Nieuwe Goesche Courant,
B ERICH T.
Saterdag 23 December.
393.
IDEALEN.
HET ZUIDEN,
Christelijk'historisch blad voor Zeeland
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Prijs pe- drie maanden francof 1,50.
Enkele nommers- 0,05.
UITGAVE 7AN
P. G. WIJ THAN, it Uiddelbaig
en
Wed. A. C. DE JONGE, Ie Goes.
Prijs der Advertentiën:
PerregeJIO ets.; Familie-berichten van 18
ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 6 ceDts per regel.
Bij gelegenheid van het Kerstfeest op
Maandag a. zal geen uomrner van dit blad
verschijnen.
Dominé Steynis van Nieuw-Beerta heeft in eene
iet gedrukte, slechts vijftien bladzijden groote
een aantal praatjes bijeengebracht, zooals
ze in dagelijksche en zeer alledaagsche ge-
hoort van voorstanders der staatsschool,
alleen uit «liberale" couranten weten wat van
>nze zijde wordt gewenscht, en er dus eigenlijk
Eooveel van weten als niemendal.
Dominé S. begint zich de vraag takstellen, of er
reeds nu sprake mag zijn van het najagen van
ministers ideaal. Wij meenen dat moderne pre
altoos op de idealen jacht zijn, en de
zoowel als de menschenwereld door
snuffelen, om een christendom met christelijke
deugden te zoeken zonder Christus, 't Is bijna on
mogelijk eene moderne preek te maken, zonder dat
van idealen, van streven, van najagen in voor
Elk modern predikant zal toegeven, dat het
door hem der gemeente voorgehouden,
aooger staat dan het ideaal van minister Pijnacker
Hordijk, en geen enkel modern predikant zal zeg
den 't is nu nog de tijd niet om aan 't najagen te
't behoeft vooreerst zelfs nog niet aan
te worden, 't is pas voor eene toekomst,
die wij niet beleven zullen.
Het ideaal van den minister is dan nog niet
hoog genoeg. Ds. S. kan zich een hooger denken,
»om maar een sterk voorbeeld te noemen." Geen
onderwijs zal dan zijn ideaal zijn, in 't gelteel geen
Er zijn menschen, die er zich in de
wereld hoog boven op gewerkt hebben zonder hulp,
door eigen oefening, die weg staat voor ieder open.
Een sterk voorbeeld inderdaad
Jammer dat Ds. S., die zelfs nog wel den doc-
>rs-titel voert, eer hij over 't onderwijs schreef,
ch niet op de hoogte gesteld heeft van de nog
steeds van ^liberale" zijde onbesproken en nog
mwederlegde brochure Be Vrije School door Mr.
L F. de Savornin Lobman, Utrecht, Kemink
fc Zn. 1877, 90 ct.
Eerst wil Dr. S. de maatschappelijke toestanden
;oo veranderd zien, »dat verreweg de groote meer-
erkeid des volks zal overtuigd zijn van het nood-
akelijke van onderwijs, van 't onmisbare van
ennis
Zijn we zóóver nog niet
We hadden wel gelijk toen we in ons vorig
ikel schreven Ds. S. toetst de woorden des
isters aan de dorpspraktijk, maar we hadden
og bij moeten voegen: aan de ervaring, opge-
te Nieuw-Beerta, kiesdistrict Appingadam,
provincie Groningen, 't Moet er daar donker uitzien.
Wat moet een modern predikant daar nog tal vaD
betrekkelijk lage idealen na te jagen hebben, een
zwerm idealen, door welke hij 's ministers ideaal
niet eens zien kan.
Toch spreekt de schrijver, éen bladzijde verder
van het groot percent dus altijd minder dan 2
percent, dat de school verzuimt of nooit bezocht
Is dat volgens Nieuw-Beertasche statistiek, dan
moet toch verreweg de groote meerderheid zelfs
daar onderwijs en kennis op prijs stellen. Of wordt
daar meer dan 49 percent van de jeugd door den
veldwachter naar school gebracht
Men verwijt ons straks dat we volzinnen uit haar
verband rukkenwe vervolgen dus waar we zoo
even afbraken »zoodat we ten gevolge
van particulier initiatief (vrijwillig handen uit- de
mouw steken) overal en voldoend bijzonder onderwijs
kunnen verwachten.»
Als 't zoover is behoeft noch minister, noch
dominé 't ideaal meer na te jagen, 't i3 dan maar
om 't grijpen te doen.
't Is nergens gezegd dat de minister met dever-
weze'lijking van zijn ideaal te Nieuw-Beerta moet
beginnen. We behoeven op dat dorp niet te wach
ten, en niet op al die andere dorpen, waar wellicht
nooit eene bijzondere school tot stand komt.
Het verwondert ons niet dat een dorpspredikant
alles van zijn dorpsstandpunt beziet. Toch behoeft
men zich alle dorpen niet bewoond te denken door
handjes vol joden, roomschen, christelijk gerefor
meerden, orthodoxe hervormden en moderne her
vormden, dus vijf soorten van ingezetenen.
't Getal kleine dorpen, waar men nooit meer dan
éen school in de kom der gemeente zal kunnen in
stand houden, zal betrekkelijk groot zijn. Daar kon
men dan liet ideaal der neutraliteit najagen. Maar
moeten daarom dorpen, waar alle bewoners van de
zelfde gezindte zijn, zooals in vele streken van
Gelderland, Zeeland, Noord-brabant gekweld worden
met de zoogenaamd neutrale eigenlijk de mo
derne school Moeten daarom groote dorpen, stadjes
en steden gebukt gaan onder de eenvormigheid,
onder dien vloek van 't moderne leven
Gelooft Dr. S. wat hij schrijft, dat. als gedurende
drie jaargetijden het schoolverzuim ontzettend groot
is men er toe komen zou, om voor het overige van
't jaar maar van 't onderwijs af te zien, omdat het
der moeite niet waard zou zijn voor dien korten
tijd er een schoolgebouw met onderwijzers op na te
houden En gesteld dat de personen er zijn, die
met welgevallen he' volk dom zien, omdat het dan
des te' gemakkelijker in bedwang is te houden,
is het dan aan te nemen, dat zulke personen bij
machte zouden zijn het onderwijs te verbannen?
Praatjes Schrikbeelden, spokend in de verbeelding
van een modern predikant.
Vraagt Dr. S.wie zal dat betalen dan mag
hij niemand onzer verdenken van azen op de schat
kist. Liefst hebben we de vrije school. Zoolang
echter de overheid zich met de school bemoeit en
andere dan scholen voor on- en mmvermogenden
geldelijk ondersteunt, zoolang hebben wij het recht
om resititutie (uitkeering) te vragen van hetgeen
ons naar evenredigheid toekomt, en ook steeds recht
op ondersteuning voor diakonie-sckolen en dergelijke.
Wij eischen'i niet dat de staat het bijzonder onderwijs
zal betalenzooals wij dat onderwijs verlangen. Nooit
is van onze zijde een halve cent méér gevraagd
dan per kind zooveel, als op de staatsscholen uit
de openbare kas daarvoor wordt besteed, en dan
nog slechts voor bestaandevoor minstens een jaar
bestaan hebbende bijzondere scholen. Niet voor dat door
oprichting eener school, door bezoldiging van on
derwijzers een jaar lang de ernstige wil van zeker
aantal ouders is gebleken, en niet eerder vragen
wij om de som, die de overheid zeker zou moeten
uitgeven, als wij onze kinderen naar hare schoof
zonden. Kleine minderheden, onbeduidende groep»
jes ontevredenen zullen zoo maar geen scholen,
stichten. Voor vijf scholen op één dorpje behoeft
niemand bevreesd te zijn. En wat voor kwaad zou
't nog, wat voor onbillijkheid zou 't zijn tegenover
't publiek, als iemand eenige duizende guldens aan
eene school ten koste legde, en slechts aanspraak
maakte op evenveel enkele guldens als zijn buur»
man uit de openbare kas geniet
Hatelijk, op 't gemeene af, is dit zeggen van Dr,
S.Overal verheft zicht de staatsschool, niet bij
de gratie, door de genade, de offervaardigheid van
particulieren, maar overeenkomstig haar grondwettig
recht.
Is 't grondwettig recht der vrije school een hairtje
kleiner
Schaf dadelijk uwe diakonie af, dominé Steynis f
Geef nooit uit gratie, genade ofte offervaardigheid
een halfje aan den armen broeder, aan de behoef
tige weduwe, aan den hulpbehoevenden wees. Verwijs
dat volkje naar 't burgerlijk armbestuur. Art 194
der grondwet zegt: Het openbaar onderwijs is een
voorwerp van aanhoudende zorg der Regeering,
en art. 195Het armbestuur is een onderwerp van
aauhoudende zorg der Regeering. Van beide, van
scholen en van armbestuur, doet de Koning jaarlijks
een uitvoerig verslag aan de Staten-Generaal
geven, volgens de grondwet.
Zie hier uw ideaal, dat we vinden op bladz 14
van uw geschrift: »Deftige gezichtjes, als van
kindertjes die reeds DE WAARHEID hebben,
zetten ze niet."
Gij vreest de waarheid.
Het modernisme zoekt, streeft, jaagt naar een
ideaal, hierboven door ons aangeduid, maar vol
strekt onbereikbaar, wijl 't nooit voor verwezenlij»
king vatbaar is.
Het ideaal van minister Hordijk ook het onze
in zoover zal, kan ten minste verwezenlijkt worden,
terwijl gij en uwe geestverwanten nog met ledige
weitasch en reeds geledigden kruithoorn op de
ideal enj acht zijt.
Was 't professor Rauwenhof niet, die sprak vai)
een idealisme zonder ideaal
