzamerhand
bereidt men zich in eerstgenoemde landen op de
verkiezingen voor. Hoezeer de uitslag der aan
staande verkiezingen van grooten invloed moge zijn
op de staatkundige richting die in den eerstvolgenden
tijd in Europa overheerschend zijn zal, de voorbe
reiding tot deze verkiezingen is voor ons, die op zoo
grooten afstand deze worsteling zullen gadeslaan
natuurlijk niet zoo van overwegend belang.
Gemengd INieuws.
De Midd. Ct. verneemt, dat op de fabriek der
Kon. Mij. De Schelde, nu de onderhanden zijnde
werken zeer ver gevorderd waren, een 20-tal werk
lieden van de afdeeling scheepsbouw ontslagen z(jn,
en dat dit binnenkort nog met eenige het geval
za 1 wezen.
Het blad kan daaraan echter de verblijdende tijding
toevoegen, dat er gegrond vooruitzicht bestaat, dat
hun ontslag slechts voor korten duur zal zijn, daar
na de helft der volgende maand het sluiten van het
contract met de regeering voor den aanbouw der
nieuwe pontons aan de buitenhaven kan worden
tegemoetgezien.
Vrijdag 11. is een oud man uit het |Diaconie-arm-
huis te Grijpskerke 's middags naar het veld gegaan
om Koolzaad te wieden en is eerst Zondagmorgen
onder weg aan een Blootkant dood teruggevonden.
Amsterdam verkeerde reeds geruimen tijd in
eenige onrust tegen 1 November, de daturn waarop
de concessie der thans bestaande gasfabriek eindigde
en opgezegd was. De concessionarissen hadden reeds
lang openlijk en schriftelijk verklaard hunne z. g.
rechten te zullen handhaven. Zou dat met geweld
geschieden
Zondag 1 November ongeveer te drie uren werd
op zeer kalme wijze het terrein van de openbare
school le klasse no. 28 op de Weteringschans tot
voorbij de Reguliersgracht afgezet, terwijl van dat
oogenbiik af de trams ophielden met rijden. Daarop
werden zeer snel op de Reguliersgracht en op beide
bovengenoemde punten staketsels opgeslagen die het
publiek konden tegenhouden. Omstreeks vier uren
was het terrein geheel veilig en vrij. Aan de ver
tegenwoordigers der pers werd heuschelijk toegang
prJeend.
nrDQr\pT'¥ O
„,eMuuuruusiennpT'V^K'w1'' -^r-uejsa!
ITT T?H/TTrrrr>^
Bovengenoemde school was telegraphisch verbonde
met het hoofdbureau van politie.
Een aantal brandwachts had daarin zijn hoofd
kwartier opgeslagen. De drijvende stoomspuit «Jan
van der Heydé» lag met stoom op in de Baangracht.
Naar wij vernemen, waren ook in de kazernen der
brandweer de noodige maatregelen genomen om op
het eerste gevaar te kunnen toesnellen.
Op het terrein waren tegenwoordig de burgemees
ter, mr. G. van Tienhoven, de heeren Jac. Anker
smit, mr. B. H. M. Driessen, mr. W. W. van Lennep
en mr. W. baron Roëll, wethouders der gemeente,
benevens de secretaiis. Ook eenige leden van den
gemeenteraad toonden hun belangstelling door hun
tegenwoordigheid. De directeur der publieke werken,
de heer Schuurman, benevens de stads-ingenieur, de
heer .van Nifterik, leidden de werkzaamheden.
Reeds dadelijk verspreidde zich het gerucht dat de
heeren de Bruijn in hun fabriek alle maatregelen
hadden genomen ten einde ongelukken te voorkomen.
Op de fabriek was alle gasaanvoer naar de stad
afgesloten.
Te 5 uur 35 min., een oogenbiik na zonsonder
gang, begon men in de zeven hoofd buizen, die reeds
bloot lagen, gaten te boren. De boren waren er
reeds vroeger opgezet.
Nauwelijks was daarmee een aanvang genomen of
twee zoons van den heer de Bruijn, vergezeld van
den heer mr. W. K. van der Breggen, naderden
den burgemeester, die op dat oogenbiik omringd dooi
de wethouders en eenige raadsleden, bij de vier buizen
tegenover de Reguliersgracht het begin der werk
zaamheden gadesloeg.
Een der eerstgenoemde heeren vroeg, na door den
beer van der Breggen te zijn voorgesteld, aan het
hoofd der gemeente op wiens last de vernieling der
h Dofclbuizen geschiedde.
De burgemeester antwoordde: «op last van den
gemeenteraad, waarvan ik de eer heb voorzitter te zijn.»
Met dit antwoord namen de heeren de Bruijn
voorloopig genoegen, terwijl de heer van der Breggen
bovendien nog de verzekering gaf, dat in de fabriek
de noodige maatregelen waren genomen teneinde
alle gevaar te voorkomen.
Met de meest mogelijke orde, kalmte en zekerheid
werden toen de werkzaamheden voortgezet.
Toen de bovenvermelde vraag door een der heeren
de Bruijn tot den burgemeester was gericht en door
dezen beantwoord, begaven de firmanten zich naar
hun kantoor en telephoneerden aan den deurwaar
der, den heer L. Hilman, die zich in eene wonW
in de onmiddellijke nabijheid van die des
meesters bevond. De heer Hilman maakte zich dade
lijk op, snelde naar het huis van mr. van Tienhoven,
schelde aan en eischte bij exploii de onmiddellijke
staking der afsnijding m>t executabel verklaring van
het vonnis bij voorraad op de minuut en vóór de
registratie en veroordeeling van den gedaagde q. q.
in de kosten van het rechtsgeding.
In de tweede plaats telephoneerden de heeren De
Bruin aan den advocaat mr. J. L. Foest, die in het
gebouw der rechtbank nabij de telephoon wachtte.
Deze begaf zich onmiddelijk naar den president der
rechtbank, die in het gebouw aanwezig was en
vroeg dezen kort geding voor de behandeling der
zaak. De president verleende dit en, toen dit weder'
telephonisch naar de Weteringschans was bericht,
gaf mr. Van der Breggen er daar kennis van aan
den Burgemeester, die de dagvaarding niet afwachtte,
maar vrijwillig ter terechtzitting voor den president
verscheen, met den gemeente-advocaat, mr. P. A.
Brugmans.
Daar ontwikkelde mr. Van der Breggen het in
het bovenstaande exploit omschreven systeem en
deed de vordering in het exploit opgenomen, dat de
president staking van de afsnijding der pijpen zou
bevelen.
Mr. Brugmans^ wierp namens de gemeente twee
exceptiën op.
In de eerste plaats, dat de president onbevoegd
zou zijn, om in deze zaak recht te spreken, wijl de
zaak niet in kort geding rnocht worden behandeld,
omdat deze behandeling invloed kon hebben op de
zaak ten principale.
De tweede exceptie luidde dat de president onbe
voegd was recht te spreken over eene handeling-
door het administratief gezag wegens overtredin-
van art. 19 der politieverordening en krachtens a
180 der gemeentewet verricht. t jji
Tegenover het systeem van mr. Van der F
dat met het exploit van 19 December l<$Jj
concessie van 1846 was vervallen, zoodat
sinds langen tijd verdwenen concessie
doch niet de daarna geboren nie'"^
1880, stelde mr. Brugman - C'lijtjffinAc
December 1879 dqyf ..*6 u f.r on
cessie weder t a -*onr 1
