Nieuwe Goesche Courant,
C h r is te I ij k - k is tor is ch blad voor Zeel an d.
Zaterdag- 2 September.
N\ 950.
Door 't Mohammetisme heen.
BINNENLAND.
14182.
tiET zuiden.
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
prgs pe~ drie maanden franco f 1,50.
Enkele nommers - 0,05.
UITGAVE VAN
P. G. WIJTMAN, te Middelbalg
en
Wed. A. C. DB JONGE, te Goes.
I.
De welbekende spreuk uit den geuzentijdliever
Turksch dan Paapsch, heeft bij vélen de dwaling
gevestigd, en tot heden doen voortbestaan, dat
Turksch de naam van een godsdienst wezen zou.
Ware het zoo, met evenveel, of even weinig, recht
zou men in plaats van Luthersch en van Roomsch-
katholiek dan Zweedsch en Spaansch mogen zeg
gen. De Turken maken slechts een klein gedeelte
uit van de aanhangers der door Mohammet gepre
dikte leer. Die aanhangers laten zich zonder protest
Mohammetanen noemen, doch zij zijn er bijzonder
op gesteld dat hun godsdienst Islam genoemd wordt,
dat wil zeggenovergave of overgegevenheid, en
zij meenen daarbij aan God.
Mohammet was een Arabief* en ruim 400 jaar
hebben Arabieren* uit zijne familie aaü' het hoofd
van den door hem gestichten godsdienst gestaan,
tot dat de betrekkelijk kleine volksstam def Tur
ken zich van het oppergezag meester maakte. Sedert
dien tijd is nu meer dan acht eeuwen, hoewel niet
onbetwist, het geestelijk gezag in handen geweest
van het hoofd van den Turkschen staat, en draagt
de Sultan van Turkije den titel van Kalif, dat is
opvolger, ecne verkorting van opvolger van Gods
profeet.
Twee redenen zijn er voornamelijk, waarom dat
geestelijk gezag zich nooit zoover heeft doen gelden,
als men vermoeden zou. jEr is om dat gezag zoo
veel gevochten en gemoord, dat er altoos aanzien
lijke minderheden, heele volken ontevreden waren,
omdat de man naar hun hart niet aan 't hoofd
stond. Ten anderen heeft Mohammet zijne leer zoo
afgerond, of liever afgesloten, zijn openbaringsboek
zoozeer als eindopenbaring, zichzelven zoozeer als
laatsten profeet voorgesteld, dat er voor wetgeving
of verdere ontwikkeling der leer door zijne opvol
gers geen plaats of gelegenheid overbleef. Eene
ontwikkeling door afkondiging van nieuwe leerstuk
ken, zooals van het Katholiscisme onder de regee
ring der Pausen, is bij den Islam onder het gezag
der Kalifen kortweg onmogelijk. De Mohammetanen
kunnen hun geestelijk hoofd eerbiedigen, zijne
besturende hand gevoelen zij niet.
Wel drongen door een zelfden geest bezield
Mohammetanen van Arabischen stam, langs de
noordkust van Afrika alle volken met zich slepende,
tot in Spanje, zelfs tot in Frankrijk door, en even
zoo Mohammetaansche Turken langs de andere zijde
tot in 't hart van Oostenrijk, maar na den tijd dei-
eerste Kalifen is nooit de onstuimige vaart van den
Islam door één hand geleid.
Bejaarden onder ons, die er nog van weten dat
de Russen Varna innamen, dat de Grieken werden
vrij verklaardwij zei ven, die onlangs het Turksche
rijk aanmerkelijk zagen besnoeien, zij en wij hoorden
altoos spreken van vernederingen, den Sultan van
L Turkije aangedaan, nooit evenwel van terugzet-
Éfcing van den Kalif. Als Kalif stelt de Sultan zich
Prijs der Advertenttën:
Per regel 10 ets.; Familie-berichten van 16
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 6 cents per regel.
dan ook niet aan, en zou hij 't willen, wilde hij
zelfs in de benardste oogenblikken zijne geestelijke
onderdanen tot den »heiligen" krijg oproepen, sprak
hij er van het groene vaandel van den profeet te
ontrollen, dan bleek er zoo weinig geestdrift te
ontstaan bij de Mohammetanen buiten zijn rijks
gebied, en zelfs binnen de in naam nog aan hem
onderworpen landen, dat de oude groene lap, zoo
die werkelijk nog bestaat, maar opgerold bleef, en
er zeker geen 'nieuwe behoefde gemaaktrte worden.
Nadat de Europeesche mogendheden 't met den
eersten Napoleon hadden klaar gespeeld, en zij,
Frankrijk medegerekend, wat hersteld waren van
de schokken der groote revolutie, hebben zij 't er
op toegelegd om de Mohammetaansche rijken zoo
veel mogelijk te verzwakken. De wanklanken in
het Europeesche concert 1) de zwakheid van enkele
medespelers, het wantrouwen der partijen, waarvan
elke de eerste wil zijn, dat alles te zamen veroor
zaakt dat de Turksche trom haar doffen klank nog
veel verder doet hooren dan menigeen gedacht had.
Algiers is geheel aan Frankrijk gegund, maar Tunis
niet. Spanje zou Marokko, Italië Tunis en Tripoli,
Engeland althans de beste punten van Egypte
willen hebben Rusland en Oostenrijk vlammen op
het overschot van 't eigenlijk Turkije, en in Syrië,
het Pleilige Land daaronder begrepen, trachten allen,
die 't meer om heiligheden dan om heiligheid te
doen is, invloed te krijgen. Bij sommige gelegenhe
den werd het Europeesche concert daar zelfs zulk
eene helsche ketelmuziek, dat de ver verwijderde
Amerikanen 't niet langer konden aanhooren, en
aanboden er eens de maat te komen slaan.
In hoever de Sultan, niet als Kalif maar als
wereldlijk vorst, wroetende om de heerschappij in
Egypte, een meester als hij is in het trekken aan
de lange touw, uu ook een deel van dat touw zal
kunnen inpalmen, blijft eene voor 't oogenblik niet
te beantwoorden vraag.' Het Oostersche vraagstuk
heeft altoos verrassende wendingen genomen, de
oplossing scheen dikwijls zeer nabij, om spoedig
verder dan ooit verwijderd te blijken. Herleeft in
Arabi den Arabier de zucht om het Kalifaat te
ontrukken aan de hand van den verzwakkenden
Turkof is Arabi het om hoog loon dienend werk
tuig van den Sultan, waardoor deze de macht hoopt
te herwinnen, hem door de laatste onderkoningen
van Egypte met meer of minder bedekte medewer
king der mogendheden ontfutseld
In elk geval strijdt Engeland niet om niet tegen
Arabi, het zij in naam of inderdaad ten behoeve
van den vrees achtigen en machteloozen onderkoning,
of om geheel ten eigen bate alle tolhuizen te be
zetten op den langen weg tusschen Gibraltar en
Singapore.
Op he^l dien langen en voornaamsten handels-
1) Volstetnmig muziekspel, in de politiek echter
samenwerking, gemeeu overleg, handeling met weder-
zijdsch goedvinden.
weg der wereld ontmoet men overal het Moham-
metisme, eerst in politiek verval, doch ontzettend
taai van levenskracht, en verder in nieuwe, toene
mende kracht, nog zonder politieke beteekenis, doch
er naar strevend, meer dan aan Engeland en Ne
derland als bezitters van rijke landen in 't verre
Oosten lief is, zich uitbreidend op eene wijze, die
den Christen met bekommering vervult.
Met bet oog op de Roode Zee behoeven we niet
te vragen of en hoe de Heer uitkomst geven kan.
Zeker is het echter niet, dat de weg daar doorheen
rechtstreeks tot het gewenschte doel leidt. Op dien weg
kan veel gebeuren, niet het minst door toedoen der
reizigers, dat groote vertraging en zware rampen
veroorzaakt.
Goes. De Jongelings Vereeniging >Ken den
Heer in al uwe wegen" opende Dinsdagavond hare
gewone jaarlijksche openbare kermis-vergaderingen
met eene plechtigheid. Had zij voor hare vergade
ringen steeds gebruik gemaakt van de Consistorie
der Chr. Geref. kerk en van de Bizondere school,
thans hield zij hare eerste vergadering in een door
haar gesticht gebouw, uitsluitend bestemd voor hare
gewone en buitengewone of openbare vergaderingen.
Het lokaal dat net is afgewerkt, en een alleszins
gunstigen indruk maakt, heeft ook vau buiten iets
aantrekkelijks, alles even net en eenvoudig, komt
het zeer wel overeen met het doel dat men er
mede wil bereiken nl. óm in alle eenvoudigheid
werkzaam te zijn tot heil van elkander en van an
deren, door de kennis van God en Zijn woord te
bevorderen.
Het lokaal bevat ruim 200 zitplaatsen.
De president der Jongelings Vereeniging opende
de vergadering met gebed, en sprak een inleidend
woord. Een 'aangename taak was het hem dit te
doen, daar het boven zijne verwachting en hoop
was, bij de eerste steenlegging kon hij wegens ziekte
niet aanwezig zijn, vele vergaderingen der Veree
niging had hij niet kunnen bijwonen, doch nu ge
noot hij het voorrecht tegenwoordig te zijn, en daar
voor paste hem dank aan God, voor de weldaac
aan zijn persoon bewezen. Was het voor de Veree-
niging heden eene gewichtige en blijde ure, ook haa
paste dankbaarheid wijl ze zoo rijk door God wa
,i
God geve dat de wensch bij de eerste steenleggin.
uitgesproken, vervuld worde, dat wij met Hem di
gebouw betrekken, dan zal ons niets ontbreken.
Bij onzen dank aan God mogen we onzen dan
voegen aan de leden, eereleden en begunstigers d<
Vereeniging, aan aannemer en architekt van hi
gebouw en vcorts aan allen die ons steunden.
Ds. Goedbloed van Axel, mede oprichter dt
vereeniging die de uitnoodiging, om heden avor
een stichtelijk woord te spreken, welwillend bi
aanvaard, bekwam na een ernstig gebed door d(
voorzitter en het zingen van Ps. 1195 en 3 h
