'Nieuwe Goesche Courant,
Christelijk-historisch blad voor Zeeland
1382.
Donderdag I Juni.
De eerste en de zestiende eeuw.
BINNENLAND.
HET ZUIDEN,
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond teil 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs pe* drie maanden francof 1,50.
UITGAVE VAN
P. G. WIJ TH AS, te .Middelhui g
en
Wed. A. C. DE JONGE, te Goes.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 10 ets.; Familie-berichten van 16
regels ƒ1,Iedere regel ineer 15 cents.
Liefdegaven 6 cents per regel.
Agent voor Dordrecht
en Omstreken: de keer 11. J. KOEBRUGG-E.
Gaarne voldoen wij aan het verlangen van vele
-onzers lezers, en schrijven we in het nummer, dat
tegen een christelijken feestdag uitkomt, een
woordje ter afleiding van de wereldsche zaken, of
aanleiding gevende om op die zaken het licht van
het feest te doen vallen. Zijn de feestdagen voorbij,
dan hervatten we onzen dagelijkschen arbeid. Onze
christelijke dagbladpers volgt nog niet de gewoonte
der Amerikaansche, om voortdurend den nagalm
te doen hooren van het op zondag in de kerk ge
sprokene. De eerste poging daartoe is ten onzent
in 't Westen ondergegaan.
Nu echter gevoelen we ons gedrongen, na het
Pinksterfeest nog een woord te wijden aan den
apostolischen tijd, en wel omdat onlangs in een
blad als het onze ofschoon door veel waardiger
en vaardiger pen geschreven het Christendom
■■fan dien tijd, in één veelzeggenden volzin, is be
sproken op eene wijze, die ons tot ernstig protest
noopt..
Wij kunnen ons geen christen voorstellen, die
niet bij het lezen en overdenken van de Hande
lingen der Apostelen een zeker verlangen, een
zeker heimwee gevoelt naar de eerste christentijden,
die tijden van betooning des geestes en der kracht.
Een van Spurgeons evangelisten moge op de
aanmerking, dat de Schrift slechts vier evangelis
ten kent, en op de vraagwat dan de thans zich
evangelisten noemenden zijn, zeer gevat hebben ge
antwoord wij zijn de handelingen, geen van
de uitbreiders der kerk, in welke der latere eeuwen
ook, heeft zich gelijk durven stellen met de eerste
getuigen, op welke het pinkstervuur was nederge
daald. De waardigsten onder de predikers ^n her
vormers van alle tijden hebben nooit gewaagd het
woord van Hand. XV 28 het heeft den Heiligen
Geest en ons goed gedacht, tot het hunne te maken.
Slechts de aanmatiging der pausen klom tot die
hoogte.
Het zitten aan de voeten van den Heer en van
de apostelen, was ten allen tijde de begeerte van
de vroomste godgeleerdenterugkeer tot het een
voudig en krachtig geloof der eerste christenen, het
streven van alle voorloopers en helden der her
vorming.
Maar nu zagen we, weinige dagen geleden, het
Christendom der apostolische eeuw voorgesteld als
embryonisch, in tegenstelling van het rijk ontwik
keld geheeten Christendom der hervorming
Embryonisch
Als eene kiem, als een nog ongeboren wezen in
den aanvang zijner ontwikkeling!
Er zijn trekken van groote overeenkomst tusschen
het Christendom van de apostolische eeuw en dat
der hervorming. Het terugkeeren tot de zuivere
bron, het toegankelijk maken dier bron voor ieder,
die lezen kon en ooren had om te hooren, deed in
t hervormingstijdperk vruchten des geloofs groeien
en rijpen, die met de vruchten der eerste eeuw kon
den vergeleken worden. Maar hetgeen een Duitsch
dichter zong van de verhouding der gemeente
tot den Heiland:
Hij het hoofd, en wij de leden,
Hij het licht, en wij de schijn,
drukt beter onze waardeering uit van de heerlijkheid
des eersten tijds, vergeleken bij den glans van de
schoonste jaren in latere eeuwen, dan het woord
embryojiisch tegenover rijk ontwikkeld.
Niemand kan volhouden, dat het geloof van her
vormers en hervormden hooger stond dan dat van
apostelen en eerste christenen.
De uitstekendste godgeleerden uithet tijdperk
der hervorming trachtten, hetzij in breedvoerige
predikatiën, hetzij in kort saamgevatte belijdenissen,
niets anders dan de bedoeling, den juisten zin weder
te geven van de Schriften uit de apostolische eeuw.
Verre zij het van ons de doorgaande werking des
Heiligen Geestes in de gemeente te miskennen. De
Geest werkt steeds, gaven des geloofs, der predi
king, der voorbede en vele andere mededeelende.
"Wij betreuren het zelfs, dat vele Christenen weige
ren te erkennen, dat die Geest ook gaven des lieds
aan verscheidene dichters van de latere eeuwen ge
schonken heeft. Wat wij echter lezen in de door
den Geest zeiven ingegeven 26e verzen van Joh.
XIV en XV: de Trooster die zal u alles
leeren, en zal u indachtig maken alles, wat ik u
gezegd heb die zal van mij getuigen, deze
woorden geven geen aanleiding om te denken aan
een meer ontwikkeld Christendom, vijftien eeuwen
na den apostolischen tijd te verwachten.
Volgden in den tijd der hervorming proeven van
bijbelvertaling en psalmberijming elkander even
snel op als later de ontdekkingen van oude hand
schriften der bijbelboeken, geen betere vertaling
of berijming, geen juistere tekstlezing, hoe dank
baar door de gemeente aanvaard, is óóit met meer
vreugde begroet dan de toetreding der duizenden,
in de apostolische eeuw uit de macht der duisternis
getrokken, en overgezet in het koningrijk van den
Zoon.
Een embryonisch Christendom in de eerste eeuw.
Een rijk ontwikkeld in de zestiende.
Laat ons eens even op darwinistische, laat ons
eens even op moderne wijze doorredeneeren.
Welk een overrijk ontwikkeld Christendom dan
in de negentiende eeuw
Wij hooren ons reeds een scherp klinkend halt
toeroepen, gevolgd door den als gebod luidenden
raad: drie eeuwen terug.
Goed.
Maar dan ook met een ontvankelijk gemoed
gehoord naar de stem der hervormers, die hunne
tijdgenooten terugvoerden naar de bron, ontsprongen
in de apostolische eeuw.
Eene stem in qns hart is het de stem der
verleiding, of die des Geestes? verandert het
woord des dichters in
Toen het licht, en nu de schijn.
Wij gevoelen behoefte :aan meer dan schijn, aan
meer dan licht.
Aan warmte.
En die straalt ons voornamelijk toe uit de eerste
eeuw.
Het eenige, wat ons uit dien tijd als embryonisch
tegenklinkt, is de uitspraak van den apostel Pau-
lus, als hij zichzelven, in vergelijking met de andere
apostelen, een ontijdig geborene noemt.
Maar het licht, dat hem snellijk omscheen, maar
de aanraking des discipels, die hem de schellen
van de oogen deed vallen, vooral het woord des
Heeren, dat rechtstreeks tot hem kwam, hebben
zijn christendom zoo rijk en rijp ontwikkeld, dat
een woord, door zijne pen driemaal herhaaldde
rechtvaardige zal uit het geloof leven, in de eeuw
der hervorming het oude licht op nieuw deed op
gaan. Wat Calvijn het hart der kerk heeft genoemd,
berust zeker, niet het minst op de geschriften van
den zich nederig bij een ontijdig geborene verge
lijkenden apostel.
Oostburg, 31 Mei. De school met den bijbel
der vereeniging »ImmamueV[ alhier, werd gisteren
ingewijd, en is heden met 28 leerlingen geopend.
De Zeeuwsch-provinciale tentoonstelling en wed
strijd voor nijverheid, te Goes te houden, vindt voort
durend den meesten bijval. Reeds is van den Kroon
prins het bericht ingekomen, dat Z. K. H. f 50
beschikbaar stelt voor eene medaille, en er is ge
gronde verwachting, dat dit vorstelijk voorbeeld door
anderen zal worden gevolgd. Het departement deE
Maatschappij tot Nut van 't Algemeen heeft eene
som van f 20 beschikbaar gesteld voor het garan
tiefonds, en wat het voornaamste is, de toezegging
van inzendingen is zoo toegenomen, dat men nu
reeds bijna een aantal van driehonderd telt.
De Vereeniging voor volksvermaken heeft beslo
ten, ter gelegenheid der tentoonstelling eenige feesten
te geven.
De zomervergadering der vereeniging van Burg.
en Secretarissen in Zuid- en Noord-Beveland zal
den 22 Juni a. s. te Kloetinge gehouden worden.
In de vergadering zal door elk der volgende heeren
het bij hunnen naam vermelde vraagpunt ter be
spreking worden ingeleid
lo. De heer mr. J. G, De Witt Hamer, burg.
van Goes Hebben de bepalingen van de artt. 126
en 127 der Gem. wet ook eenig practisch nut,
indien zij worden uitgevoerd bij niet opvolging van
de voorschriften der artt. 177 en 178 dièr wet
Met andere woorden :Zou de rechter eene'plaatselijke
strafverordening, door Burg. en Weth., of door den
Burg., of, in opdracht van den Comm. des Kon.,
door een ander college of persoon, vastgesteld, bij
overtreding van een harer voorschriften, moete
toepassen
