fDomburg, 9 Juli. De leerlingen der christelijke
liool alhier, hoofdonderw. li. Brouwer, hebben heden
*el genoegen gesmaakt. Begunstigd door schoon weder
xlen zij in 8 rijtuigen een rijtoer door Walcheren's
y^-hoone dreven over Oostkappelle, Veere, Middelburg
n f
terug over Grijpskerke.
- Te Yeere en Grijpskerke werden de kinderen ruim-
flioots omhaald op krentekoekjes, eieren en melk
Lanstekelijk was de hartelijke vroolijkheid, die op aller
De;elaat te lezen stond. Aan de dames en heeren, die
verzo^oor Minne bijdragen ter bestrijding der kosten en
te J/an landbouwers uit deze gemeente, die bereidvaar-
MAlv en kosteloos hunne wagens en paarden ten ge-
bruike gaven, wordt openlijk dank gebracht. Mogen
a- tij hun loon vinden in de dankbaarheid der jeugd, die
dags ïich dezen genotvollen dag lang herinneren zal!
op Cl
Middelburg, 12 Juli. Met het oog op de invoe
ring der nieuwe wet op het lager onderwijs is door
wasse^ur"eme6Sler en we^kouders aan den gemeenteraad
MAR voorgesteld éene nieuwe jongensschool gerekend voor
ii. 860 kinderen te stichten. De tegenwoordige scholen
JNieirvan de heeren de Man en de Jager worden gerekend
H. op 300 en 400 kinderen. De scholen van den heer
Van Sluijs, en die voor meisjes van de dames Klaar
en Achilles blijven in den tegenwoordigen vorm voort-
bestaan. Voorts wordt uitbreiding van personeel en
verhooging van jaarwedden voorgesteld.
B(
Oostburg. Zondag waren, gelijk reeds met een
tene woorfl is gemeld, hier de heeren mr. E. Fokker,
J), mr. J. G. de Witt Hamer en mr. W. A. van Hoek
half gekomen, als afgevaardigden der nieuw op te richten
MAR centrale liberale kiesvereeniging de Grondicet in het
laud ^str^ct Middelburg, om de leden der in het land van
Kadzand bestaande vereeniging Volksonderwijs tot mede
werken uit te noodigen.
De heer Vorsterman van Oijen, het hoofd der liberalen
gelijk hij door den heer Croin genoemd werd, bleek
echter met dit plan niet ingenomen. Hij verwachtte
J2 van het lidmaatschap eener groote kiesvereeniging toe-
i üeming van slaperigheid, en vei hoogde contributiën,
- ten n&a.jele van Volksonderwijs, welks zelfstandigheid
c hij wenschte *te bewaren. Spreker gaf den raad aan
de overgekomen heeren om ook in Middelburg, Vlis-
1 singen en Ter Neuzen vereenigingen als Volksonder-
f wijs in Zeeuwsch-Vlaanderen op te richten.
Op voorstel van den heer Van Oijen werd met 65
tegen 14 stemmen besloten zich niet bij de Grondwet
aau te sluiten maar zelfstandig te blijven bestaan.
liede° bijeenkomst der Tweede Kamer van Vrijdag
jl. is een tot nu toe eenig tafereel van ongebondenheid
tei wy en wanorcje aanschouwen gegeven, dat ernstige ge-
Vöor volgen hebben kan, en waarover we ons te bedroeven
moet hebben.
laf Het was bij de discussie over het wetsontwerp tot
heer 1 het verleenen van de noodige gelden tot invoering
eil bi der nieuwe schoolwet met 1 November, dat tusschen den
afgevaardigde uit de hofdstad, mr. Wintgens en de
4 Kamer het volgende is voorgevallen
De heer Wintgens wilde kort en bondig zijne stem
Juli i tegen deze wet motiveeren. Hij wilde aantoonen, dat
meeilti dit wetsvoorstel in strijd was met de wet op bet
lager onderwijs een begin van een financieelen toe-
stand, die nieuwen druk op de belastingschuldigen
zon leggen dat het ontwerp in strijd was met
eene wijze staatkunde.
Op zijn standpunt was de rede goed doordacht ook
werd zij flink en met vuur uitgesproken. Reeds waar
deerde de Kamer in hooge mate de zelfbeperking,
waarvan zij blijk droeg.
Voor het allerlaatst had de spreker uit de hofstad
dezen volzin bezwaard „Ik hoop dat de Vergadering
in den zich niet zal laten medeslepen door eene valsclie pu-
j0 blieke opinie, voortkomende van enkele dagbladen en
uit liet gemoed van enkele onderwijzers en schoolautori-
Tq|i-teilen, die bij de zaak geldelijk belang hebben." Bij het
-*■ uitspreken dier laatste woorden wendde de heer Wint-
HaVS6ns z'c'1 om> en keerde zich geheel tot den heer
Moens, die achter hem was gezeten,
en in die vingerwijzing lag de grond voor het persoon-
lijk feit, dat de heer Moens het woord deed vragen.
De a "Krachtig protesteerde hij tegen de beschuldiging,
•U Viïjvoor zoover hem betrof, en deed een beroep op zijne
vrienden of hij, bij de behandeling der schoolwet, de
verhooging van de inkomsten, aan de betrekking van
•11 Sint inspecteur verbonden, niet steeds ontraden had. On-
yprschillicr of ik bij 't staatstoezicht bl^jve zeide hij
of dat ik daarvan verwijderd worde, mijne finan-
tieele. belangen zullen in ieder geval benadeeld worden.
loosendnNa die verklaring eisch ik, dat de heer Wintgens zijue
Vouw laaghartige beschuldiging, met zooveel ophef, om geen
tergen orander woord te bezigen, uitgebazuind, nerhale of in-
Voensdre're^e- jij J
.illand-E De heer Wintgens antwoordde „den naam van den
'rabbend'ieer Moens zelfs niet genoemd te hebben.'*
iruininge -Lafaard/ klonk het nu tot tweemalen toe uit den
ilake mond van den heer Moens, en andere leden der libe-
tiezelino-d'Me partij herhaalden het woord met toevoeging van
'oe's laaghartige Wien de schoen past. trekt hem aan", was
.Heer Ar<iefc driftig bescheid van den heer Wintgens, dat op
IrnemuidMö uittarting volgde. En de gemoederen geraakten
Mddelbur500zeer *n gisting en werden door eene rede van den
lissingenieer van Gispen nog zóó hevig ontstoken, dat de heer
HnltP-)ullert wel niet dcn ,10ecl op hct ll00td plaatste (ge-
ieijk de lieer De Bieberstein beweerde, dat in een
Sederlandsch Parlement nooit gebeurt) maar zich
haastte, onder aanhoudend gemompel der Kamer, de
beraadslagingen tot h -den te verdagen.
De heer Ve meulen noemde, even voor dat dit incident
plaats had, de onderwijswet een ongelukswet voor Ne
derland, en wie erkent niet dat ellende, bij iederen
stap tot uitvoering gezet, haar vergezelt. Bij de be
handeling dezer wet kwam het uit hoezeer de natie
over dit vraagstuk in tweeën is gedeeld, vóór de uitvoe
ring bezweek het ministerie Kappeyne dat de taak had
ondernomen, als begin van uitvoering kwam het bespotte
lijke rappoft der bouwcommissie er was geldgebrek
en hoe noodig de millioenen ook zijn, niemand weet
nog aan te wijzen waar ze moeten van daan komen.
De regeering gesteund door de meerderheid zal nu
eindelijk hoe het ook zij tot de uitvoering over
gaan, en nu komt een tooneel in onze volksvertegen
woordiging voor, waarover men zich schamen moet.
Over het geval zelf sprekende, kunnen we, na le
zing der verschillende mededeelingen, gelooven dat de
heer Wintgens te personeel is geweest, en dat de heer
Moens terecht heeft geprotesteerd. Voor den veel-
sprekenden Conservatieven afgevaardigde der residen
tie gevoelen we geen syraphatie. Maar erger dan deze
fout van den heer Wintgens is de houding der libe
rale leden in de kamer. Dat mannen die geroepen zijn
in de Tweede Kamer 's lands belangen ie behartigen
zoo weinig hunne hartsiocliten meester zijn, dat ze
tot schelden in plaats van tot argumenten hun toe
vlucht nemen, en zich met dreigende blikken voor een
medelid plaatsen alsof ze hem te lijf willen, dat is
ergerlijk in de hoogste mate.
LafaardLaaghartigeriep de linkerzijde der Ka
mer den heer Wintgens toe. Was het overdreven ijver
voor haar troetelkind dat tot eene handeling verleidde,
die men overal elders misschien, maar niet op het
Binnenhof wachten zou? Waren die scheldwoorden,
in plaats van eene poging tot overtuigen niet oorzaak
van het seherpe bescheid door den heer Wintgens ge
geven
Zal het bederf door deze wet aan ons nationaal
en godsdienstig leven toegebracht nog verder moeten
gaan, eer de oogen opengaan.
Nadat de Tweede Kamer Vrijdag morgen de mili
taire artsenwet had afgehandeld, kwam 's middags de
de credietwet voor de kosten der uitvoering van de
schoolwet van 1878 aan de orde.
De heer Vermeulen trad op om het voorstel te
bestrijden. Betreurende dat zijn eerste woord in deze
zaal een woord van afkeuring en veroordeeling moest
zijn van hetgeen de Kamermeerderheid hoogschat, kon
hij dat woord toch niet terughouden, al wist hij, dat
de schoolwetdiscussies reeds gesloten zijn. Niet om
partij te kiezen zijn verkiezing was een protest tegen
de schoolwet geweest; zijn gevoelens waren dus be
kend. Hij wilde alleen verklaren, tegen het ontwerp te
zullen stemmen, niet omdat hij deze bepaling der in
voering nu zoo sterk afkeurde altijd toch zou de
dag der invoeriug, zijns inziens een onheilsdag zijn voor
het sebeele Nederlandsche volkniet hoofdzakelijk
uit vrees voor verwarring der gemeentelijke financien,
maar omdat hij uit beginsel zou stemmen tegen elk
budget, tegen elke credietaanvrage, bestemd om uit
voering te geven aan de Schoolwet, een zoo verder
felijke Wet, die, de lasten der burgers bezwarende,
het bijzonder onderwijs onbillijk onderdrukt, ja doodt.
Ieder wettig middel van protest en oppositie zou hij
aangrijpen om zijne illusie te verwezenlijken, namelijk
de Kamer en Regeering te bewegen van dien weg af
te gaan, opdat de burgerij van lasten bevrijd worde,
de strijd en verdeeldheid ophoude en waarborgen ge
boren worden om de natie krachtig te maken en op
te voeden tot oprechte Christenen en ware Neder
landers.
Na hem ontwikkelde de heer Heydenryek zijne be
zwaren tegen het ontwerp, voornamelijk ten aanzien
van het denkbeeld dat er aan ten grondslag ligt in
voering der schoolwet met 1 November. Het ontwerp
droeg den stempel van verschrikkelijke overhaasting
het sticht verwarring en is teneenenmale ongemotiveerd.
Hij betoogde, dat het geld zoo wel ter dekking vau de
uitgaven voor de nieuwe schoolwet, gedurende de twee
laatste maanden van het jaar, als gedurende volgende
diensten ontbreekt. De twee millioen Indische bijdra
gen waren geheel denkbeeldig want de wet, regelende
de verhouding der Indische geldmidd len, is nog niet
tot stand gekomen. De middelen voor de toekomst zijn
er evenmin, want de Rentebelasting is nog niet aan
genomen en de Minister wil van dit ontwerp toch geen
dwangmiddel maken om die belasting te doen aanne
men Hij releveerde hoe het ongunstig advies van den
Raad van State der Kamer was onthouden hoe vreemd
het was, gelden voor de uitvoering te voteeren, terwijl
het Koninklijk besluit tot uitvoering nog niet was af
gekondigd. Hij toonde aan, hoe door gedurende de
twee laatste maanden dezas jaars de 30 pCt. subsidie
aan de gemeenten uit le keereu, men dezen een zuiver
cadeau maakte hoe daardoor groote verwarring zou
ontstaan bij latere verrekening, daar de Provinciale
Staten zouden voortgaan dit jaar onderwijssubsidiën toe
te staan volgens art. 36 der oude wethoe de bere
keningen des Ministers omtrent de kosten eu "omtrent
de middelen tot dekking falen en in de lucht hangen.
Zijn conclusie was, dat dit ontwerp of wa3 een knie
buiging des Ministers voor het meer radicale gedeelte
der meerderheid, óf een toeleg om posten en baantjes
te scheppen daar alleen gereed is de regeling van het
schooltoezicht en de tracteraenten. daarvan, zoo mede
de verhooging van de onderwijzerstraclementen óf
eindelijk een zucht om een einde te maken aan het
redekavelen over het onderwijs in de Kamer.
Indien dit laatste het ware motief was van dit ont-
werp, dan waarschuwde hij er tegen, dat zoodanige
uiterste consequentie van het liberale stelsel in zake het
onderwijs, in den lande zou aanwakkeren een beweging
die heenwijst op een hoogst treurigen toestand.
De heer De Cosembrool voegde zich bij de bestrij
ders. Hij zag in 't ontwerp een bewijs van zwakheid
der Regeering; eea bewijs d&t zij de zaak doorzet om
dat zij met zooveel moeielijkheden heeft te kampen: Het
mocht hem echter niet beletten, het ontwerp te
toetsen aan het Staatsbelang en dan was zijn hoofd
vraag of en hoe wij den drukkenden last, dien het
ontwerp op de natie legt, zullen torschen. Laat men
die vraag ter zijde, dan gaan wij den weg op, van
het Staatsbankroet. Ook hij noemde de berekening des
Ministers vaag, ongegrond, weinig ernstig. Hij kon
met zulke berekeningen voor zich geen uitgaaf als deze
toestemmen. Hij waarschuwde de Regeering voor de ver
antwoordelijkheid die zij op zich laadt, en verwonderde
zich dat het hoofd van 't Kabinet bij zulk een ge-.,
wichtige gelegenheid afwezig was.
Principieele bezwaren ontwikkelde eveneens de heer
Van Baar, tegen het ontwerp. Het doel, het nut er van,
wist niemand met juistheid aan te geven. Des ministers
motieven waren niet voldoende, diens berekeningen zeer
luchtig en sprekers slotsom was, dat het ontwerp enkel
bedoelde 5 ton gouds a&n de gemeenten cadeau te
geven.
De heer Van Nispen trachtte te protesteeren tegen
het in 't leven roepen van persoonlijke feiten als met
den heer Wintgens plaats hadden, waar de bedoeling
er toe niet bestond, maar hij werd door heftige, sar
rende kreten in de rede gevallen en de Voorzitter be
duidde hem, dat hij geen kriiiek over het persoonlijke
feit mocht uitoefenen, daar den heer Moens het woord
er toe verleend was, zonder dat de Kamer er zich
tegen had verzet, en deze het derhalve had goedgekeurd.
De heer Van Nispen repliceerde, dat hij zich alleen
wilde vrijwaren, betohuldigd te worden van een per
soonlijk feit, als hij een geheele categorie van per
sonen mocht beschuldigen van tot de uitvoering der
Schoolwet door financiëel belang gedreven te worden.
Overigens bestreed hij nog sterk het ontwerp. Hij zag
in de schoolwet een toeleg om een partij af te breken,
ten behoeve van een andere, de vernietiging der au
tonomie van de gemeenten, in strijd met de Grondwet,
een strekking die hij, zoolang hij kon, zou bestrijden.
Bovendien bedierf die wet de Rijks- en gemeentelijke
financiën. Met een beroep op de afkeuring door de
Amhemsche Courant van het rapport over den school-
bouw, betoogde hij dat de Regeering zich niet door
de schoolautoriteiten moest laten leiden. Verraad aan
't vaderland noemde hij het, indien hij tot invoering
van deze wet zou medewerken en de verantwoordelijk
heid dragen dat het volk met schorpioenen zal worden
gegeeseld.
Onder den indruk van het incident, dat nog steeds
de gemoederen bezig hield, hief de Voorzitter de
zitting op en verdaagde haar tot Maandag.
De heer dr. Schaepman heeft bij zijn geloofsbrieven
voor de Tweede Kamer ook een verklaring ingezonden,
waarin hij meedeelt, dat hij op zijn verzoek ontslag
heeft gekregen uit zijn betrekking als professor aan
het Seminarie te Rijsenburg, en dat hij tevens ontsla
gen is van de geestelijke bediening.
De terugkeer van Het Loo naar 's Gravenhage van
het Koninklijke echtpaar, blijft zegt het Vader
land bepaald op 3 Augustus.
In September wordt de vorst van IV%ldeck-Pyrmont
de vader onzer koningin, te 's Hage verwacht
De Hollandsche Hypotheekbank te Amsterdam
agent de heer J. A. Zip te Middelburg heeft van
1 Januari tot 30 Tnui 11. voor f 1.487 250 nypote-
caire leeningen gesloten. Het kapitaal thans door haar
beheerd bedraagt de respectabele som vanf 4.559.253-01
Met evenveel recht als een vorst trotsch is op
zijne vele krijgers, en een landbouwer op zijn
sterke paarden of vele koeien, mag deze bank
roemen in de schatten door haar beheerd.
Bovendien is het nog steeds regel wel niet zon
der uitzondering dat velen hun vertrouwen niet
schenken dan aan hen die het zich waardig hebben
gemaakt.
Deze redenen strekken ongetwijfeld tot het vestigen
van eene voortdurende en toenemende gunstige repu
tatie voor deze financiëele instelling.
