UB RIS Tl LIJ HISTORISCH BLAD.
Donderdag1 16 September.
1880.
U t o p i n.
.V. 048,
HET ZUIDEN
herschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8. ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drie maanden francof 1,50.
Enkele nomraers- - 0,05.
Uitgever
P. Gr. WIJTMAN,
tb
MIDDELBURG.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 16
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Men hoort in den laatsten tijd over de so
ciaal-democratie niet meer zooveel spreken als
vóór eenige jaren. Het wapengekletter dat een
eigenaardig geluid gaf aan het optreden harer
apostelen is verstomd, en voor 't oogenblik zijn
er in alle landen van Europa, als in ieder groot
huisgezin eenige ontevredenen, een aantal prut
telaars" misschien, enkele warhoofden die zich
ais leiders der verdrukte" menigte opwerpen,
of enkele mannen die, gebroken hebbende met
het Christendom en zijn leer, met voorbijzien
van de ordonnantiën Gods, niet meer kunnen
inzien dat rijken en armen, aanzienlijken en
geringen behooren tot de van God gestelde
wereldorde. Zoodanigen verlangen de gelijkheid
ons eenmaal voor het eeuwige leven beloofd,
reeds hier op aarde in toepassing' te zien.
Indien we ons niet vergissen dan behoort
onze landgenoot de heer F. Domela Nieuwen-
huis, tot voor korten tijd Luthersch predikant
te 's-Gravenhage, tot laatstgenoemden.
Aan zijne onmiskenbare bekwaamheid is het
te danken, dat hoewel zeer verduisterd, nog even
met Hauwen glans de ster der hoop voor de
weinige Nederlandsche sociaal-democraten schit
tert.
Toen de Internationale Arbeiders-vereeniging
te 's Hage voor weinige jaren vergaderde, was
er schrik en ontsteltenis in menigen kring. Men
vreesde die wereld-hervormers, en in die vrees
lag voor een niet gering deel hun macht. De
vette" jaren maakten, vooral in het buitenland,
werkstakingen mogelijk. Verhooging van loon
werd tot niet onbelangrijk bedrag hier en daar
iiit nooddwang gegeven. Ons land met zijne
kleine fabrieks-bevolking en zijn christelijke
arbeidersbevolking gevoelde iets van de toestan
den der ons omringende volken, maar bleef over
't algemeen vrij kalm onder al de opwinding.
De Werker en [de Vrijheidde Werkmansbode
en liet Algemeen belangof hoe verder die werk
lieden-bladen heeten mogen, sleepten een zorgvol
bestaan voort. De magere" jaren kwamen en
met deze was het met de eischen" gedaan, er
was eerder behoefte aan werk, dan behoefte aan
werklieden, en langzamerhand werd gevoeld dat
herstel van regelmatige grieven beter door ge
duld en aanhouden, dan door stormloopen met
krijgsgeschreeuw en groote woorden te ver
krijgen is.
Om het zinkend wrak te redden heeft de
sociaal-democratie zich nu echter meester ge
maakt van een nieuwe mast van welks top de
vl&g Algemeen Stemrecht19 waait of liever hangt.
De zinkende kiel vertoont nog altijd het wapen
bord Sociaal-Democratische Vereeniging
Zondag middag hield de oud-predikant Nie-
wenhuis in het lokaal der Vereeniging te Am
sterdam eene predikatie, waarvan de tekst
deze was
De bezittende klasse onderdrukt op velerlei
wijze de ontberende klasse en doet haar onrecht aan.
Bij de verklaring van dezen tekst kwamen
o, a. de volgende denkbeelden uit:
Hebben werkgevers het recht hun werk te staken
en den arbeider daardoor te doen verhongeren of ver
kleumen, daartegenover staat het recht om te leven,
en niet te verkleumen.
Een ieder die zich met zedelijken ernst toelegt op
de studie van sociale en economische toestanden, moet
dan ook tot socialisme komen. De maatschappij be
weegt zich dan ook, trots allen tegenstand, in soci
aaldemocratische richting.
Zal de school verbetering aanbrengen In haar is enkel
't dringendst noodige verbeterd. Bij de bijna onmo
gelijke huiselijke opvoeding van den proletariër komt
nog, dat voor hem naast de school staat „de fabriek"
met hare onverbiddelijke eischen. Nog met een van
de honderd wordt behoorlijk opgevoed. Men spreekt
wel van kosteloos onderwijs, maar wie anders is hier
de betalende partij dan het volk, dat verreweg bet
grootste deel der belasting opbrengt.
Het leger en de politie zijn werkelijk met groote
list saamgestelde inrichtingen, die, door het volk
zelf betaald, moeten strekken om het neer te schieten
of binnen te rukken, zoodra het de hand uitstrekt
om de rechten te veroveren die het van nature toe
komen.
Bij grondwetsherziening besta dan ook het leger
enkel uit het weerbare gedeelte des volks, dat zijn
hoofden en officieren zelf verkiest.
Ook de drank- en prostitutie-kwestie is alleen op
te lossen en tot een goed einde te brengen door toe
passing van de sociaal-democratische beginselen. Volgens
deze zou aan ieder Nederlander in kapitaal en grond
bezit toekomen t 4000, dus f 200 jaarlijksche rente
of 54 cent dagelijks per hoofd nog altijd beter dan
de toestand nu is, waar duizenden dit rechtmatig deel
moeten missen, om 't voor enkelen mogelijk te maken
van 5 tot 50 gulden per dag uit te geven
Terwijl spreker zijne rede eindigde met deze
luid toegejuichte woorden:
„Is macht nu recht geworden, dan sta macht tegen
macht en we zullen eeus zien wie de sterkste is. Een
nieuwe kruistocht als van „Peter den Kluizenaar"
worde gepredikt niet tot verovering van het graf van
den gestorven Christus, maar tot verovering der rech
ten van de levende menschheid."
Verder afschrijven van zoo dwaze theoriën zal
wel niet noodig zijn om den geest dezer Zon
dags-meeting te doen kennen.
Doodt zulke onzin niet zichzelf?
Zooveel gezond verstand rest dan toch ge
lukkig het volk, dat we de mededeeling niet
behoeven, dat het gehoor niet talrijk was.
Op een oud, onbewoond kasteel in Zwitser
land waren dezer dagen 58 mannen samen ge
komen, meestal Duitsehers. Hunne vergadering
droeg den weidschen titel van Congres van
Duitsche Sociaal-democraten''' Terwijl anderen
werkten, lazen zij berichten en broedergroeten
vau Communards en Nihilisten, en vulden de
hoofden met ideën van krachtig voorwaarts gaan
enz. Toch, ook hier waren ze niet in staat eeni-
gen glans te geven aan het pover figuur dat
ze maakten. Een enkele wet is in Duitschland
voldoende geweest om hun het stilzwijgen op
te leggen. In Kamer of Rijksdag moge nit en
kele districten een enkel lid zitting nemen, het
is er verre van daan dat zij, de afgevaardigden
der Socialisten, den toon zouden aangeven.
Even machteloos zijn de communards in
Frankrijk. Het is meer geluk dan wijsheid als
zij eens in staat zijn eene kwestie op te wer
pen, die het volk zich wezenlijk aantrekt, zoo
als onlangs de terugroeping der veroordeelde
commune-mannen. Nauwelijks was dit vraag-»
stuk opgelost of men hoort van hun woorden
en daden niet meer.
Wat een schrik brachten de Nihilisten in
Rusland in 't begin dezes jaars niet te weeg!
Een eukel man, in 't bezit van macht en
wijs beleid, was voldoende om die woelingen
te bedaren.
De sociale kwestie is door de wijze waarop
zij aangevat is, voor 't oogenblik buiten den
kring der vraagstukken die oplossing eischen,
geplaatst. De leiders overschreeuwden zichzelf
en kunnen zich nu niet meer doen verstaan.
Hunne eischen waren droombeelden, hunne
wenschen utopiën.
Verdienstelijk zal hij zich steeds maken die
ten behoeve van de millioenen, die zwaren li-
chaamsarbeid verrichten, iets kan doen. Velen
hunner kunnen bij den hardsten arbeid slechts
bekrompen in hunne behoeften voorzien,en hebben
bij den minsten tegenspoed met gebrek en ellende
te kampen. Laat regeering, staathuishoudkundi
gen, wetgevers en bekwame mannen uit het volk
hunne krachten beproeven aan vraagstukken ah
b.v. thans met het vormen van een werklieden
pensioen-fonds wordt beproefd. Op die wijze zal
het waarschijnlijk mogelijk zijn eenige onge
rechtigheid uit de maatschappij weg te doen,
en het bewustzijn iets goeds te hebben beproefd, jN
gepaard aan den dank van alle weidenkenden
bij welslagen, zal betere belooning zijn, dan het
verbazen der wereld door het debiteeren van
eene massa utopiënwier verwezenlijking onmo
gelijk zal blijken omdat ze de van God gesteld©
orde omverwerpen.
Middelburg, 15 September 1880.
De Standaard teekent de Tweede Kamer in het
beeld van een in de wieken geschoten lammergier, die
niet meer vliegen kan, maar toch nog al het kwaad
doet dat hij kan.
Een schandaal als tusschen de heeren Moens en
Wintiens voorkwam deed haar meer dan ooit in de u
achting des volks dalen, de groote mannen zijn
verdwenen de natie luistert nauwelijks naar haar
keuvelen meer om de eere van het bewind strijdt
niemand, want men vreest dat hij die zit opstaan
