ZUIDEN,
Nieuwe Goesche Courant,
Christel ijk-historisch blad voor Zeeland.
1881.
Zaterdag* 22 October.
818.
7
BINNENLAND.
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drie maanden franco1,50.
Enkele nommers- 0,05.
UITGAVE VAN
P. G. WIJ THAN, te
en s
Wed. A. C. DE JONGE, te Goes.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 10 ets.; Familie-berichten van 16
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 6 cents per regel.
Nog steeds biijft de eedkwestie onderwerp van vele
besprekingen. Tal van „liberale" organen weten geen
woorden te vinden om de „onverdraagzaamheid, en
„bekrompenheid" van den Minister Modderman naar
waarde te tuchtigen.
Een der meest bekende organen gaat zelfs zoover
der liberale partij lafheid te verwijten, omdat zij na de
rede over den eed den Minister zijne portefeuille zal
laten behouden.
Nu, kans voor 't opvolgen van zoo heethoofdig
advies is er niet veel. Ook onder de antirevolutionairen
gaan verschillende stemmen op, meer echter om te
waarschuwen voor de rede des ministers, dan wel om
de eedskwestie goed onder de oogen te zien, en rond
en duidelijk te zeggen hoe het zijn moet.
Men sprak over gemoedsbezwaren, die wij in an
deren hebben te eerbiedigen, omdat ook wij voor de
onze eerbiediging verlangen van het aanstootelijke
dat er in gelegen is iemand bij God te laten zweren die
niet aan God gelooft van het vrijlaten van den eed
alleen dan als blijkt dat Gods Naam daardoor meer
geëerd wordt enz. Altemaal waarbeden die op onze
toestemming rekenen kunnen, maar die, als men de
zaken beziet zooals ze ziju niet zooals ze wezen
moeten weinig opleveren voor de practijk.
De heer H. Pierson gaf met zijne gewone scherp
zinnigheid in de Sprokkelaar zijne meeningen over dit
ontwerp ten beste, die, naar we meeneü, kort en
puntig als zJ. zijn, kennis neming in ruimeren kring
waardig zijn.
De heer Piereon betoogt dat de staat den eed van
zijne burgers eischt, uilgaaude van de me ening dat
het geioof aan God algemeen is. Nu het echter blijkt
dat dit geloot niet algemeen is, moet de Sta^f andere
waarborgen zoeken, want anders snijdt hij zichzelf
den pas af, om tot de zekerheid te komen, die hij
zoekt.
Zal de Staat nu iedereen geloovén op zijn «erewoord,
wanneer hij verklaart bezwaar te hebben tegen den
eed. Dit zou voor hen, die wel aan God gelooven,
een gemakkelijk middel zijn, om ongestraft leugens te
kunnen zeggen, of hun eigen geweten te verkrachten.
Wij weten nu eenmaal, dat er honderden zijn, die
wel tegen een meineed, maar niet tegen eën leugen
opzien. Het eenigste. wat den Staat nu overblijft,
is, in het doorgaande gedrag van den burger, die
tegenover hem staat, een waarborg te vinden, dat hij
den eed niet weigert om zich te redden, maar werke
lijk uit overtuiging. Hoe kan de Staat dit doen Mij
dunkt, verschillende wegen staan daartoe open en ik
geef er slechts eenige op, zonder te beweren, dat dit
de eenigste zouden moeten heeten. Het zijn slechts
denkbeelden die ik opper en waarover men van ge
dachten zou behooren te wisselen.
lo. De Staat kan eischen lever mij het bewijs dat
gij ditmaal, nu ik u den eed vraag, niet om uitvluch
ten te zoeken, dien eed weigert. Overtuig mij, zóó dat
ik billijkei wijze u ontslaan kan.
2o. De erkende atheïsten kunnen een vereeniging
sluiten, waarin zij uitspreken a Dat een ernstige
verklaring voor hen de beteekenis lieett van het
geen de Staat onder den eed verstaaten b dat zij,
zeiven den eed weigerende, ook anderen daarvan ten
eenenmale ontslaan, bijv. bij zaken van erfenis, beta
ling van iekeniDgen, in één woord alles, waar ij zij
zeiven onmiddelijk belang hebben. Indien dus de execu
teur van een testament, waarbij zij belang hebben, den
eed weigert en verlangt op zijn eerewoord geloofd te
worden, moeten zij hem dit recht ook toekennen. Wel
te verstaan, de Staat behoeft dit niet te doen, maarzij
moeten het wel zeer zeker doen, zal hun vereeniging
eenige waarde hebben ol' door den Staat erkend worden.
3o, De Staat kan vorderen geef mij de name* van
eenige personen op, die u kennen en bereid zijn onder
eede te verklaren, dat zij uwe belofte of getuigenis, en
ernstige wijze afgelegd, gelijk stellen met een eed door
hen zeiven afgelegd. De Staat kan uit die personeji
dan een keus doen.
Op die wijze zou misschien zonder al te zeer de
rust en veiligheid der maatschappij prijs te geven
kunnen worden tegemoet gekomen aan de bezwaren
van een zeer zeker teenemend aantal burgers.
Bij de te Amsterdam gehouden verkiezing van een
lid der Tweede Kamer zijn uitgebracht 1589 stem
men, waaarvan 1017 op den heer Rutgers van Rozen
burg en 538 op den heer Godin de Beaufort. 52
stembiljetten waren vaD onwaarde.
Aan den heer Rutgers van Roozenburg is de „zonde"
tegen het kanaal bedreven, vergeven, en van het
ingeschreven kapitaal voor den waterweg ten oosten
wordt geen gebruik gemaakt.
Is het niet alsof Amsterdam een gelegenheids- of
rerlegenheids-oppositie heeft willen voeren.
Men kent het spreekwoerd beter hard geschreeuw
dan
De Tweede Kamer is tot nadere bijeenroeping
vermoedelijk 7 November, uiteengegaan, Da nog bepaald
te hebben dat de discussie die voor eenige jaren over
den Atjeh-oorlog met gesloten deuren plaats had
zal openbaar gemaakt worden, voor zoover ze geschikt
is voor publiciteit.
In de Rijkspostspaarbank zijn gedurende September
1881 ingebracht f 125,252.93, eu terugbetaald
f 39,079,11. Alzoo gedurende September meer inge
legd dan terugbetaald f 86,172,22. Aan het einde
van Augustus was, ten name der verschillende in
leggers, ingeschreven een bedrag van f 541,603,3972.
Zoodat de som der inlagen tot einde September
bedraagt f 627.776,217,.
In den loop der maand werden 1243 nieuwe boekjes
uitgegeven.
Het 50 jarig bestaan van het Metaten Kruis zal op
24 en 25 October te Amsterdam gevierd worden.
Ziehier het programma
Maandag 24 October.
Ten 1 ure. Ontvangst der leden door den voorzit
ter in de Koningszaal van het Koninklijk Zoölogisch
Genootschap Natura Artis Magistra.
Ten 2 uren. Toespraak van het lid des hoofdbe-
stuurs, J. C. van Markeo.
Ten 3 uren. Bezichtiging der Diergaarde, het Muse
um en het deel der Historische Atlas van den heer
A- J. Nijland te Utrecht, betrekking hebbende op de
dagen van 18301831, daartoe welwillend door den
eigenaar beschikbaar gesteld.
Ten 5 uren. Gemeenschappelijke maaltijd der leden,
die zich daartoe tegen betaling van f 2 hebben aan
gemeld.
Ten 8 uren. Voorstelling in den Schouwburg in de
Amstelstraat, alwaar het daartoe vervaardigde tooneel-
stuk van de heeren Justus van Maurik Jr. en P. A.
Buis, onder den titelGewichtige Lagen 1830—1831*
door de vereeniging Eet Nederlandsch Tooneel zal
worden opgevoerd.
Verder zullen kunnen worden bezichtigd de Hout
haven en Nieuwe Havenwerken, alwaar tussohen 12
en 2 ure door HH. Gemeenteambtenaren de noodige
aanwijzingen en inlichtingen zullen worden verstrekt.
Ten 5 uren. Gemeenschappelijke maaltijd door de
leden der Vereeniging, die zich daartoe tegen betaling
van f 10 hebben verbonden.
Ten 8 uren. Bijeenkomst en muziekuitvoering in
het Paleis voor Volksvlijt.
Ten 10 uren. Bezoek aan het monument op den
Dam, door de zorg van het Gemeentebestuur versierd
en verlicht.
Dinsdag 25 October.
Ten 10 uren, Hereeniging in het Koninklijk Zoö
logisch Genootschap Natura Artis Magistra.
Ten 1^ ure. Muziekuitvoering door de kapel van
het 7e-regiment infanterie.
Bezichtigingen het Panorama en de kunstzaal door
welwillende beschikking, van het bestuur, voor de
Vereeuiging kosteloos opengesteld.
Vrije toegang tot 's Rijks-Museum, het Museum
„van der Hoop", het N^pseum „Fodor", het Stadhui,
en de aldaar bewaarde geschiedkundige oudheden.
Ten slotte vereeniging op de Prins Hendrikkade
ter bijwoning van het vuurwerk, ter eere der feest
vierende Metalen Kruisdragers door de stad Amster
dam aangeboden.
Gedurende de dagen van 23 tot 26 wordt aan de
leden door bestuurders van het Genootschap Poctrina
et Amicitia en aau de leden met hunne dames door
bestuurders der Sociëteit de Hereeniging welwillend
vrije toegang aangeboden.
Het is ons aaugenaam te kunnen berichten, dat de
heeren Jhr. J. L. de Jonge te Zierikzee, Ds W. H.
Gispen te Amsterdam, Dr. J. A. Gerth van Wijk te
's Gravenhage, hunne benoeming tot lid van het be
stuur der Unie „een school met den Bijbel", hebben
aangenomen. Standaard
De Vereeniging van en voor Nederlandsche Indu-
strieelen heeft zich tot den minister van Waterstaat
geweucf met een vernieuwden aandrang, om althans
voor de hoofdlijnen pen ondergrondsch telegraainet te
doen aau leggen. De schade en het ongerief bij den