MmSTELUHISTORiSfiH BLAD.
Dinsdag 22 Juni.
ge rechte imttt op de rechte plaats
Middelburg, 21 Juni 1880.
V Oil.
1800.
HET ZUIDEN
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drie maanden francof 1,50.
Enkele - 0,05.
Uitgever
P. G. WIJTM AW,
tb
MTDIDELBURA}.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 16
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Uit devergetelijkheid opgedoken komt op
op eens generaal Garfield te voorschijn als de
man, die in vele opzichten de wenschen der ver
schillende partijen zou kunnen bevredigen, en
dus veel kans heeft om president der Vereenigde
Staten te worden. Tijdens den grooten burger-
geroorlog mag meD zijn naam al eens gelezen
hebben, buiten zijn kring dacht niemand
aan hem.
Dat zoo iemand, zoo'n praktisch man, voor de
hoogste waardigheid in aanmerking kan komen,
en werkelijk tot die waardigheid komt, is alleen
mogelijk in het praktische Amerika.
In Frankrijk komt een politiek woelwater nog
al eens in de hoogte, om spoedig weder in de
diepte te ploffen. In Engeland kan 't ook wel
eens gebeuren dat een wakker man zich door de
belemmeringen van stand en vastgeroeste ge
woonte een weg baant. In Amerika echter is de
weg gebaand voor ieder, die toont eene voorname
plaats in de wereld waardig te zijn. Daar werd
de houtvlotter Lincoln president, een zijner
opvolgers, Johnson, was een kleermaker, en nu is
er kans op dat een boeren-dominé voor vier jaar
zijn intrek neemt in het Witte Huis. In Amerika
is voor ieder gelegenheid, om door verdienste tot
hoogen rang op te klimmen.
Bij ons, waar evenals in Pruisen alles geschool
meesterd en gedrild wordt, waar een adellijke
kruiwagen een gemakkelijker en veiliger middel
is om hooger te komen dan verdienste, is ver
hooging, waardeering zelfs, eene groote uitzon
dering, en dan moet men die nog verwerven als
lid der baasspelende partij, of in haren dienst met
verloochening van beginselen.
Wie hier te lande op tien of twaalfjarigen
leeftijd niet besterad is voor eene of andere hooge
betrekking, dan niet den daarheen afgebakenden
schoolschen weg heeft ingeslagen, dien niet
geregeld afloopt zonder zijpaadjes in te slaan, hij
blijft een vergeten burger, of, zooals de bevoor
rechte knapen het noemen een ploert, 't Gere
geld afloopen der schoolbaan wordt nog belem
merd door tal van examens, in vormelijkheid
misschien alleen overtroffen door die in China, en
men heeft wel op te passen daarbij geen enkel
school- of bureanmonarch in den weg te loopen.
Een vlugge kerel, die keunis heeft verzameld,
waar hij ze vinden kon, wordt gewantrouwd,
en een gedresseerde schooljongen wordt overal
voortgeholpen.
Garfield, die als jongman anderen poogde te
bekeeren (o foeidie dominé werd (ongeschikt
voor iets goeds in de maatschappij), onderwijzer
in talen (o gruwel, zonder acte), lid van het
hoogerliuis van den staat Ohio (door kiezers
met petten en klompen gekozen), advocaat
(zonder promotie), kommandant van een regi
ment (buiten eenige militaire academie of in-
structiebataillon om), schrijver van een militair
boek (zonder bij den staf te zijn geweest), ge
neraal (zonder anciënniteit), lid van beide kamers
der volksvertegenwoordiging (en dat met zulk
een verleden), Garfield zou bij ons te lande
de man van twaalf ambachten en dertien on
gelukken zijn, en gedurende ettelijke jaren stof
opleveren voor het schend- en schaudblad
Uilenspiegel, omdat hij nog in zijn dagelijksch
leven zich laat besturen door uitspraken der
Christelijke theologie.
Zóó diep zelfs zit de castengeest en 't con
servatisme in ons volk, dat mannen, die
een vijf en twintig jaar geleden nog onder den
druk zaten, 't nu niet best kunnen verdragen,
dat een ander probeert een vrije inrichting voor
hooger onderwijs t.e stichten niet eens zooveel af
wijkend van andere, die geijkt zijn door een be
staan van drie eeuwen of van een kwart eeuw. 1)
't ls hier de vraag nietwie zijt gijwaar
gaat gij been Men vraagt telkenswaar komt
gij van daan; in welken vorm heeft uw vader
of uw schoolmeester u gegoten? Mannen, die
zich zei ven vormden, of liever, door God ge
vormd en geleid zijn, ontmoeten hier een scher
pen tegenstand, worden hier gemarteld in plaats
van aangemoedigd, omdat zij niet geknipt zijn
naar het gangbaar fatsoen. En het ergste is
dat op de oude voetpaden, die nog tot allerlei
betrekkingen leidden, bordjes worden gehangen
met: verboden overgangdat die paden worden
opgedolven, opdat ieder zou gebruik maken van
de rijkswegen met hunne tollen en hekken.
't Is dan ook eene groote zeldzaamheid dat
iemand, door vader of voogd voorbeschikt tot
eenig ambt, dat met lust en ijver bekleedt, en
niet om het immer »te lage" tractement, of
het immer ongeëvenredigd" pensioen.
Als er uit een der officieele standen, uit de
langs den geordenden en verordenden weg ge
vormde mannen, eens een flinke kerel met
geestdrift in 't lijf te voorschijn komt, dan is
het of er een wonder gebeurt.
Afgedacht van zijn droevig einde blijft Koo
lemans Beijnen, wiens levensbeschrijving dezer
dagen is verschenen, ons eene aantrekkelijke
figuur, en 't blijft ons een raadsel waarom een
minister van marine tot den gehoorzamen lui
tenant zeide dat het nu met het varen naar
het Noorden uit moest zijn.
Zat er soms te veel -energie in den jongen
zeeman?
Waarom moest de plant, die in 't Noorden
groeide en bloeide, in de Indische broeikas
doodgaan
Het verwondert ons niet dat hij in Indië uit
blonk zooals overal elders, dat ook daar zijn
hart spreken moest, zoowel op 't wachtschip
te Batavia als op expeditie in Atjeh; maar 't
verwondert ons ook niet dat de koene ontdekker,
de trouwhartige gezel der Pernisser visschers, na
een lichtzinnigen raad uit de longroom, in zijne
benauwende hut de hand aan zichzelven sloeg.
Welke visch kan op een hooizolder blijven
leven
Waren cr wat minder officieele voorschriften,
om den weg der jonge mannen in dè Oude Wereld,
inzonderheid in Nederland, af te bakenen, de
rechte man zou beter op de rechte plaats komen.
Naar omstandigheden zou ieder zich beter dej,^,-
baan,die hem past, kunnen verkiezey, on gemak
kelijker halverwege kunnen kee/.-vn dan geheel te
verdwalen onder de zicli miskend achtende
mopperaars, die nu maar tot hun einde een
roemloos, een vervelend leven blijven voort
slepen, den dag verwenschende, op welken zij
aan hun beroep werden gekluisterd toen zij
nog schooljongens waren, of eene ingebeelde
overwinning behaalden bij hun toelatingsexamen
tot hun ongeluk.
Onze voorvaderen waren niet gek, toen zij
mannen met singuliere gaven" tot den predik
dienst en ook tot andere ambten toelieten. Nu
komen de op later leeftijd ontloken of ont
wikkelde gaven heel zelden tot haar recht, en
als 't zoo voortgaat zal er een standbeeld wor
den opgericht, voor ieder die uitblonk in, neen,
geschikt was voor zijne betrekking
1) Door een geacht schrijver wordt dit dan ook
naar verdienste gegispt
Gehoorzaam aan de wet.
Natuurlijk vermelden alle bladen de vijft'gjarige
ambtsvervulling van Ds. Moll te 's-Gravenhao-e. Ver
scheidene bladen der /liberale" partij vestigen daarbij
de aandacht op de woorden, door dr. L. Beijnen,
vroeger rector aan het gymnasium aldaar, bij die ge
legenheid tot den jubilaris gericht. Ds. Moll is de man,
die jaren lang met ijver heeft gearbeid aan de stich
ting en het onderhoud der drie diaconiescholen van
de Ned. Herv. gemeente in de hofstad, en nu wordt
door dr. Beijnen tot ziju lof gezegd: dat hij de vroegere
en latere schoolwetten steeds heeft geëerbiedigd, en de
bezwaren, door die wetten tegen de bijzondere scholen
opgeworpen, heeft overwonnen, doch steeds in gehoor
zaamheid aan de wet, en alzoo bewezea heeft dat ook
de tegenwoordige schoolwet niet zoo ongunstig is als
sommigen w:llen doen voorkomen. Vele kerkelijke
scholen zoo meent de lofredenaar van Ds. Mollver-
toonen een strijdend karakter; het onderwijs moet een
mprl' zijn, en de jeugd mag niet in den
werk des
partijstrijd worden medegesleept.
Zoo krijgen dan de voorstanders der vrije Christelijke
school eene berisping, wordt Ds. Moll hun ten voor
beeld gesteld, en om 't nog mooier te maken wordt
gezegd dat dr. Beijnen tot de anti-revolutionairen zou
behooren, wat volstrekt onwaar is.
Maar dit is waar: Ds. Mol is een voorbeeld.
Veel vroeger dan anderen heeft hij handen aan 't
werk geslagen, zijn onvermoeide ijver is voorbeeldig.
Maar wij willen toch vragen: waar ergens in Ne
derland bestaat eene Christelijke school, welker bestuur
ders haar hebben opgericht en in stand gehouden ii}