Nieuwe Goesche Courant,
Christelijk-historisch blad voor Zeeland
Donderdag 21 December.
A0. ÏH>7.
HET ZUIDEN,
Verschijnt el keu Maandag, Woensdag en Vrijdag-
vond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
prijs pev drie .maanden 'francof 1,50.
Enkele nommers- 0,05.
-UITGAVE
G. WIJTMAN,
VAN
Ie Middel!)uig
Wed. A. C. DB J0N8F. te Goes.
Prijs der Advertentiën:
Per regeJ 10 ets.; Familie-berichten van 1 6
regels ƒ1, Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 6 cents per regel.
SCHBUKItEELDIhY
De belangrijke woorden, door minister Pijnacker
ordijk in de kamerzitting van 24 September ge-
iroken, zullen niet ligt vergeten worden.
De minister herinnerde vooreerst aan hetgeen
de «vader" der «liberale" partij, over
it kenmerk van een liberalen staat en eene libe-
le regeering zeide «Een eerste wet is onthouding
van hetgeen zijne roeping als rechts-
ireeniging te boven gaat. Het zijn in wezen(aard),
en middelen andere levensmachten dan
staatsmacht, welke de kerk, het onderwijs,
Genschap, kunst, maatschappelijk te besturen
machten, in wier. sfeer (kring; burgerlijk
rerheidsgebied of dwang niet te pas komt."
Gulden woorden van den »vader", die de «kin-
zich wel mogen herinneren
Wel zeide de minister dat ook Thorbecke zich
in ideaal (hoog verheven, nift vólkomen bereikbaar
>el) slechts voor de toekomst voor oogen hield, en
iddelerwijl met de bestaande behoeften rekende,
aar toch heeft Thorbecke gezegd»Het is een
sch van de liberale regeeriug, dat de staat het
en niet tot het gebied van het recht behoort,
eer en meer aan anderen overlate." In verband
ermede zeide dan minister Pijnacker Hordijk het
'lgende»Naar mijne overtuiging en die over tili
ng spreek ik gaarne openlijk uit kan het openbaar
vier wijs tlans nog niet worden gemist Maar ik her-
pZ, dat wij als een ideaal, hetwelk door lederen
raai voor de toekomst bekoort te worden nagejaagd,
i toestand te beschouwen hebben, waarin de openbare
olen zullen hebben plaats gemaakt voor het bijzonder
Ier wijs."
Men onthoude deze woorden
IWel zeide de minister dat hij het openbaar (wij
ken altoos liever staatsonderwijs handhaaft,
(lat het bijzondere niet voldoende isomdat niet
al voldoend lager onderwijs zou gegeven worden
fier hulp van den staat; hij zou de 400.000
tgren, die thans de staatsscholen bezoeken niet
Iraat willen zetten, maar op dit punt kan
de vurigste voorstander van 't bijzonder onder-
t met hem eens zijn.
et een tooverslag is het ideaal niet te bereiken.
reeds dadelijk ontmoette de minister tegenstand
Kamer. Een gematigde tegenstand, omdat, de
^te langdurige crisis bewees het, de ministers
jidkrijgs zijn. Nu echter begint de tegenstand
verschillende hoeken der «liberale" partij te
'schijn te komen.
meer omdat uit andere hoeken dier partij
ming met 's ministers woorden is betuigd.
Kerkelijke Courant, die anders nog al ruim
fcweten is, zeide er van «dit is eene andere
van vrijheid dan die, welke velen thans
I, die vrijzinnig zijn in hun eigen of partij-
Op grond van deze vrijheidstheorie hopen
eene niet al te ver verwijderde toekomst
de partijen rechts en links misschien tegenover
menig brandend vraagstuk elkaar de hand reiken."
Ja, is 't eenmaal »uiè" met de onderwijskwestie,
dan kunnen wij met andersdenkende landgenooten
veel tot stand brengen. Dan behoeft de leerplicht
niet langs den omweg van eene wet op den kinder
arbeid te worden ingevoerd, of zeker niet door struik
en heg, door huis en hof, buiten elk begaanbaar
pad om, te worden binnen gesmokkeld.
De Middelbar gsche Courant toetst de woorden van
den minister aan de politiek, de moderne predikant
Steynis aan de praktijk, de dorpspraktijk zouden
we haast zeggen, en beide verklaren dat de minister
't heelemaal mis is.
Wij zullen 't eens nagaan.
De Middelburgse/ie meent dat de minister tot
andere inzichten omtrent de schoolwet gekomen is
door «ziekte der beurs."
't Kan best waar zijn.
Voor menigeen was krankheid ten zegen, een
middel ter bekeering.
Nood leert bidden, nood leert pompen, zijn bekende
spreekwoorden. Nood kan nog wel meer dingen leeren.
Wij hebben 't 'meer gezegd: konden wij eens een
blik slaan in de harten van alle ministers en alle
burgemeesters, die de uitgaven met de inkomsten
overeen te brengen hebben, wij zouden menigmaal
groote verlegenheid ontwaren, enkel en alleen door
de schoolwet veroorzaakt.
De Middelburg scha ziet verder iets in 's ministers
woorden, strijdig met zijn ambtsplicht, op 't kantje
af strijdig met zijn eed op de grondwet.
Leven we dan onder wetten van Perzen en Meden?
Mag er nooit aan slechte wetten, die bovendien tot
dwaze toepassing aanleiding geven, getornd worden
Is er geen tegenstrijdigheid in de grondwet zelve,
die eenerzijds 't geven van onderwijs vrij verklaart,
en anderzijds overal van overheidswege voldoend lager
onderwijs verordent, zóó zelfs dat er overheidsscholen
zijn gebouwd om ledig te staan?
Om eens helder te doen zien hoever de mii ister
't bij het verkeerde eind heeft, als hij spreekt van
een geleidelijk geraken tot een roestand van recht
billijkheid en gelijkheid van alle partijen in zake
het onderwijs, kiest de Middelburgsche een beeld en
vraagt: «Wat zou men zeggen van een staatsman
die verklaardeals minister moet ik den persoon
lijken eigendom beschermenmaar mijn ideaal is
de commune En of deze uitdrukking nog niet
kras genoeg ware, gaat zij voort«De toekomst,
waarin goed volksonderwijs kan verwacht wor-
d:n van de particuliere krachten, gelijkt niet
méér op den toestand van Nederland in 1882, dan
een wijs en rechtvaardig bestuur, naar communis
tische begrippen, gelijkt op de aardsche hel, die de
geestverwanten van Louise Michel in 1871 te Parijs
geschapen hebben."
Brrr
De toestand, jaren lang van onze zijde begeerd,
en in tal van geschriften besproken en voorgesteld,
de toestand, door een tekst uit Thorbecke's rede
voering aangegeven, door den geprezen minister
Hordijk gewenscht, door de Kerkelijke Courant ter
bevrediging aangeprezen, overgang tot dien
toestand wordt vergeleken met een sprong van
beschermd, eigendom naar de cnmmune, van den tegen-
woordigen toestand van ons land naar de droomenjen
der communards, en diep-r nog, van die droomerijen
pardoes in de hel van 't brandend Parijs.
Minister Hordijk speelt o schrik bok over
't haasje, van Moens op Kerdijk, van Kerdijk op
Kappeijne, van Kappeijne op Six, van Six op
Louise Michel, en dan is 't ziju beurt om te buk
ken, Louise springt aanstonds over Hordijk!
Waar moet dat naar toe
Spreekt de Middelbargsclie van den aandrang en
de moeite, die aangewend moeien woiden om uifc
de beurzen der particulieren zooveel te krijgen als
noodig is voor het onderwijs hunner kindereu en
die der armen, eene moeite, waarover hare partijge-
genoten nauwelijks kuunen medespreken, zij moest
zwijgen van de hooge eischen, aan de openbare
scholen (door hare partij uit partij-voordeel) gesteld,
en ook zwijgen van den noodzaak der concurrentie.
Althans zoolang de concurrentie niet vrij is..
Zoolang de kansen niet gelijk staan.
Spreekt zij ergens van de eer van tot de liberale
partij te behooren, zij zwijgt van het gemak, van
het voordeel, aan het deelgenootschap dier partij
verbonden.
Om dat gemak, dat voordeel is 't haar te doen.
Het pu ten uit de algemeene kas, om eigen kin
deren onderwezen te krijgen in prachtige scholen,
is eerder commune-achtig te noemen dan het uit
eigen beurs stichten en onderhouden van bijzondere
scholen voor eigen kinderen, en voor die van min-
gegoede ouders.
Als arme ouders liever den diaken aanzoeken
om onderwijs voor huDne kinderen, in plaats van
ze te laten onderwijzen in de scholen, uit de alge
meene kas onderhouden, is het een bewijs dat die
ouders de School met den Bijbel hooger stelle#
dan den raad hun de 1 te eischen in het onderwijs
van den alverraogenden, alverzorgden staat, die geen
Bijbel geen Christus kent.
Meer nog dan voor stoffelijken, persoonlijken
eigendom hebben ouders te waken voor hunne
kinderen, deze zijn hun hooger dan geld of goed.
Het verheugt ons dat minister Hordijk begint in
te zien, dat de ouders, onder God, maar boven den
staat, persoonlijk eigendomsrecht op hunne kinde
ren hebben Wij hopen dat hij allengs verder dat
recht zal erkennen.
Als de Midde'burgsche eens een beeld wil ont-
leenen aan het verkeerde in het Parijsche leven,
en daarop eens wil doorredeneeren, laat zij dan
eens schrijven over uitbesteding van kinderen, over
vondelingsgestichten, laat zij dan eens eene verge
lijking maken tusschen vondelingsgesticht en staats
school, tusschen het met opoffering verzorgeg
eigen kinderen, en het neder leggen var»
voor de deur der overheid,
