IjRRISTIl IJ HISTORISCH BLAD. A :v (hij". Donderdag 1 Juli. 1880. li DE VRIJE HOOGESCHOOL. i Middelburg, 30 Juni 1880. 1 I1T 2ÜIDEN, Verschijnt elkeu Maa.md \.g, Woensdag en, Vrijdag avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen Prijs per drib miudex francof 1,50. Enkele noraraers- 0,05. Uitgever: P. Gr. WIJTMAN, TE MIDDELBURG. Prijs der Advertentiën: Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 16 regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cepts. Liefdegaven 10 cents per regel. Aan het grootsche plan, om naast de drie be staande rijks hoogescholen en de door den staat erkende Amsterdamscke eene vijfde, eene vrije inrichting voor hooger onderwijs te stichten, hebben wij opzettelijk tot dusver geen artikel gewijd. Als 't pas gaf hebben wij ons in goed keurenden zin er over uitgelaten, in afwachting van den tijd, dat ook in het zuiden onzes lands ter bevordering van deze hoogst belangrijke stichting handen aan 't werk zouden geslagen worden. Het is een grootsch plan, want er is ontzet tend veel, aan vast, zelfs als men het tracht ten uitvoer te brengen onder de gunstigste omstan digheden. Er is oogenschijnlijk geen plaats voor. De oppermachtige tegenpartij zal alles doen om de uitvoering te belemmeren, en richt er aan vankelijk het wapen tegen van haren vinnigsten spot. Velen die wenschen dat het plan tot werke lijkheid zal worden, die er zich in zouden ver heugen als er eene vrije hoogeschool bestond, zien tegen de stichting op als tegen een onbe- klinkbaren berg, of beschouwen baar als den zinkput voor ontzaglijke sommen. Slechts weinigen betrekkelijk zijn er, die niets op den persoon des stichters aan te merken hebben, en in Nederland doet of' laat men zoo veel om redenen van persoonlijken aard. Hoe zullen eenmaal de aan de vrije hoogeschool gevormden bunnen weg vinden in maatschappij en kerk? Nog veel meer bezwaren worden er geopperd door vriend en vijand. En dat is nog maar het allemans gezeg over hetgeen aan den weg getimmerd wordt. Als de mannen van 't vak teekening en bestek in on derdeden bekijken en bespreken, dan hebben zij er heel veel op aan te merkenen boort men ze over den grondslag, dan lijkt heel de stichting wel de dwaasheid in folio. Zullen wij nu, de zaak ter sprake brengend, alle bezwaren oplossen? Och neen, wij zullen er eenige onder de oogen zien, er eens over spreken. Een gek kan meer vragen dan zeven wijzen kunnen antwoorden. Voor wijzen geven we ons niet uit. Wij zijn anti-revolutionairen, omdat wij het met de ver keerde wereld niet vinden kunnen, en houden ons vast aan de grondstelling: »God boven, de mensch onder." Wij zijn geloovigen, en bekom meren er ons niet over hoe alles zal terecht komen, wij houden ons aan bet schriftwoord a> dit is de overwinning, die de wereld overwint, namelijk ons geloof." Wij gelooven dat iedere dag genoeg beeft aan zijn eigen moeite; onze dag heeft waarlijk moeite genoeg. Wat is eene hoogeschool, eene universiteit? Eene inrichting voor hooger onderwijs in alle mogelijke vakken van wetenschap, met eenige dozijnen hoogleeraren, mannen, schitterend door gaven, schatten van kennis verzamelend en die wederom uitdeelend in'rijke verscheidenheid en voorbeeldige orde aan jongelingen, dorstend naar de kennis, die geschikt maakt tot het waar diglijk vervullen der gewichtigste en hoogste betrekkingen. Denk daarbij een groot gebouw met vele gehoorzalen, met eene uitgebreide boekenverzameling, met vertrekken en in richtingen tot het nemen van allerlei proe ven, tot het doorvorschen van al het geschapene. En bedenk daarbij nog dat elk man van weten schap een onwederstaanbaren drang gevoelt om met den geest door te dringen tot de eerste oor zaak, tot de bron van alle dingen, deze zoekt, waar hij ze meent te kunnen vinden; als 't wel is haar zoekt en vindt in hetgeen de Schepper zelf heeft geopenbaardals 't wel is den eenigen weg bewandelt, langs welken het den Schepper behaagt den mensch tot zich te trekken, Grootsch is het plan, om alle daartoe strek kende middelen tot een schoon geheel te ver eenigen. Zou er wel één hoogeschool aan alle eischen voldoen Dezer dagen nog klaagde men er over, dat aan geene der vier hoogescholen in Nederland vol doende gelegenheid bestaat tot het leeren der talen van de ons omringende volken! Hoeveel leerstoelen zouden er niet gebrekkig bezet zijn, of ledig staan, in afwachting van de gewenschte hoogleeraars? Nu reeds is het tobben en wurmen om maar eenigszins in de behoefte aan hoogleeraren te voorzien. Men heeft er voor de rijksuniversitei ten uit het buitenland laten komen, en mannen aangesteld, niet zoo hoog boven anderen uitste kende, als hun titel hooger dan dien van ande ren klinkt. En zou dan onze even opkomende partij, na zoolang gebannen te zijn geweest uit den tem pel der wetenschap, nu zelve zulk een tempel kunnen stichten en behoorlijk bedienen? Maar is er wel ooit een naai den mensch dwa zer plan opgevat, dan het onderwijzen van alle volken door een handvol Gallileërs? En toch zijn ze begonnen, en toch zijn ze voortgegaan, niet vermoedende dat weldra uit het midden hunner vijanden hun zou worden toegevoegd een der grootste mannen, die overvloediger gearbeid heeft dan zij allen, en 't zich nogtans moest la ten welgevallen, dat men hem in de stad der wetenschap wel eens glimlachend aanhooren wilde. Slechts sommige mannen hingen hem aan, en daaronder slechts één man van naam en rang. Wij hebben met de vrije universiteit niets an ders te wachten. Men gunt haar geen plaats; het plaatsje, dat zy aanvankelijk beslaan zal, is heel klein, maar toch zij verheugt zich in de gene genheid van een professor van naam en stand, van professor de Geer uit Utrecht. De tegenstand van de zijde der machthebbers en bij uitnemendheid wetenschappelijken is uiterst gering. Men bepaalt zich tot het toejuichen van maandelyksche aanvallen, die van een kant ko men, van welken steun voor de vrije hoogeschool zou te verwachten zijn, als er voor den leerstoel der theologie geen struikelblok lag. Men ge\oelt zich sterk, door staatsmacht gesteund, door staats geld te zeer boven concurrentie verheven, om zich de zaak aan te trekken. Met één vinger is zy altoos tegen te houden, zooals men een houtluisje op de tafel in een nat kringetje sluiten 1 kan. Het teeken van spotprenten laat men over aan de halfbakken toongevers en geleerden", die vanzelf op den voorgrond staan, en heel knap zijn, doordat zij tot de partij behooren, welker leden niet anders dan wetenschappelijk ontwik- keld kunnen zijn. Woensdag heeft de gemeenteraad van Middelburg C het adres der eigenaars van de gasfabriek in overwe- 1 ging genomen. Het voorstel hield in eene prijsvermindering, waarbijM de gemeente jaarlijks f 2100 zou uitwinnen, en be-" i rekening van het gas met de eerste nieuwe maand na, aanneming aan de burgerij tegen 11 ct per kub. meter. 6 Na 31 Juli 1882, tot wanneer de tegenwoordige con cessie loopt, zou die prijs op 10 ct worden gebracht. - Het dagelijksch bestuur had er wel ooren naar, em wilde de concessie voor 20 jaar verlengen, en aan eene 1 1 raadscommissie het regelen der voorwaarden en hei. bedingen van nog lageren prijs voor de gemeente op-r( dragen. 1 Met 11 tegen 4 stemmen werd echter besloten he J voorstel der firma Wolterbeek, v. Baggen Co. var',, de hand te wijzen. 1 Daarna stelde het dagelijksch bestuur voor om levering van gas aan te besteden, enden toekomstige! aannemer in de gelegenheid te stellen eene gehee^ I; nieuwe fabriek met buizenleiding te stichten. Ook dit voorstel viel met 8 tegen 7 stemmen. Dientengevolge zal nu de gemeente als gasfabriekan optreden. Naar het Vaderland verneemt, is het antwoord de'.e Regeering op het Kamerverslag over het welsontwer: Jz v der rentebelasting bij de Tweede Kamer ingekomer u De geruchten omtrent een uitbreiding van dat ontwer' in dien zin, dat ook andere belastingen er bij zoude 0 worden opgenomen, blijken onjuist te zijn. Het anti}- woord van den minister van finautiën bepaalt zich tc^ de rente-belasting. De maatstaf en grondslag der be lasting worden door den Minister behouden. EnkePU wijzigingen van beteekenis worden voorgesteld, o. j eene betreffende het eigenlijk bedrijfskapitaal van dmy ;'l effectenmakelaars, bankiers enz., dat aan de he1» f lasting zal worden onderworpen, waarbij echter rekel1'" I ning wordt gehouden met de patentbelasting. Oo?!=* wordt de arbitraire (te diep ingrijpende) macht dtijP

Krantenbank Zeeland

Het Zuiden, Christelijk-historisch blad | 1880 | | pagina 1