Nieuwe Goesche Courant,
Christelijk-historisch blad voor Zeeland,
Donderdag 22 Juni.
1V°. 919.
Veldarbeid van Kinderen.
BINNENLAND.
HET ZUIDEN,
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs pe- drie maanden francof 1,50.
Enkele nommers- 0,05.
DITGAVE VAN
P. C. WIJTHAN, Ie Diddelbnig
Wel. A. C.
JONGE, te Goes.
Prijs der Advertentden:
Per regel 10 ets.; Familie-berichten van 16
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 6 cents per regel.
Agent voor Dordrecht en Omstreken: de heer II. J. KOEBRTTGrGrE.
De schooldwingelanden zijn gaan voelen, dat zij,
ons slaande, hun eigen handen bezeeren.
Nu alom nieuwe schoolgebouwen naar de eischen
■der wet worden ontworpen of in aanbouw zijn, nu
aan de luchtkasteelen der schoolwetdrijvers tast
bare, aardsche vormen moeten gegeven worden,
nu begint men in te zien wat wij met ons be
krompen verstand al lang inzagen dat de wet erg
overdreven eischen stelt.
Schoolwetgezinde burgemeesters en bouwlustige
gemeente-architecten fluisteren elkander allerlei
opmerkingen in het oor over de plannen, welke zij
niet zonder weerzin moeten uitvoeren. En als bur
gemeesters en gemeente-ontvangers samen aan 't
praten zijn, wordt er meer gezucht dan menigeen
denkt.
Van onverdacht «liberale" zijde wordt dan nu
ook al reeds matiging ïn de eischen voor schoolge
als noodzakelijk aanbevolen, en daarmeê
wordt afgekeurd, wat in 1878 nog als de hoogste
wijsheid gold.
Gelukkig is aan het voorstel van onzen Zeeuw-
schen afgevaardigde De Savornin Lohman door de
regeering reeds tegemoet gekomen, zoodat de au
jus geconserveerde, of in haar eigen sop verduur
zaamde ministriëele crisis althans op dit punt geen
is voor aanvankelijke verligting.
Was bet vroeger het ideaal der «liberalen", dat
overal in Nederland één zelfde neutraal onderwijs
zou gegeven worden, en stelden zij zich alleen met
wat minder tevreden, om de orthodoxen op de Ve-
luwe en de roomschen in Noordbrabant en elders
te ontzien, nu reeds verklaart zelfs eenVorsterman van
Oijen natuurlijk onder veel brommen en razen
in bet jongste nummer van zijn Weekbladdat voor
zijn part op scholen met uitsluitend orthodoxe leer
lingen de catechismus mag onderwezen worden, en
op scholen met enkel roomsche kinderen wel een
kruis mag hangen. Wie had ooit gedacht dat de
papenvreter van Oijen en pater Klönne het op dit
jiunt eens zouden worden
Men geloove echter niet, dat, nu de «liberalen"
weinig zeil minderen, zij daarom voornemens
;ijn van koers te veranderen. De vooraitstrevenden
nder hen zijn bezig om een aanslag te smeden
jgen de bewaarscholen, en 't zal niet lang duren
lieden van 't soort der Moensen en Kerdijken
aan er op uit om de gemoederen op te winden,
de bewaarschooljufvrouwen een staatspakje aan
meten.
Maar er is nog iets, op het welk wij de aan-
icht willen vestigen:
De nog steeds hangende wet op den veldarbeid
r kinderen.
Staatsliedendurven in den regel nog al wat op
m geweten te nemen, maar 't zou toch kunnen zijn
it op 't oogenblik zoo weinigen begeerig zijn naar
betrekking van minister, omdat ieder gevoelt
het kan niet langer gaan zooals het ging, en
niemand de woorden wil eten, die hij vroeger voor
moderne beschaving en ontwikkeling gesproken
heeft.
't Was lang mode om de clericalen te dwars-
boomen, er bestond voor «liberalen" geen enkele
reden om de gedweeë anti-revolutionairen te ontzien,
maar nu de verkiezingen bij herhaling hebben uit
gewezen, dat die twee partijen samen welhaast de
toestanden zullen bebeerscben, nu er onder de
«liberalen" waarlijk liberalen komen, nu wordt het
bedenkelijk om op den gebruikelijken weg voort te
gaan, en steeds dieper grepen te doen in ieders
beurs en in het huiselijk leven ook van den landman.
Het is waar, dat vroeger door kortzichtige ouders,
te weinig de hand werd gehouden aan het school
gaan hunner kinderen. Er zijn ten plattenlande
nog lieden, die nooit of slechts hoogst gebrekkig
leerden lezen en schrijven, omdat zij in hunne
jeugd op de kleintjes of op de koeien moesten
passen, moesten gaan rapen enz. Tegenwoordig
weet zelfs de eenvoudigste boerenarbeider dat lezen,
schrijven en rekenen onmisbare kundigheden zijn.
Naar de meening der verlichte «liberalen" hebben
de «afgescheiden dompers" ten plattenlande het
meest behoefte aan fatsoeneering door de hand van
den staatsschoolmeester, maar 't is de vraag nog
of er in de orthodoxe boerengezinnen, waar de
Rustdag in eere wordt gehouden, minder gelezen
wordt dan in de klingen, waar men door kegelen
en veel bier drinken toont op de hoogte van den
tijd te zijn.
Vergun ons, lezer, u even een staaltje te geven
uit eene gemeente, gezegend met den ijverigsten
schoolmeester van ons vaderland, en uitgeknipt uit
zijn eigen blad:
Aardenburg. Zondag 11. ontvingen wij een
bezoek van de Maldegerosche Fanfaren maatschappij. Zij
werd. afgehaald door ons muziekgezelschap en beide
vereenigingen trokken toen door de gemeente onder 't
beurtelings spelen van marschen. Vervolgens speelde
de sociëteit uit Maldegem eenige stukjes op de markt.
In de Kegelmaatschappij had de aangekondigde prijs-
kegeling plaats, begunstigd door goed weder. Na afloop
daarvan een avondmaal, waaraan drie en dertig leden
deelnamen.
In eenige herbergen werd gezongen, in andere ge
danst, in alle heerschte een gezellig genot, dat nergens
door eenige onordelijkheid verstoord werd.
Het is een waar plezier, als men deze gemeente met
andere vergelijkt, te zien hoe het hoofd van 't bestuur
alles in 5t werk stelt om zijnen gemeentenaren genoe
gen te verschaften en hoe die welwillendheid door de
bewoners en vreemdelingen op prijs wordt gesteld.
Keeren wij echter tot ons onderwerp terug.
De «liberalen", die 't dwingen niet laten kunnen,
zijn er op uit om hunne liefhebberij toe te passen
op den kleinen boer en den boerenarbeider.
Van die soort van menschen zijn er heel wat in
ons land, en hun stand in de maatschappij brengt
meê, dat zij de hulp van hun doorgaans talrijk
kroost in sommige gedeelten des jaars niet missen
kunnen. Jt Is wel jammer dat zij hunne kinderen,
die in de schooljaren vallen, in den zomer eenigs
weken aan het onderwijs moeten onttrekken, maar
't kan nu eenmaal niet anders.
Wij zullen er maar van afzien om heden nog te
bespreken, wat in de voorgestelde wet dan eigenlijk
staat, om de kinderen tot schoolgaan te dwingen,
en in een volgend nummer daarop nederkomen.
Wij moeten nu eerst de opmerking maken, dat
in geleerde kringen ook den heelen zomer niét
doorgestudeerd wordt. Rechters, advocaten, kamer
leden, ministers, dominés, professoren, studenten enz,,
die op hun manier des winters niet harder blokken
dan een boerenschoolknaap op de zijne, moeten des
zomers «er ook eens uit", naar 't strand of naar de
bergen. Jonge lui, wier studie duizende guldens kost,
wier kamerhuur in de academiestad 't heele jaar
doorgaat, krijgen of nemen met alles en alles zoo
omstreeks vier maanden vacantie van de twaalf.
Wat meer is, de geneeskundige raad van Zeeland
heeft nog pas in goeden ernst gesproken over het
wenschelijke, om aan de dorpsscholen speelplaatsen
te verbinden en ook gelegenheid tot oefening in
de gymnastiek. Welnu, een boerenjongen, die des
zomers mede arbeidt naar bekwaamheid en kracht,
en zoo mede helpt voorzien in de dringende be
hoeften van het ouderlijk gezin, zoo'n boerenjongen
krijgt van zelf datgene, wat de geleerde stedelingen
zich met opoffering van veel geld verschaffen:
beweging in de vrije lucht en sterkende lichaams
oefening. Daarenboven krijgt hij nog voorbereidende
opleiding tot het landbouwersvak, dat hij later zal
beoefenen.
Zou waarlijk een boerenknaap, na eenige weken
veldarbeids, meer verwilderd, meer ontwend aan
zitten ter schole wederkeeren, dan een student, na
twee of drie maanden zomer-vaeantie en eene reis
door Zwitserland
De geneeskundige raad in Zeeland heeft beslo
ten, in overeenstemming met het besluit van dien
raad in Noord-Holland tot bet aanwenden van
pogingen om verbetering in den toestand der be
waarscholen te brengen, aan de plaatsvervangende
en correspondeerende leden van den raad ieder in
bun ressort een onderzoek naar den toestand der
bewaarscholen op te dragen, ter beantwoording van
him daartoe voor te leggen vragen. Een commissie
daartoe is aangewezen, bestaande uit den inspecteur
dr. J. P. Dozy, den secretaris dr. J. P. Berdenis
van Berlekom, en het lid van den raad dr. IJ
Keijzer.
In de zomervergadering der provinciale staten
van Zeeland zullen onder meer de volgende zaken
worden behandeld.
De benoeming van een waarnemenden griffier
