Nieuwe Goesche Courant,
Christelijk-historisch blad voor Zeeland.
Donderdag IS December.
«41
Hersenschimmen.
HET ZUIDEN,
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs pe1* drie maanden francof 1,50.
Enkele nommers- 0,05.
UITGAVE VAN
P. G. WIJTMAN, tc Middelhuig
EN
Wed. A. C. DE JONGE, te Goes.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 10 ets.; Familie-berichten van 16
regels 1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 6 cents per regel.
Wij, christelijk-historischeu, zijn een raar
volk. Wij houden ons altoos met hersenschim
men op. Wij verbeelden ons allerlei dingen.
Daar hebt ge bijvoorbeeld de indeeling dei-
kiesdistricten.
Wy hebben ons in 't hoofd gezet, dat de
liberalen", toen zij ons land in kiesdistricten
knipten, en later hier eens een stukje afknip
pen en daar eens een stukje aanlaschten, ja,
soms een paar districten aan elkaar naaiden,
dat d^? liberalen" dit uit berekening gedaan
hebben.
Men heeft ons echter beduid dat onze meening
een hersenschim^is.
Er is volstrekt door hen niet op val en klim
gelet toen het orthodox-protestantsche 'Wal
cheren aan het liberale" en roomsche Zeeuwsch-
Vlaanderen genaaid is, om er een dubbel
district van te maken. Toen de roomscheu de
liberalen" hielpen om den uit Axel afkom-
stigen heer van Eek naar de kamer te zenden,
deed Oostelijk Zeeuwsch-Vlaanderen uitnemende
diensten. Maar sints de roomschen Jhr. de
Jonge hielpen kiezen, toen moest het hoekje
van Hulst met de achterliggende dorpen er at.
Het heele land is zoo geknipt en nog eens
overgeknipt, dat, met 30000 stemmen in 't ge
heel, de liberalen" verre de meerderheid der
kamerleden hebben, ofschoon hunne tegenstan
ders, zonder toch krachten te versnipperen, het
er met 38000 stemmen niet brengen kunnen.
Als wij dit onnatuurlijk vinden, dan zegt
men ons, dat er geen berekening bij in 't spel
gekomen is, dat wij ons met hersenschimmen
ophouden.
Daar hebt ge het kiesdistrict Amsterdam.
Daar is nu niet aan geknipt. Het was een zes
voudig district, het zond zes leden ter Tweede
Kamer. Men heeft er Nieuwer-Amstel aauge-
lascht, en nu is het zevenvoudig. Amsterdam
vaardigt altoos liberalen" naar de Kamer af.
Hoe natuurlijk
Wie zouVzoo'n stad ook willen verknippen
Welk een hersenschim Amsterdam in ze9 of
zeven districten te verdeelen l
Maar Parijs is verdeeld in districten, en ieder
weet dat de bekende heer Gambetta iü de
Franscbe Kamer de arbeiderswy& Belleville ver
tegenwoordigde.
Wat te Parijs kan, zou ook te Amsterdam
kunnen.
O, hersenschim
Op 25 Mei herziening van het kiesrecht wen-
schelijk verklaard, uitbreiding van kiesbevoegd
heid tot nu uitgesloten klassen der maat
schappij. Eene Amsterdamsche arbeiders wijk, die
misschien den heer B. H. Heldfc kiest. En Kat
tenburg, waar de orthodoxe werklui der werven
(de bijltjes" uit de prinsentijd) wonen, zou wel
licht den heer W. Hovy, die 't nu al tot in drn
gemeenteraad bracht, naar de Kamer zenden.
Wij houden ons met hersenschimmen op, als
wy zoo eens narekenen of nagaan, waarom de
liberalen" niet vrijzinnig zijn.
Al onze denkbeelden omtrent het onderwijs
zijn hersenschimming.
Welk een hersenschim, het onderwijs van
zendelingen in ïndië aan te moedigen, te steunen
met geld uit 's lands kas naar denzelfden maat
staf als het staatsonderwijs
In Engelsch Indië is zoo iets werkelijkheid,
maar in onze Oost zou 't niet kunnen. In
Nederlandsch Indië acht men het beter dat de
zwarten Mohammetaansch worden en blijven en
de eerstkomende menscliengeslachten maar niet
leeren lezen en schrijven, dan dat men het
onderwijs door zendelingen zou bevorderen.
't Is op een dorp in eene onzer buiten-be
tingen gebeurd, dat eene globe werd gezonden
aan een inlandsch onderwijzer, die er zijne leer
lingen niets anders van wist te vertellen dan
dat het ding draaien kon diezelfde man, die
evenzeer te roemen had over 't schoolbezoek
als een plattelandsonderwijzer in Nederland
tijdens den oogst, kreeg ter uitreiking een
grooter aantal mooi gedrukte getuigschriften,
dan hij ooit kinderen bij elkaar op de school
gehad had. Dat is geen hersenschim, maar een
feit, want het kwam van staatswege.
Welk een hersenschim is het echter, dat het
middelbaar onderwys, waar geleerde leeraren bij
honderden aan verbonden zijn, niet deugen zon.
En toch, wij blijven ons verbeelden dat het
niet deugt.
Zekere mijnheer Bientjes heeft reeds in October
in een der meest geachte tijdschriften gezegd,
dat ons middelbaar onderwys, eerlijk bekend,
eene proefneming is geweest met een, vrij slaafs,
aan Duitschland ontleend model; dat het geloof
aan de almacht van het onderwys gelukkig een
overwonnen standpunt is; dat de scholen de
twistappels zyn van de tegenwoordige wereld,
die het bestaan der kabinetten (rainisteriën)
bedreigen; dat het wenschelijk is niet alleen in
onderwijs-tijdschriften en onderwijzers-vergade
ringen de gebreken van het onderwijs te bespre
ken, maar die ook aan het groote publiek voor
te leggen; en toch wordt de man doodge
zwegen, en wacht de liberale" pers zich er wel
voor te zeggen, hoe de heer Bientjes over het
onderwys van meisjes denkt. Hij is volstrekt
geen tegenstander van het staatsonderwijs, neen,
hij is er een vriend van. Hij maakt zich vol
strekt met druk over christelijke en maatschap-
pel yke deugden, maar zie hier wat hij over
vrouwelijke deugden schrijft.
„Tot de meest alledaagsche gebreken der vrouw in
het dagelijksch leven wij hebben hier vrouwen op
het oog, die een bescheiden inkomen genieten
behoort zekere valsehe schaamte ten opzichte barer
levenswijze. Niet een uit de honderd heeft door
opvoeding de kunstgeleerd om bijv. vroolijk en beleefd,
of ten minste kalm en moedig, een ongelegen gast of
een onverwacht bezoek te ontvangen. De schoolinvloed
heeft integendeel in negen van de tien gevallen mee
gewerkt om als een ramp te beschouwen, waaronder
de sterkste naturen bezwijken, dat eeu vreemdeling,
die ons overvalt, ontdekt dat men niet altijd gekleed
is en niet dagelijks dineert zooals op feestdagen. He
gevolg is, dat ook hier te lande langzamerhand alle
eenvoudige, ongegeneerde gastvrijheid wordt afgeschaft»
De wortel van die kwaal schuilt wel degelijk in de
richting onzer scholen zelve. De pogingen toch, die
daar dagelijks worden aangewend om grond te be
dekken, die niet bedekt kan worden, om een vertoon
van kennis te maken, die niet verleend kan worden,
waarvan onderwijzers en leerlingen weten, dat ze niet
verleend wordt, en die elk meisje zich voorneemt
onmiddellijk na haar huwelijk te verwaarloozen, schep
pen natuurlijk een atmosfeer van misleiding, huiche
larij en bedrog, die niet bevorderlijk is voor de goede
manieren, tenzij er sprake is van hoogst zeldzame
naturen. Op het stuk van goede manieren is een
voud een hoofdvereischte; en eenvoud is onbestaan
baar, als het meisje haar beste levensjaren in de
kunst van huichelen slijt, door bekwaamheden voor
te weuden, die zij inderdaad niet bezit7'
De heer Bientjes heeft niet onderzocht hoe
veel huichelarij er ook onder de geleerdheid der
halfbakken hoogere burgerjongens schuilt, maar
hij wenscht den jongens gelegenheid toe, om
onder de menigte der leeraars, onder den in
vloed van de dressuur en papegaaien ontwik
keling" toch ook wat te danken hebben aan
autodidactiek
Dat vreemde woord, dat eigen onderwys,
eigen vorming door eigen aansehouwing en
eigen wilskracht aanduidt, zonder daarom de
hulpe Gods aan te sluiten, brengt ons in eens
in het Tijk onzer hersenschimmen terucr.
Het is gewoonte dat jonge lui van hun zesde
tot hun vijftiende, soms tot hun vijf en twintigste
jaar loopen aan de hand van onderwijzers, die el-
kander.de leerlingen zoo voorzichtig overgeven,
als een baker hen aan de kindermeid overgaf,
