CI1RISTIÜLIJK'9ISTORISGH BLAD.
A0. 640.
Zaterdag 26 Augustus.
Ben paar opmerkingen.
/$Ö0.
HET ZUIDEN,
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drie maanden francof 1,50.
Enkele - 0,05.
Uitgever:
P. G. WIJTMAN,
te
MIDDELBïïRO.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 1—6
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
li.
Hoe het liberalisme, voortwoekerend in ons
land, baas geworden is in de kerk, hebben wij
niet in bijzonderheden te onderzoeken. Waar
meer en meer de afval van God toenam, of
juister uitgedrukt, waar men meer en meer
weigerde het gezag van God te erkennen, daar
moest in eene kerk, die de massa omvat, het
kwaad binnensluipen zoo zachtkens aan in den
beginne, zoo op alle punten tegelijk, dat de
waakzaamheid van velen is verschalkt. Althans
voor zoover er van waakzaamheid sprake kan
zijn bij met den vijand heulende voorgangers,
bij gemeenten, die indommelden in goed ver
trouwen, bij de begeerte van onkundigen uit de
voornamere standen, om van den vijand het
diploma van wetenschap te ontvangen in ruil
voor een slecht en slechts van buitengeleerd
geloof.
Het liberalisme is de onderdrukking. Ook in
de kerk, waar het den later in gebruik geko
men naam van modernisme draagt.
De liberalen" in den staat en de liberalen"
in de kerk zijn kinderen -van denzelfden revo
lutiegeest. Onze natie, godsdienstig van aard,
er aan gewend eene leer te hebben, heeft in de
kerk kennis gemaakt met het liberalisme, en
de grootste wegbereiders en predikers van het
liberalisme spreken nog van hunne moderne
theologie (godgeleerdheid) veeleer dan van hunne
moderne wej'^dbeschouwing. 't Gaat hun mis
schien ook te veel aan 't hart, dat hunne dis
cipelen op Zondagvoormiddag zoo gaarne in de
wereld rondkijken.
Maar wat wij hebben op te merken is dit
Waar het den staat geldt, zijn de liberalen"
steeds op uitsluiting, op beperking bedacht, en
in de kerk geven zij rechten aan ieder die zich
aanmeldt.
Nu zij de kiezers slechts door districts-ver-
deeling kunnen verdeelen en beheerschen, nu
zij onder het geheele kiezerspersoneel geen meer
derheid meer kunnen vinden, willen zij er uit
berekening toe overgaan om aan meerderen, aan
capacity's namelijk, stemrecht te verleenen. Sedert
1848 of '50 is de vrijgevigheid der liberalen" niet
verder gegaan dan tot het verlangen naar aan
werving van een nieuw regiment voor hunne
partij.
In de kerk daarentegen hebbeu de libe
ralen" zonder eenige beperking of uitsluiting
Jan Rap en zijn maat toegelaten, binnenge
haald. Maar neen, laat ons hen de eere geven,
die hun toekomt. Zij hebben van Jan Rap
en zijn maats capacités gemaakt. Zij deden
dat met bewonderenswaardige vlugheid. In de
weinige uren, in welke hunne discipelen niet
door afspraken voor koffiehuis, sociëteit, dans
les enz. verhinderd waren, hebben zij er we
tenschappelijk ontwikkelde gemeenteleden van
gemaakt. Ieder die maar zegt het oude geloof
van zichzelven, van zijn vader of zijn groot
vader overboord te hebben geworpen, en zoo
maar zonder lading of ballast komt aanslinge
ren, is van zelf een kerkelijk capacité.
Geen voorwaarde stellen de modernen meer
bij toelating tot kerkgemeenschap en stemreeht
beideniets dat de weerga van een census zou
kunnen genoemd worden. In hun reglement
spreken zij wei van eene maat van kennis,
doch die maat wordt door den predikant zei
ven aangelegd, en hij mag er voor ieder een
afzonderlijke maat op nahouden. Spreekt de
ouderling van eene maat, gevorderd door de
Christelijke Kerk in het algemeen, door het
kerkgenootschap in het bijzonder, dan wordt
hij niet gehoord.
Om kiezer te zijn in den staat moet men
eerstens Nederlandsch onderdaan zijn, en ten
tweede aan den census voldoen. Om in de
kerk door de modernen te worden erkend, kan
men alle kenmerken van een christen missen,
en part noch deel hebben aan de kenmerkende
eigenschappen van het kerkgenootschap.
Welk eene grenzelooze vrijgevigheid in de
kerk!
Maar zonder deze vrijgevigheid zou het libe
ralisme geen baas kunnen zijn en blijven in
eene kerk, waaruit het onverwijld eers- en fat
soenshalve zou moeten uittreden.
Zijn zij echter tot de waardigheid van kerk
bestuurders opgeklommen, dan is het uit met
der liberalen" vrijgevigheid. Dan handelen zij
als generaals in een veroverd land. Dan zetten
zij 's lands wet op zijde, en heerschen over de
burgers naar de krijgswet, die zij volgens hun
nen luim veranderen of uitleggen, tegen welke
de burger zich stooten moet, of hij wil of niet.
Veertig jaar zoo zegt De Heraut kort en
krachtig heeft het kerkbestuur elk kerkelijk
.persoon met een doolhof van reglementen en
instellingen omtooverd, waarin hij zich wel
verwarren moet, om dan van achteren, indien
hij vastloopt, hem met een goedigen glimlach
van min heilig leedvermaak na te roepen n> Dat
hebt ge nu aan uw eigen moedwil te danken."
Alleen dat woordje goedig moest er nog uit,
't is een grijnslach.
Niettegenstaande alom geloovige predikanten
worden begeerd, niettegenstaande de meerder
heid in de classen (districten) der Ned. Herv.
Kerk tegen de modernen is, zitten er nogtans
12 heele en 4 halve modernen in het zooge
naamd vertegenwoordigend hoogste kerkbestuur
(de Synode) tegenover 3 orthodoxen. Welk een
hoogen toon dit liberale" kerkbestuur aanslaat
blijkt uit de Kerkelijke Courant. Door recht
matig klagenden uit Dordrecht was een adres
ingezonden, en het blad zegt daarvan: dat de
vergadering ten opzichte van het adres uit
Dordrecht overging tot de orde van den dag
(het niet der behandeling waardig keurde) liet
zich, bij eenig besef van hare waardigheid, niet
anders verwachten.
Hare waardigheid!
Ja, zulk een verachten des rechts is dier
Synode waardig.
Ook het volgende verdient opmerking. Sedert
1852 had de Synode, ten gevolge der politieke
gebeurtenissen van 1848, het recht der gemeente
erkend, om hare ouderlingen en diakenen te
kiezen en hare predikanten te beroepen, doch
eerst in 1867 heeft zij het gebruik van dat
recht toegestaan, toen zij 'tniet meer durfde
achterhouden, en zeker van hare zaak meende
te zijn.
Zoo is het dan met de vrijzinnigheid van 't
liberalisme in de kerk juist als daarmede in den
staat.
De vrijzinnigheid is verre te zoeken.
De vrijgevigheid strekt zich in de kerk alleen
uit over hetgeen niemand te geven staat, het
geven van rechten aan hen, die krachtens hunne
overtuiging buiten de kerk staan.
De vrijgevigheid in den staat komt alleen
ten bate van de scholen voor de liberale"
partij, deze partij geeft aaii zichzelve wat zij
uit den zak neemt van hen, die volgens de wet,
volgens hun burgerschap, geljjke rechten hebben
moesten.
Het liberalisme is de onderdrukking.
Middelburg, 27 Augustus 1880.
Aan de Stembus te Rotterdam, wordt, gelijk^/,
reeds opmerkten, een belangrijken strijd gestreden.
De groote vraag is zal de staat voor den handel
met onze koloniën beschermende rechten in 't leven
roepen, of althans deD handel vrij laten.
Zij die tegen eerstgenoemd beginsel waren en teven?
liberaal, stemden (805 kieners) op den heer O. van
Rees. De liberalen die voor beschermende rechten waren,
versterkt door de Ultramontanen stemden ten getale
van 747 op den heer M. L. van Deventer. Tusschen
deze beide heeren moet alzoo herstemming plaats
hebben. Op den candidaat der antirevolutionairen, de
heer J. Voorhoeve waren 315 stemmen uitgebracht.
Deze verkiezing heeft zich, in de pers vooral, door
groote kalmte onderscheiden. De welbekende Rotter-
damsche koopman Hendrik Muller was met den heer
Plate, oud-voorzitter der Kamer van Koophandel, de
eenige die krachtig en helder de positie van den
handel uiteenzette.
Hij schreef o. a
Sedert 24? jaren/' hfjb ik onafgebroken deel
genomen aan den hand-el op Afrika's westkust,
zonder dat die ooit eenige bescherming heeft genoten.
Neen, veeleer heb ik er te strijden gehad tegen de
bepaalde tegenwerking van mijn eigen gouvernement,
in verschillenden vorm, behalve tegen Engeland en
Frankrijk en Duit'öchland en de Vereenigde Staten,
