Nieuwe Goesche Courant,
Christelij k-historisch blad voor Zeeland
1885.
Zaterdag 18 Juli.
No. 1312.
HET ZUIDEN.
Verschijnt eiken Vrijdagavond ten 8 ure.
Prijs per drif, maanden franco f0,65.
Enkele nommers0,06.
UITGAVE VAN
F. P. DHUIJ, te Middelburg
en
Wed. A. C. DE JONGE, te Goes.
Prijs der Advertentiën
Per regel 10cents.; Familie-berichten van 16 regels
fl,Iedere regel meer 10 cents.
Liefdegaven 6 cent per regel.
Binnenland
Onder den titel: vEen Twistappel en zijne weg
ruimingeen voorslag tot oplossing der onderwijs
kwestie, tegen bestrijding verdedigdverscheen dezer
dagen van de hand van den heer L. Tinholt te
Koudum eene brochure.
Hoewel niet kan verwacht wonden dat de twist
appel, die schoolkwestie heet, op de wijze door het
voorstel van den heer Tinholt zal kunnen weggeruimd
worden, is iedere periode in den belangrijken strijd,
waardig gekend te worden. Het indertijd voorgestelde
restitutiestelsel is onder de critiek bezweken en ook
de thans voorgestelde volksschool heeft reeds felle
aanvallen te verduren gehad. Het een noch het an
der schijnt ons uit de netelige positie te kunnen hel-
"peri, waarin we langzamerhand geraakt zijn. Toch ver
dient hij, die welgemeend de hand in dit wespennest
steken durft, om zoo mogelijk redding aan te bren
gen, alleen daarom reeds eervolle vermelding.
Zie hier in hoofdzaak hoe de heer Tinholt zich
de inrichting eener volksschool denkt.
Het toekennen van acten, na afteleggen examen,
blijve aan den Staat, maar met instelling van ver
schillende examen-commissiënten einde partijdig
heid te voorkomen, en met keuze voor den adspirant
van de commissie.
Niemand kannaar de meening van den heer T.,
in ernst verlangen dat de bepaling van het weten
schappelijk gehalte van het onderwijs aan de ouder8
overgelaten worde. De trap van ontwikkeling, waarop
de ouder» staan, is daartoe te zeer verschillend.
In de tweede plaats verlangt de voorsteller dat de
wettelijke eisch van neutraliteit vervalleen in plaats
van de onmogelijke onthouding van al wat andersden
kenden ergert, voortaan in de wet geschreven worde,
dat de onderwijzer vrij zal zijn, onderwijs te geven
volgens zijne godsdienstige en staatkundige over
tuiging. Daarbij wenscht de heer T. zooveel mogelijk
het vergrooten van scholen tegen te gaanmaar
daarentegen het vermeerderen van scholen te be
vorderen, want in de keuze van een hoofdonder
wijzer door de ouders vindt de voorsteller de grootste
kracht voor zijn stelsel.
In geval van vacature van een hootdonderwijzers-
plaats, late men de keuze doen, zoo niet door alle
guders. dan door eene commissie, benoemd door de
der schoolgaande kinderen.
Cegen dit stelsel zijn door verschillende antirevolu-
gewichtige bezwaren ingebracht, en ook
de verdediging door den heer Tinholt
riet gevaar te grootdat onze natie
van zoodanig stelsel drei-
Daar is vooreerst de schade die veroorzaakt worden
zal door het ophouden van alle barmhartigheid op
schoolgebied. Het schoolgeld voor vele honderden ot
duizenden onzer minvermogenden wordt betaaldde
christelijke weldadigheid, het dragen van elkanders
lasten openbaart zich ook op het gebied der school
op schitterende wijze in subsidie en contributie, in
suppletie-fonds en bijdragen aan vereenigingen. En
danTe laagveel te laag schoolgeld, eenmaal
door den Staat ingevoerd, zal moeten aangevuld wor
den doorbelasting.
Grooter nog zal de schade zijn voor ons volk, als
alle toewijding, alle zorgalle inspanning zich zal op
lossen in dat éene woord: StaatszorgPalmen
groeien onder verdrukking, zegt ons het wapen van
Waldeck-Pyrmond en de nu bijna dertigjarige ge
schiedenis van de christelijke school kan ons leeren
dat niet alleen palmen onder de verdrukking groeien.
Met kleine middelentegenover een machtigen tegen
stander maar onder kennelijken zegen Gods, is de
christelijke school groot geworden, en vrij gebleven,
bloeiende op den wortel des geloofs.
En zal men dan nu dien zegen gaan prjys geven
voor een kweekplant van dien Staatlevende en
op welke wijze van Staatsgeld.
Zal men het onderwijs langzamerhand van zijn
innerlijke krachtden Godsdienst berooven, en
langzamerhand weder tot het denkbeeldig »christen-
dom boven geloofsverdeeldheid» terugkeeren Bij ge
lijkstelling, als de druk geëindigd is bestaat voor
de toekomst van het christelijk onderwijs gevaar;
de tot in het oneindige gesplitste staatsschool zal
groote sommen geld kosten, de ongebonden leer-
vrijheid zal tot ergerlijke uitersten leiden, en er-
behoeft maar een kampioen op testaan, om met tact
en beleid Thorbecke's leer in nieuw gewaad te ver
kondigen en duizenden zullen meenen een ongedeelde,
eendrachtwekkende, goedkoope volksschool machtig
te zullen worden.
Hoe treurig zal de uitkomst z\jn
De geschiedenis kan in dit opzicht wel een gericht,
zeker een leermeesteres heeten.
Bij de Dinsdag in het hoofdkiesdistrict Breda ge
houden verkiezing van een lid der Tweede Kamer,
in plaats van den heer Des Amorie van der Hoeven,
werden uitgebracht 2071 geldige stemmen, waarvan
heitt verkregen de heer Mr. J. W. van den Biesen
1747, die alzoo de volstrekte meerderheid verwierf
en gekozen is. Verder waren uitgebracht 221 stem
men op den heer Dr. W. M. II. Boers.
Men meldt aan het Dagbladdat de heer E.
J. Attema, wegens voortdurende ongesteldheid, zoo_
wel voor zijn notariaat als voor het lidmaatschap
der Tweede Kamer zal bedanken.
De verkiezingen in Breda zoomin als de even
tueel e vacature in het Noorden zullen in den stand
der partijen eenige verandering brengen.
Nader wordt uit 's Hage gemeld, dat HH. MM.
de Koning en de Koningin de terugreis naar Neder_
land ééne week vervroegd hebbenen 20 of 21 Juli
rechtstreeks uit Frankfort op het Loo zullen aan
komen.
Daarentegen wordt aan het Haagsche Dagblad
uit Königswart geschreven, dat HH. MM. hun ver
blijf aldaar tot den 28n Juli verlengd hebben. Bui
tengewoon ingenomen is de Koningin met de prach
tige, het Kuroord Köningswart uren in den omtrek
omsluitende bosschen, onder welker dicht lommer
de Koningin met de Prinses en haar hofdames bijna
den geheelen dag vertoeft.
H. M. Koningin Emma is nu voor eenige dagen
naar Gera gereisd, en zal ook een bezoek brengen
op het kasteel Arolsen, maar vóór den 13en of 14en
Juli wordt H. M. van daar terugverwacht.
De nakuur heeft eene voortreffelijke uitwerking-
op HH. MM.
Na de minder gunstige uitkomsten, door de
maanden April en Mei in vergelijking van verleden
jaar opgeleverd, is het een verblijdend verschijnsel
dat de maand Juni ditmaal, blijkens den staat der
rijksmiddelen, aan de schatkist ruim 8 ton meer
heeft afgeworpen, en daardoor het bedrag der
ontvangsten gedurende het eerste halfjaar van
1885 (f49,521401) met fl,958,637 heeft doen
stijgen boven dat der eerste helft van 1884.
Dinsdag is eindelijk het eindje spoorweg Dord
rechtGorinchem geopend, en daarmeê een bijna
tien jarige lijdensgeschiedenis gesloten. De kostbare
en moeilijke kunstwerken hebben in dit waterrijk
deel van ons land groote uitgaven en bovenmatige
krachtsinspanning gevorderd.
Aan deze 21000 meter spoorweg werd zes milli-
oen ten koste gelegd. Slechts twee stations
Giessendam Hardingsveld en Sliedrecht liggen
tusschen de eindstations Dordrecht Gorinchem.
Dour den minister van W. H. en N. is, naar
de Midd. Ct. bericht, beslist, dat pannen, die voor
de oestercultuur gelegd worden in den stroom of op
vooroevers, beschouwd moeten worden als te vallen
in de termen van de wet van 24 Februari 1806
en dat alzoo voor het neerleggen daarvan de mi-
nisterieele vergunning moet zijn verkregen.
"Voor hen die pannen leggen op perceelen, vanj
