lerli, Echoot en ^endinjr
den van het oudste leerboekje der gereformeerde
kerk, is in den loop der tijden veel meer eene
leerstellige prediking geworden voor bejaarden,
dan wel eene onderwijzing der kinderen. Men
kan 't zich bijna niet meer voorstellen, dat de
thans zoo weinig bezochte middagkerk eenmaal
de gewaardeerde gelegenheid tot onderricht van
jeugdigen en onkundigen is geweest. De cate
chismus is niet meer het middelpunt van 't
godsdienstonderricht; dat oude middelpunt en
het kringetje belangstellenden daar omheen, 't
ligt tegenwoordig ver buiten den kring dergenen,
die onderwezen moeten worden.
Onze jeugd is aan eene geheel andere methode
van onderwijs gewoon geraakt, het aanschou
welijk onderwijs op de scholen heeft de kinde
ren, zoo zij 't ooit recht waren, onvatbaar ge
maakt voor het afgetrokken onderwijs.
Voor meer b jaarden behoudt de cathechisnius-
prediking hare onmiskenbare waarde, -maar zal
de zondagmiddag gewijd zijn aan het onderricht
Van de kinderen der gemeente, dan moet de
gemeente het spoor volgen, door de zondag
school haar aangewezen en reeds verre gebaand.
De oude vorm is gebarsten, en zal de kerk
in deze dagen hare roeping begrijpen, dan
moeten hare leeraars zich verdienstelijk maken
zoo als reeds enkelen doen om een
ruimen kring onderwijzeressen en onderwijzers
op te- leiden, dan moet het zondagschoolonder-
wijs niet meer geïgnoreerd (als niet der kennis
neming waard voorbijgegaan) worden door de
kerkeraadscommissiën, belast met het toezicht op
">2?et godsdienstonderwijs, maar integendeel door
alle kerkbestuurders met woord en daad worden
aancè&ioédïgd en bevorderd. De gemeente heeft
er belang''bil dat de zondagschool niet kwijne
door gebrek aatt bekwaam personeel, leermidde
len en ruime lokalerji zij moet al wat in haar
vermogen is daaraan toebrengen.
Kleine zondagscholen in verschillende buurten,
voor kinderen uit verschillende standen der
maatschappij, kunnen als zendingsposten door
de kerk worden geopend of erkend, het is
hare roeping om op den rustdag even goed
voor de kinderen der gemeente te zorgen als
voor de de volwassenen, ook voor de kleinen
hare deur te openen.
Recht aangenaam was het ons een vijftien jaar
geleden de zondagschool te bezoeken der Vlaamsche
gemeente te Brussel. Daar zaten, door heel het
kerkgebouw verspreid, groepjes van 6 tot 10
kindereu, naar leeftijd en bevatting aan onder
wijzers van verschillende kracht en gaven toe
vertrouwd. Elk onderwijzer kende zijne leerlingen,
huune geaardheid, de omstaudigheden hunner
familie. Voor elk groepje werd hetzelfde onderwerp
besproken, nadat de geleerde teksten en versjes
waren overhoord. Gedurende het laatste kwar-
tieruurs der samenkomst gingen al de onder
wijzers naast hunne leerlingen zitten, en toen
achtte de secretaris der Synode, de onvergetelijke
van der Waeijen Pieterszen, het niet beneden
zijne synodale waardigheid, om over het onder-
derwerp van den dag al de kinderen te onder
vragen en toe te spreken.
Zou ten onzent het kerkgebouw door zoo iets
worden ontwijd Zou ten onzent het kerkorgel
het gezang der kleinen niet mogen begeleiden V
Zou ten onzent op deze wijze den kinderen de
kerk niet dierbaar gemaakt kunnen worden Als
zg van jongs afaan in de kerk leeren hooren,
verstaan en gelooven, zullen zij altoos een hart
behouden voor de plaats, waar zij het Evangelie
leerden liefkrijgen, voor de gemeente, die lien
niet alleen in het doopboek opnam, maar ook
bleef koesteren en verzorgen.
Nu hechten zich de kinderen alleen aan den
-persoondie hen onderwijst, nu krijgen zij den
indruk, dat het aangenaamste onderricht buiten
de kerk behoort om te gaan. Dat komt zoo
doordat de zondagschool, te zeer een persoon
lijke zendingsarbeid, bijna niet, althans niet ge
noeg, als de zaak der gansche christelijke ge
meente wordt erkend.
van den beer Dirks in de Panama-plannen en tochten
niet vergeten had. Ook bad hij gelegenheid weten te
vinden nog een welverdienden lof te brensr n aan den
man, wiens naam aan het Noordzee-kanaal verbonden
is, een werk, dat volgens De Lesseps aan Nederland
een haven geeft, zooals bet vasteland ran Europa er
weinig bezit.
Middelburg, 7 Juni 1880.
De gemeenteraad van Vlissingen heeft in be
ginsel besloten met 9 tegen 3 stemmen, tot het ver-
koopen der gemeentelijke gasfabriek aan eene te
Londen gevestigde maatschappij, die haar verder
exploiteeren zal. In de volgende week zal het met de
maatschappij opgemaakte kontrakt behandeld worden.
In de laatste jaren heeft het nadeelig saldo der exploi
tatie van de fabriek ruim f4000 bedragen, welk ver
lies alleen gedekt werd door de gemeente 11 a 12,000
gulden voor de publieke verlichting te laten betalen.
De fabriek is bezwaard met een schuldenlast van
f 148,000 voor noodzakelijke vernieuwing en verbe
tering moet ruim een ton worden besteed. Door nu
de fabriek te verkoopen tegen f 168,000, kan de
leening ten laste van de fabriek geheel worden inge
trokken en dan blijft nog van de koopsom f21,600
over, die onder bijvoeging van het rijks-subsidie vol
doende zijn voor den aanbouw eener school voor lager
onderwijs.
De gemeenteraad van Sluis heeft besloten tot bet
aangaan eener geldleening groot f 7500, voor den
bouw van een post- en telegraafkantoor.
Binnen weinige dagen zal de regeerings-voordracht
tot beteugeling van het drankmisbruik bij de Tweede
Kamer worden ingediend. (N. R. Ct.)
De heer Ferd. de Lesseps, met zooveel eer in ons
land ontvangen hield j. 1. vrijdag zijne aangekondigde
voordracht te 's Hage.
De voordracht betrof het Panr.ma-k&naal, het werk,
dat de onvermoeide schep) er van het Suez-kanaal
thans wil ondernemen Na een korte herinnering aan
de geschiedenis van het Suez kanaal en een welver
diende hulde aan den Nederlandsclien ingenieur Conrad,
wiens steun zooveel tot het welslagen dier grootsche
onderneming heeft bijgedragen, teekende de heer De
L. in korte trekken het plan, waarvoor"hij thans ijvert.
Het Panama kanaal heeft een groot ding voor boven
liet Suez-kanaal dit laatste toch loopt door een
woestijn, terwijl het Panama-kanaal door een gezond
en vruchtbaar land zal gaan. De bezwaren, die van
verschillende zijden wei'deu geopperd, de ontwerper
van het plan had ze onderzocht en beoordeeld. En
zeer weinig bleef er dan van werkelijke bezwaren over.
Werkkrachten zullen er genoeg te verkrijgen zijn. De
ongezondheid van het klimaat bestaat in de verbeel
ding het land is zelfs zeer gezond en miasmen noch
besmettelijke ziekten stellen de gezondheid en het
leven aan gevaren bloot. Hoe weinig dit argument
beteekent, bleek vo-doende, zeide de heer De L., uit
den goeden staat der gezondheid, waarin hij zelf en
de medeleden der commissie, die de landengte van
Panama hebben onderzocht, zich mochten verheugen.
Zijn zevenjarig kind, een meisje, dat hem overal op
zijn reizen vergezelt en ook thans naast den spreker
stond, was eveneens het bewijs dat Panama een zeer
goed .klimaat bezit. Zoo hoorde men allengs alle be
zwaren, die tegen het Panama-kanaal zijn ingebracht
uit den weg ruimen. Het lichtst is zeker het zooge
naamde poliliek bezwaar van Noord-Amerika. De
heer De L. vertelde hoe hij overal in Amerika met
warme sympathie was ontvangen, zeker wel het beste
bewijs dat het Ainerikaansche volk zijn streven toe
juicht. Er zijn wel politiekers in Amerika evenals
elders, die om politieke beweegredenen het kanaal
liever bij de onuitgevoerde plannen zouden zien opber
gen, maar als de heer De L. naar de redenen vroeg,
kon hij nooit bepaalde en voldoende antwoorden vernemen.
En daarenboven, hij vertrouwde op de openbare meening
der wereld, als sommige Noord-Amerikaansche regee-
ringsmannen zouden willen beletten, dat Columbia op
zijn gebied het graven van het kanaal toestond. Even
min als Amerika Engeland zou kunnen en durven
beletten een kanaal tusscken den Atlantischen en den
Stillen Oceaan te graven langs de grenzen van Canada
evenmin zou het Columbia mogen en kunnen verbieden
door Panama heen beide oceanen met elkaar te ver
binden.
„Vijf honderd millioen francs kapitaal in zes jaren
tijds, en het kanaal, zeide de ontwerper met volle
overtuiging, is gereed. Hun, die mochten meenen, da t
het eind van den arbeid niet te berekenen is, riep de
72jarige grijsaard met jeugdig vuur toe, dat hij, de
oudste der vergadering, bij behoud van leven en ge
zondheid wel degelijk hoopte nog zelf door het kanaal
te kunnen varen. Met een toespeling op een toespraak,
gisteren in Amsterdam door een der vertegenwoordigers
van het kapitaal tot hem gericht, eindigde de lieer
De Lesseps zijn voordracht, waarin hij het aandeel
Een der voornaamste cargadoors te Rotterdam heeft
naar men meldt, besloten zijne kantoren naar de over
zijde der rivier over te brengen. Tot nog toe werd van de
prachtige havens en inrichtingen op Fijenoord niet hetge-
wenschte gebruik gemaakt, omdat «Ie eene cargadoor voor
den andere niet de eerste wilde zijn. Dit is te begrijpen,
daar de afstand der kantoren van beuis enz. bij een
verplaatsing zeer wordt vergroot. Bevestigt zich dit
bericht, dan laat zich het aanzien dat weldra meerde
ren zullen volgen en de haven aan de overzijde spoedig
een vaste ligplaats voor alle schepen in de groote
vaart zullen zijn. Zooals bekend is, is vastgesteld dat
de zetel de Rotter dumsch-Amerikaansche stoomvaart
maatschappij naar Fijenoord overgebracht wordt.
Na de opening der vrije universiteit op gere
formeerden grondslag, zullen de lessen in dezer voege
gegeven worden
Dr. Dilloo, de uitlegkunde des ouden testaments
dr. Hoedemaker, de naturaal en de ethiek
dr. Kuyper, de encyclopaedic en de dogmatiek
dr. Rutgers, de kerkgeschiedenis
dr. van Ronkel, der uitlegkunde des nieuwen testa
ments
en mr. Fabius het staatsrecht
terwijl in het onderwijs voor de practische theologi
sche vakken nader zal worden voorzien.
Tot rector is voor den cursus 188081 benoemd
dr. Kuyper en tot secretaris mr. Fabius.
Alzoo blijkt dat het door onderscheidene couranten
gemelde bedanken van dr. van Ronkel onjuist was.
Jacobus Jan Cremer is Zaterdag gestorven.
Eene borstziekte sloopte den krachtigen man, dié
dezen winter nog in verscheidene steden van ons land
duizenden onthaalde op eene voordracht, zooals hij
alleen ze geven kon.
Talrijk zijn de werken, die van zijne hand het licht
zagen. !Één tooneelstuk, vêrseheidene romans en eenige
bundels novellen. Anna Rooze'De iooneelspeiersDr.
Helmond en zijne vrouwDaniël Sliszijn bij velen
in dankbaar aandenken, maar hooier staan de Betuw-
sche Novellenom de naïeviteit en den humor, waarme
de die eenvoudige dorpsvertellingen verhaald zijn, en
onvergetelijk is de wijze, waarop hij zelfs deze voordroeg.
Hij deed de personen, die hij liet spreken, leven
hunne diepste-en hunne vluchtigste gewaarwordingen
liet hij aanschouwen, hunne droefheid en hunne
vreugde wist hij af te malen, met eene kunstvaardig
heid, waarin geen tooneelspeler hem evenaarde.
Is de tijd der lezingen voorbij, voor Cremer kon
dat niet gelden. Warm klopte zijn hart voor al wat
goed en edel is warm vooral voor de kinderen des
volks. Het jammerlijk lot van de jeugdige arbeiders
in de fabrieken maakte zijne verontwaardiging gade,
en het pleidooi, door hem tegen die exploitatie der
jeugd gevoerd, gaf den eersteD stoot aan de beweging
waaraan wij de wet op den kinderarbeid danken.
De Koning schonk Cremer het officierskruis van
de Eikenkroon als hulde aan zijne letterkundige ver
diensten. Het gansche volk had den man lief, om
zijue uitnemende talenten èn om zijn edele inborst.
Van de te stichten kolonie in Noord-Carolina heeft
de Goesche Courant van vertrouwbare zijde ongeveer
dezelfde berichten ontvangen, als die wij reeds voor
maanden gaven. Zij schrijft o. a.
De stichter der Hollandsclie kolonie C. W. Mc. Lean,
verlangt meer zelfstandige landbouwers op zijn gron
den dan arbeiders, welke laatsten reeds in overvloed
aanwezig zijn. Om landbouwers, die er zich komen
vestigen, op weg te helpen, worden aan ieder, die
een bepaalde uitgestrektheid grond koopt, die ook
hier, mits men 80 acres minstens neemt, tegen 2 dol
lars per acre wordt verkocht, zelfs gedurende een
jaar, tot levensonderhoud eenige acres bewerkten en in
cultuur gebrachten grond afgestaan. Om zich daar te-
vestigen als landbouwer is het wenscnelijk een sommetje
van minstens 500 dollars (f 1250) te bezitten, voor
den aankoop van- een en ander ontwikkelde personen
en eigenaars van eenig kapitaal vinden in Noord-Ca
rolina gelegenheid om het met voordeel en veiligheid
te beleggen in fabriekwezen en industrie. Te Newbern
nabij de Holl. kolonie, zijn thans aanwezigeen saje*-
fabriek, vier zaagmolens, een ploegfabriek, twee giete
rijen, drie magazijnen van werktuigen, een ketelmakerij,
drie meelfabrieken, drie katoenzuiverfabrieken en een
suikerfabriek, waardoor in die verscki.lende. inrichtin
gen ongeveer 300 werklieden worden bezig-gehouden.
.lliddelbnrg. 7 Juni. Ds. J. P. Nonhebei pre-
