Nieuwe Goesche Courant,
Christelijk-historisch blad voor Zeeland.
N\ ««4.
BINNENLAND.
flÜDire frofessantlc rede.
.7.'
ArtX'él'Uag i'X fYct'óliër.
HET ZUIDEN,
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drie maanden francof 1,50.
Enkele nominers- 0,05.
Uitgever
P. <Sr. WIJTMAN,
te
MIDDELBURG.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 10 ets.; Familie-berichten van 16
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 6 cents per regel.
Souvereiniteit in eigen kring. Rede ter inwijding
der Frije Universiteitdoor dr. A. Kuyper.
We gaan onder dezen titel de, waarlijk ver van
gemakkelijke proef wagen, om de massieve rede van
dr. Kuyper, Woensdag voor een talrijke sehare yan
hoorderessen en hoorders uitgesproken, ook voor onzen
kring zoo duidelijk mogelijk te vertalen.
Het feit dat aanleiding gaf tot het uitspreken dezer
rede, niet minder dan de inhoud leggen ons den plicht
tot bekendmaking op.
Souvereiniteit in eigen kring.
Wat is souvereiniteit Het gezag dat recht bezit,
plicht heeft en macht oefent, om eiken weerstand
tegen zijn wil te breken en te wreken. De oorspron
kelijke, volstrekte souvereiniteit berust bij geen raensch,
maar bij God. Door God is de Souvereiniieit overge
dragen aan den Messias. Hij trad op, met macht in
den hemel, met macht over de natuur, met macht
over alle volk, over de consciëntie, over het geloof
zelfs. Hier is volstrekte Souvereiniteit, maar ook hier
alleen.
In ons veelzijdig, samengesteld menschelijk leven
treden allerwege groepen, kringen op. Die deeling in
kringen lag in de ordening der schepping, in het be
stek van ons menschelijk leven. Er is een kring des
zedelijken, maal schappelijken, huiselijken, wetenschap-
pel i.ken en kerkelijken levens. Alen spreekt van eene
kunstwereld, wetenschappelijke wereld. Elk dezer krin
gen heett een eigen gebied, allen gehoorzamen aan
een eigen levenswet. Door deze kringen omstaat het
rijke, veelzijdige, veelvormige menschenleven, maar
ontstaat ook het gevaar dat de eene kring den anderen
bemoeilijke, beperke in zijn vrijheid. Daarom is het
de taak van het Staatsgezag alle die kriugen te be
schermen, hen alle, voor zoover ze naar buiten optre
den, te houden binnen de palen van het recht.
Souvereiniteit in eigen kring en Staatssouvereiniteit
zijn van nature elkanders vijanden. Nu deze, dan gene
meester, dat is het beloop van 's werelds historie. In
de oudheid won het Caesarisme het pleit. Vrijheden
waren verloren, volkeren bestonden niet meer, er was
een wereldrijk, een allesbeheerschende staat. Jezus van
Nazareth schiep weer eigen kringen en in die kringen
eigen Souvereiniteit. In Zijn „Volbracht" was ook
een wereld van vrijheden begrepen. Zijne vól-
geliugen een eigen kring vormendekomen
op nieuw met de Staatssouvereiniteit in botsing.
Eeuwen van vervolging kunnen het souvereiu geloofs
beginsel niet uitdelgen. Christus wint, voor het eene
wereldrijk komen koninkrijken, met eigen koningen,
en op het gebied dier koningen eigen kringen, en in
die kringen eigen vrijheden. Rijker werden de vrij
heden, talrijker de kringen, tot orden en gilden, ko
ninkrijken en vrijheden, aan het einde van een tijdperk
van misbruik van koninklijke macht, door de Volks-
80uvereiniteit, die de Revolutie bracht, werden ver
nietigd. Vernietigd door de Jacobijnenclub, en door
Napoleon, zoowel als door den alverzorgenden en alver-
mogenden Staat.
Ook nu weder was het de Messias die redde, gena,
vrede en geloof schonk, door een andere macht dan
den Staat te doen aanbidden, door te wekken tot
evangliesatie, tot werken der barmhartigheid, tot
ijveren onder het volk, tot smeeken voor den troon,
tot pleiten in de raadzaal
Souvereiniteit in eigen kring, onder Jezus' souve-
reine hoogheid hield, wat ook verdeelen mocht, een
broederkring bijeen, Omdat in de school de Souve
reiniteit des gewetens, des huiselijken, geestelijken en
paedagogischen levens werd miskend, daarom trok de
christelijke partij, haars ondanks een nationale partij
geworden, ten strijde op.
Ook nu blijft de Staat, d. i. de kring der kringen,
bedacht op sterking van eigen macht en op het keeren
van machtsuitzetting van eigen kringen. De lijn een
maal door Caesar, den wereldbeheerscher, getrokken,
geldt nog als staatsmanswijsheid; denk slechts aan
B:smarck, aan Napoleon III, aan Gambetta. Vrijheid,
onze vrijheid, de vrijheid der kringen wordt bedreigd
door d« Staatsmacht, maar niet minder door de zonde. De
gloed van hartstocht, de spranken der zonde verzwakken
de zeJelijke levenskracht, alzoo is het aan een wereld
beheerscher mogelijk in te trappen wat vermolmd was.
En als ook door dien druk niet telkens weer uit God
nieuwe levenskracht in die ontzielde kringen indaalde,
dan zou men op het graf der vrijheid kunnen schrij
ven „Zij rust".
Een der verweermiddelen tot handhaving der vrij
heden, is de wetenschap. Ook de wetenschap vormt
een eigen levenskring, die onder Staatsvoogdij of
onder kerkelijke curateele slechts verbasteren kan. In I
vrijheid moet het huis der wetenschappen groeien.
Souvereiniteit in eigen kring, geen tak van staatsdienst
dat is het ideaal waarheen de stichting der Vrije Uni
versiteit een schuchtere poging waagt. Voor wetenschap
en volksleven ligt in deze stichting en hare erkenning
een schoone profetie.
Souvereiniteit in eigen kring geldt als koninklijk
beding voor alle wetenschap. Welnu, men gunne het
ook aan ons Gereformeerd beginsel.
Gereformeerddaarmee is niet anders of niets minder
bedoeld dan het echte, zuivere christendom. De koop
man spreekt van netto gewicht, de munter van fijn
goud, de zilversmid van groote keurde schrift van
onvervalschten nardus, en de Haarlemsche Courant noemt
zich „de oprechte.'1 Alzoo willen wij naar taalgebruik
en historie met den Gereformeerden naam onderscheiden
het Christendom dat naar den Woorde Gods is.
Gereformeerddaarom werd in deze rede op het
voetspoor van Calvijn, de souvereiniteil Gods op den
voorgrond gesteld, en Souvereiniteit in eigen kring
naar de Schrift bepleit, en ook voor ons eigen be
ginsel Souvereiniteit gevraagd in eigen wetenschap-
pelijken kring. Om de souvereiniteit in eigen kring
te bewaren, mogen we, niet op verdrag van neutra
liteit, met de wetenschap die uit een ander beginsel
leeft, meegaan. Voor ons staat als feit in Christus
vast, wat voor anderen geen feit is. Het geloof aan
den Woorde God.?, onfeilbaar in de Schrift ons door
den Heiligen Geest geboden dat geloof trekt de
scheidingslijn.
In elke wetenschap, in elke faculteit en bij eiken
onderzoeker keert de mensch, in zijn tegenstelling
van gevallen zondaar of zich ontplooiend natuurwezen,
als voorwerp dat denkt of als onderwerp dat tot
denken noopt weder, Christus, die aller Souverein is
eischt geheel ons menschelijk leven op. Om aan die
roepstem gehoor te geven werd deze school gesticht.
Dit éene we geven dit prachtige slot in de eigen
woorden van den redenaar terug
„Dit ééne slechts bid ik u, ook al waart ge onze
felste tegenpartijder, onthoud aan de geestdrift
die ons bezielt den tol van uw eerbied niet. Want
immers, die belijdenis, waar wij weer het stof van
wegvaagden, was eens de zielskreet van een vertrapte
natie; die Schrift, voor wier gezag wij buigen, heeft
als onfeilbaar Godsgetuige eens de bedroefden getroost
in uw eigen geslachten; en die Christus wiens naam
we in deze Stichting eeren, is hij niet de Bezieler,
de Verkorene, de Aangebedene uwer eigen vaderen
geweest? Stel dus al, dat, naar reeds in de studeer
cel geschreven en in de hoogovens nagezongen wierd,
stel dat naar uw eigen credo, het dan wezenlijk
met de Schrift uit en het Christendom een overwon
nen standpunt ware, ook dan vraag ikIs dan toch
dat Christendom ook in uw oog, historisch, niet een
te imposant, een te majestueus, een te heilig ver
schijnsel geweest, om smadelijk in een te zinken en
om te vallen zonder eer? Of is er dan geen No
blesse oblige meer? En mocht een banier, als
we van Golgotha meedroegen, dan ooit in 's vijands
handen vallen, zoolang niet het uiterste was beproefd,
nog ééu pijl onverschoten bleef, en er nog een lijf
garde hoe klein ook van dien door Golgotha gekrooude
op deze erve leeft?
Op die vraag, en hiermee besluit ik, M. H.op
die vraag heeft eenB ij God, dat nooit!"
in onze ziel weerklonken. Uit dat„Nooit" is
deze Stichting geboren. Ed op dat „Nooit," als
eed van trouw aan hooger beginsel, vraag ik een
echo, mocht het een Amen zijn, aan elk vaderlandsch
hart
Ziedaar een kort veel te kort, resumé'van de rede,
die waard is gelezen, en meermalen /vriezen te worden.
Teruggeven van die kloeke taal en die zwaar gebouwde
volzinnen is onmogelijk. Gelijk de vorm aan de in
druk verschenen rede gegeven, alzoo. is haar inhoud..,
massief.
De heer mr. J. Snijder, oud-burgemeester van
Veere en Yrouwepolder, heeft wegens vertrek naar
eldes, zijn ontslag genomen als lid der Provinciale
Staten van Zeeland.
Tot districts-schoolopzieners zijn, voor zoover de
provincie Zeeland betreft, benoemd
Middelburg jhr. mr. D. G. van Teylingen, te Mid
delburg; Oostburg J. G. Gerritsen, te Breskens;
Axel, H. A. barron Collot d' Escury, te Hontenissc
Goes, mr. C. de Witt Hamer, te Goes, Zierikzee, mr,
J. W. A. Schneiders van Greiffenswerth, te Zierikzee;
Tholen mr. L. A. Bijbau, te Colijnsplaat.
Op verscheidene plaatsen in Zeeuwsch-Flaanderens
en vooral te Oostburg, zal dezer dagen nog al
eens in herinnering gebracht worden, welke onrustige
tijden voor 50 jaar aldaar beleefd werden, door inval
len van gewapende Belgen, die meenden bij de be
woners dezer landstreek steun te vinden in het afwerpen
van het wettig Nederlandsch gezag. Toeu zij zich
hierin deerlijk teleurgesteld zagen, vooral door het
kloekmoedig verzet op 22 October te Oostburg, werden
die strooptochten door de krijgsmacht, welke vervol
gens die landstreek aan de grenzen bezette, weldra
gekeerd, maar moest men toch van tijd tot tijd nog
getuige zijn van hevigen strijd op verscheidene punten.
Door T. te Zaamslag was eene vordering ingesteld
tegen den commissaris des konings in Zeeland en
den burgemeester van Zaamslag, ter zake vau een
voetpad, dat loopt over de gronden van den eiseher
en volgens zijn beweren ten onrechte op het tableau,
der buurtwegen gebracht is.
De rechtbank te Middelburg heeft, alvorens ten princi
pale te beslissen, overeenkomstig de conclusie van het
O.M. den gedaagden commissaris des konings toegelaten
door getuigen tQ bewijzen, dat het voetpad smds
menschen heugenis als zoodanig door liet publiek,
zonder iemands tegenspraak, als openbaar voetpad
wordt gebruikt, dat het administratief gezag sind§
