HET ZUIJDEN,
GflBISTILIJHISTOftlSCB BLAD.
l
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag-
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drie maanden francof 1,50.
Enkele nommers- 0,05.
Uitgever:
P. Gr. WIJTMAN,
te
MIDDELBURG.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.Familie-berichten van 1 6
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Middelburg, 30 April 1880.
We spreken ongetwijfeld de gedachten uit die een
groot deel onzes volks, ook van hen die niet direct
tot de anti-revolutionaire partij behooren, als we zeg
gen dat we geen woorden weten te vinden om onze
smart en verontwaardiging uit te drukken, over het
feit dat binnen weinige maanden een aanvang zal
worden gemaakt met het uitvoeren der nieuwe wet
op het lager onderwijs. Dat de moderne school gods
dienstloos is, het is en blijft ons eerste en groote be
zwaar. Daarover spraken we reeds jaren, en daarover
zullen we blijven spreken.
Maar voor wie kalm van zinnen, buiten politieke en
godsdienstige bezwaren om, den toestand gadeslaat,
is er nog een ander niet minder klemmend bezwaar.
170 tonnen gouds zal eene bevolking van nog geen
4 millioen zielen moeten opbrengen per jaar voor de
staatsschool, ongeacht de enorme sommen die de
bouw van scholen verslindt, en ongeacht nog wat de
bijzondere, gesubsidieerde en niet-gesubsidieerde scholen
kosten. Meent men in den Haag dat het geld ons
op den rug wast.
Atjeh heeft millioenen bij millioenen verslonden, en
hoewel de oorlog geëindigd heet, zal het nog wel
jaren duren eer Indische baten onze financiën weder
wat komen stijven. De behoeften en de eischen van
onze overzeesche bezittingen worden grooter en drin
gender met het jaar. Hoevele millioenen zullen onze
vestingwerken nog verslinden eer we kunnen zeggen
dot onze linie van defensie waarlijk te verdedigen is.
De levende krijgsmacht heeft dringend reorganisatie
noodig, zullen ouze forten en vestingen te verdedigen
zijn; ons krijgsvolk is gehuisvest in kazernen die
dringend verbetering eischenook het budget van
oorlog stijgt jaarlijks. Spoorwegen en kanalen zijn in
de maak of in overweging. Het Noorden behoeft een
nieuw kanalenstelsel, Amsterdam zijn Rijnvaart, Rot
terdam het instandhouden van zijn waterweg Noord-
Brabant zijn waterkeering, dringende behoeften die in
elk geval niet. tot stand zullen komen dan ten koste
van vele millioenen.
Voeg daarbij dat onze groot- en kleinhandel kwijnt,
gelijk nooit voorheen. De voorname bronnen van wel
vaart worden verstopt, eensdeels omdat Duitschland
onze voornaamste afnemer, zijn grenzen voor ons bijna
geheel afsluit, ter andere zijde omdat Amerika ons
de beste onzer markten, Engeland heeft afgenomen
en met onze eigen producten op onze eigen markten
concurreert.
Landbouw en. veeteelt en nijverheid zien zich op
eenmaal tot achteruitgang gedoemd, de slechte oog
sten der laatste jaren voltooien den kommer en de
zorgen waardoor een groot deel der bevolking gedrukt
wordt. Ons land is overbevolkt, de een verdringt den
ander. Ieder die oogen heeft om te zien. en die onder
liet vólk leeft, zal deze schets van onze toestanden in
het voorjaar van 1880 naar we meeneu, niet overdre
ven kunnen noemen.
En desnieitemin heeft onze regeering den moed een
jaarlijksch offer, dat weldra 6 a 8 millioen van de
sehatkist vorderen zal te eischen.
De minister beloofde bij de begrooting reeds dat
de wet zou ten uitvoer gelegd worden, of er geld is
of niet. Er is eene rentebelas, ing voorgesteld, het is
waar, maar met hoevele hinderpalen eeue wet, die een
last op een deel der ingezeteneh legt, te worstelen
heeft, weten we, en wisten we het niet, de laatste
maanden hebben het ons kunnen leeren. In elk geval,
de wet tot het heffen van een rente be lasting is er
nog niet.
We vragen nu niet: is het christelijk zoodanige wet
in te voeren maar we vragen slechtsis het 's konings
ministers, is het ernstige mannen waardig, is het vader
landslievend, bij de wetenschap van den financieëlen
druk der tijden, bij het tekort onzer begrooting en
bij de onzekerheid van toekomstige, nog slechts in
de verwachting bestaande inkomsten, op die wijze
woord te houden, en kapitale sommen te bestemmen
voor een op den weelderigsten voet ingericht school
toezicht, en voor uitkeering aan de gemeenten, die
daardoor weder verplicht zijn hunne uitgaven belang
rijk te verhoogen?
Opdat men niet tot de gehate „clericalen" zou ge
rekend worden, dragen misschien velen die deze over
tuiging met ons deelen, een last die eindelijk zwaar
te dragen zal vallen.
God geve dat spoedig veler oogen opengaan!
Bij de gisteren in de, Tweede Kamer aangevangen be
raadslaging over eene Conventie tusschen onze regeering
en Luxemburg bleek het dat zeer vele leden bezwaar
hadden in de opdracht der waarneming van de Luxem-
burgsche aangelegenheden aan Nederlandsche gezanten.
Men vreesde zoozeer voor deze samenkoppeling dat
waarschijnlijk het verwerpen der Conventie daarvan
het gevolg zal zijn.
De Tweede Kamer heeft, nadat eenige amende
menten verworpen waren, met 52 tegen 15 stemmen,
eeue verhooging van hoofdstuk Biuuenlandsche zaken
toegestaan, tot verdere instandhouding van monu-
möu lf; gebouwen.
Tot Commissaris des Konings in de provincie Gel
derland is benoemd, de heer mr. J. H. M. Mollerus
van Westkerke burgemeester van Baarn.
Het ramschip Guinea zal eerstdaags worden uit
gezonden om onze visschersyloot te beschermen.
Naar de Nieuwe Rotterdamsche Courant verneemt,
zal binnen kort bij het Nederlandsche Hof een afzon
derlijk japansch g<zantschap gevestigd worden. Aan
't hoofd daarvan zal staan prins Nagaoka, een der
vroegere daimio's of land vorsten, die voorheen reeds
eenigen ijd in E.'geland heeft doorgebracht, en zich toen
aan de Londensche Universiteit eeri graad verwierf.
Prins Nagaoka is thans omstreeks 40 jaar oud, en
behoort tot de hervormingsgezinde partij in Japan.
De Arnh. Courant bespreekt de stemming omtrent
de toelating van den heer Bastert als afgevaardigde
voor Utrecht en wijst er op, dat deze zeer zeker niet
aan politieken partijgeest kan worden toegeschreven.
Om zelfs te voorkomen, dat dit la: er eens mocht wor-
j den gedaan, geeft zij de siemming op en toont daar-
uit aan, dat van de liberalen 18 tegen en 21 voor de
toelating stemden, en van de anti-liberalen 12 tegen
en 11 voor.
Een feit dat zoo zelden gebeurt mag wel de aan
dacht trekken, we gelooven het met de Arnhernsche
Uit Parijs ontving de Standaard bericht, dat de
heer de Lesseps, de ontwerper der doorgraving van
de landengte van Panama, zich voorstelt in den loop
der maaud Mei een bezoek te brengen aan ons land,
ten einde in het koninklijk instituut van ingenieurs
een voordracht over bedoelde doorgraving te houden
en de werken van het Noordzeekanaal te bezichtigen,
onder geleide van den hoofdingenieur Dirks, die,
zooals men weet, onlaugs de onderscheiding genoot,
den heer de Lesseps bij de opmetingen voor het Pa
namakanaal ter zijde te staan.
Op de lijst der 59 hoogstaangeslagenen in Zeeland,
staat het eerst vermeld, mr. C. van der Lek de Clercq
te Noordgouwe met f 3952 en het laagste de heer
J. C. Lantsheer te Middelburg, met f 628.70.
Vlissingen, 30 April Woensdagavond werd alhier
eene antirevolutionaire Kiesvereeniging opgericht.
Een twintigtal kiezers traden als leden toe.
De N. R. C. meldt
De gerechtelijke instructie in zake A. Then
Bergh is door de rechtbank te Rotterdam gesloten en
de zaak verwezen naar den procureur-generaal bij hef
hof te 's Gravenhage. Dat college zal nu te beslissen
hebben over de verwijzing naar de openbare terecht
zitting.
Het twintigste, jaarlijksche verslag van de Vereeni-
ging voor Christelijk Nationaal Schoolonderwijs is ver*
schenen. Eenige der voornaamste mededeelingeu worden
daaruit hieronder medegedeeld
z/Door het bedanken van den Hoog Welgeb. heei
mr. C. Th. baron van Lijnden van Sandenburg werd
het getal der adviseerende leden met een verminderd.
„De Commissie tot onderzoek in de christelijke
opvoedkunde, bijbelsche geschiedenis, enz. bleef d(
zelfde. In het geheel werd tot dusver aan 68 onder
wijzers het vereischte diploma afgegeven, van welkt
reeds 35 als hoofdonderwijzers werkzaam zijn.
„De volgende hulpvereenigingen moesten worder
opgeheven Beverwijk c. a., Rinsumageest c. a, Delft
Engwierum, Halle f~. Yassen c. a.
„Daarentegen /den nieuwe hulpvereenigingen op>
gericht te Ed' Breukelen, Gouda, Wassenaar ei
Paesens c. zood t het geheele getal thans bestaa'
uit 133.
„Het g eele getal scholen, waaraan thans tot oj
het vas:stellen van dit verslag ondersteuning is toege
staan, bedraagt 139.
„Voorts zijn nog met de Vereeniging verbondei
een 18tal niet gesubsidieerde scholen, terwijl nog 1(
scholen alléén door het verstrekken van statistiek'
mededeeliugen met de Vereeniging in eenige betrekking
staan; te zamen alzoo een getal van 173. Van 6, (li
nog niet of nog maar kortelings geopend zijn, ontvin
gen wij geene opgaven. Evenmin zijn hieronder be
grepen de 6, die wel het vorige jaar gesubsidieei
werden, maar thans niet meer. De overige 167 telde
in Januari 28.219 leerlingen.
„Volgens ons vorig verslag werden in Janm
