BUITENLAND
Dat in een constitutioneele monarchie eigenlijk de
ministers en niet de vorsten regeeren is overbekend.
Yoor de openbare meening bestaat er zooveel ver
schil niet tusschen de positie van een Gréry b. v. en een
constitutioneel vorst. Het feit doet zich zelfs voor dat
een minister machtiger is dan zijn vorst, men denke
slechts van Bismarck, voor wien juist dezer dagen de
Bondsraad weder uit den weg ging. Dc potentaten die
Europa regeeren heeten niet Wilhelm of Alexander
maar Bismarck, Fr'eycenet, Gortschakoiï, en
Beaconsfield, die heden met zijn staf van het politiek
tooneel aftreedt om plaats voor zijn overwinnaar te maken.
Zijn de spelers op het groote tooneel veranderd, niet
minder treft ons de verandering van decoratie. Geen
wapengekletter of oprukkende legers thans, maar een
enkele machtvertooning slechts. Duizenden bij duizenden
gereed staande om op het eerste bevel marschvaardig
te zijn. Een vertooning van macht die den ander ont
zag moet inboezemen. En voorts een steeds scherper
wordenden strijd tusschen het Christendom ter eene
en het moderne heidendom ter andere zijde. Heb
zucht hier en verwoesting en vernieling daar.
Rusland met zijn onder de krachtig hand van Melikoff
thans sluimerend Nihilisme, Duitschland' en Frankrijk
met hun CulturkampfBelgië en Nederland met zijn
steeds verder de perken overschrijdende liberale staats-
bemoeizucht, alle deze vertoonen een strijd en een doel,
eiken dag zijn er verschijnselen op te merken in dien
strijd, al vallen er ook gelijk dezer dagen geene ge
beurtenissen voor die wereld verbaasd doen staan.
Kaapsche bladen deelden mede, dat door den volks
raad in de Transvaal besloten is op de volgende wijze
den oorlog tegen de Britsche annexatie aan te vatten
lo. geen leveusbenoodigheden bij Engelsche winke
liers of handelshuizen te koopen 2o. geen producten
zooais wol, vellen, struisveeren, granen etc. aan hen
te verkoopen en 3o. hun geen gastvrijheid of hulp
vaardigheid te betoonen. Dit „verzet" heeft thans
reuzenschreden vooruit gedaan in den vorm van een
maatschappij „de Boeren-IIandelsvereeniging", wier
aandeelhouders door het gansche land verspreid zijn.
Zij zal werken met een kapitaal van 50,000 pd. st.,
verdeeld over 5000 aandeelen van 10 pd. st. elk On
der de oprichters vinden wij de namen van M. W.
Pretorius, president, advocaat Buyskes, secretaris P. .T.
Joubert, M- W. Yorster, C. G- Bodenstein, enz. Be
halve deze Maatschappij wordt er een tweede vereeni-
ging opgericht, Be Boerenwinkel genaamd, met een
kapitaal van 20,000 pd. st. in 1000 aandeelen, elk
van 20 pd. st. Een goede kans, voor de Hol-
landsche kooplieden om handelsrelatiën met de Trans
vaal te openen. Dit „besluit" toch geldt niet alleen
voor de aldaar woonachtige kooplieden en handelaren,
maar strekt zich ook uit tot Engeland, zoodat de invoer
De baldigheid der jeugd te Amsterdam neemt
zoodanig toe, dat de burgemeester zich genoopt heeft
gevoeld, eene proclamatie tot de ouders en onderwij
zers te richten om hen uit te noodigen den jongens
hun plichten onder het oog te brengen, terwijl aan
de agenten van politie gelast is zeer streng de veror
deningen te handhaven.
Sarah Bernhardt zal, naar het N. v. d. B. meldt,
waarschijnlijk op het laatst van Juni Amsterdam be
zoeken en de opbrengst van de voorstelling doen strek-
ken ten voordeele van de algemeene armen en het
blinden-instituut, waarvoor zij bij haar jongste bezoek
reeds eene aanzienlijke gift aan den directeur deed
toekomen.
Te Heiten (gemeen.e Raalte) is dezer dagen in
den grond verborgen gevonden een kannetje, inhou
dende *260 muntstukken, welke nog grootendeels, even
als het kannetje zeer gaaf waren, en waarschijnlijk
afkomstig zijn uit den Spaanschen tijd.
De heer de Lesseps is van zijne reis naar Ame
rika, waar hij vijf maanden heeft doorgebracht, te
Parijs teruggekeerd.
Aan het station wensekten hem verscheidene per
sonen geluk met zijn gjede gezondheid. Wilt gij een
bewijs, antwoordde de Lesseps, tegen hen, die be
weren, dat de landengte van Panama eene ongezonde
streek is? Gedurende de 68 dagen, die wij daar in
tenten te midden van het moeras hebben doorgebracht
is geen onzer een oogenblik ziek geweest.
Prof. Nordenskiöld is te Kopenhage schitterend
ontvangen, en dat zijn vaderland niet onderdoen zal
voor Frankrijk en Denemarken, kan uit het volgende
blijken
Bij de Zweedschen rijksdag is aanhangig het
voorstel om levens'ang pensioenen van 4000 kronen
's jaars te schenken aan prof. Nordenskiöld en Pa
lander, alsmede 50,000 kronen in eens ter verdeeling
als eere-geschenk onder allen, die aan de eerste om
zeiling der oude wereld hebben deelgenomen. Koning
Oscar heeft gelast de Vega, bij hare aankomst te
Stokholm met 3 maal 5 schoten te begroeten. Een
oorlogschip zal de Vega te gemoet gaan, met de leden
van den Rijksdag aan boord.
van koopwaren uit het geheele Britsche rijk onder
interdict geplaatst is. Een Transvaalsch continentaal
stelsel dus. De^staatkunde van Napoleon I thans door
Transvaal opnieuw toegepast.
Rcnan «ver de Kerk.
Voor 't oogenblik wordt vrij algemeen de aandacht
van hen die gewoonlijk kennis nemen van het geestes
leven onzes Lijds naar Londen getrokken. De bekende
Fransche wijsgeer Ernest Renan, de sehrijver vau het
godslasterlijke boek getiteld „het leven van Jezus" hield
te Londen een viertal toespraken aan godsdiens; ige
onderwerpen gewijd. In zijn voordrachten vormen
aanprijzing van vrijheid en verdraagzaamheid en be
strijding van dogmatiek de hoofdpunten, die verkon
digd wjrden te midden der opzienbarendste meeningen.
Om onze lezers eenig denkbeeld te geven van den
aard en het gehalte dier voordrachten, geven we hier
verkort Int historisch gedeelte van zijn betoog over
de Roomsche Kerk.
Dat de spreker hier een uitgebreid veld vond om
verdraagzaamheid zelfs tegen onverdraagzaamheid aan
te prijzen, en tegen dogmatiek te waarschuwen zal den
kundigen lezer begrijpen.
„De rang en de beteekenis van de eerste Christen
gemeenten werden bepaald door haren apostolischen
oorsprong. Daarom was het van de gemeente te Rome
een meesterlijke zet, dat zij algemeen het geloof deed
insang- vinden, als hadden Petrus en Paulus beiden,
en in volmaakte eensgezindheid, haar gesticht. Met dien
roep van eene tweevoudige apostolischi afkomst, was
suprematie ook in dit opzicht gevestigd.
Omstreeks de jaren 120 tot 130 ontstond in de
Christelijke Kerk het Episcopaat. Die schepping was
bij uitnemendheid het werk van Rome. Elke ecclesia
vormde eene kleine hiërarchieeen bureauzooals de
Franschen zeggen, bestaande uit een voorzitter, leden
en een beperkt getal ondergeschikten. Met die instel
ling was het doodvonnis geveld over het oorspronke
lijk democratisch karakter der Christen-gemeente,
Het stond geschreven, dat een geestelijkheid de Chris
telijke Kerk zou monopoliseeren. Sprekende uit haren
naam, m alle dingen zich op den voorgrond dringende,
zou die geestelijkheid de kracht der Kerk worden,
maar tevens ook de worm die aan haren wortel kna
gen zou.
De presbyter ie (oudsten) en episcopi (opzichters) wer
den al zeer vroeg de éénige vertegènwoordigers der
Kerk. Eu onder die presbyterie of episcopi was er
een, die gewoonlijk den voorzittersstoel bekleedde. Die
episcopos nu werd in verwonderlijk korten tijd het
hoofd van het presbyteraaten dus van de geheele
gemeente.
Hiermede was de groote stap genomen. De bisschop
(episcoposdat is de epicopos bij uitnemendheid) was
de éénige opvolger geworden van den Apostel die de
gemeente stichtte. De leek was totaal in het niet ge
zonken. Apostolisch gezag, dat ondersteld werd ge-
transmitteerd te worden door oplegging der handen,
had het gezag van de broederschap verstikt. Het is waar
deze omwenteling had niet plaats zonder protest; er
war~n er die streden voor de oorspronkelijke gelijk
heid der presbyteri. Vergeefs echter. Het aristocrati
sche element dreef boven. Voortaan bleef het aan
de eene zijde de herder, aan de andere zijde de kudde.
Binnen eene enkele eeuw was deze verandering tot
stand gekomen. Toen Hagesippus in de tweede helft
der tweede eeuw het Christendom doorreisde, zag hij
al niets anders dan bisschoppen. Gehoorzaamheid aan
ketters, was van nu af in den Christen de
ergste aller misdaden. Onvoorwaardelijk geloof in bis
schoppelijke leiding was de weg tot heil. De grijsaard
had zich voor den knaap te buigen als de knaap
een bisschop was.
Deze transformatie (hoe men haar ook betreure) werd
intussc-hen de grondslag van de eenheid, en dus van de
macht des Christendoms.l) Zonder het Episcopaat zouden
de Christelijke Kerken uiteengespat zijn; het Christen
dom 2) zou na drie of vier eeuwen het lot gedeeld
hebben van hel Mithraïsme en zooveel andere secten, die
de stormen des tijds niet konden tarten. Democratie
is soms bij uitnemdheid creatief doch onder dit
beding, dat zij conservatieve en aristocratische instellin
gen opbouwt. Zij moet niet duren: anders wordt zij
zelf-afbrekend.
Onder Marcus Aurelius was dan het Episcopaat
reeds tot volle rijpheid gekomen en het Pausdom
zelf stond reeds op het uitbotten. Want dag aan dag
werd Rome meer en meer, als de opvolgster van Jeru
zalem, het godsdienstig middenpunt der menschheid.
De Kerk van Rome genoot een algemeen erkenden
voorrang, gegrond op hare voorgevende afkomst van
Petrus en Paulus beiden, den Romulus en den Remus
van de nieuwe Heilige Stad. De bisschop van Rome
stond dus bekend als de bisschop der bisschoppen
de eenige die het recht had de anderen te vermanen,
ja zelfs het recht van excommucatie. Ziedaar het Paus
dom in den knop. Zelfs de geest, die in 1870 de
pauselijke onfeilbaarheid afkondigde, was te Rome te
1) der Roomsche Kerk.
2) lees de Kerk van Rome. Red.
gen het einde der tweede eeuw reeds duidelijk ken
baar. De ruime liefdegaven, welke deze rijke Kerk over
de wereld verspreidde, brachten almede niet weinig bij
om haar oppergezag te schragen.
Gezag zoekt gezag. Mannen, zoo conservatief ge
zind als de hoofden der Ropmsche Kerk, konden niet
anders dan zich getrokken voelen tot een verbond met
de regeerende machten. Jezus zelf had in wettige din
gen gehoorzaamheid aan den Caesar gepredikt. Zelfs
onder Nero schreef Paulus de woorden van Romeinen
XIII, 16 „Alle ziel zij der machten over haar ge
steld onderworpen want er is geene macht dan van
God, en de machten die er zijn, zijn van God ver
ordend", enz. Eenige jaren later schreef Petrus eene
bijna gelijkluidende passage in 1. Petrus 11, 13 en
14. En in de dagen toen Dominitianus als een demon
woedde tegen de Kerk, hield Clemens hem daarom
niet te minder de hand boven het hoofd als Godes
gezaghebber op aarde.
Zoo maakte de Kerk reeds zeer vroeg aan het Kei
zerrijk het hof. Zij noemde zich legitimistisch steeds
was zij de eerste om den rechtmatigen Keizer te hul
digen. Dit ook geboden hare belangen haar niet min
der dan hare beginselen. Zij was immers zelve reeds
eene machtige corparatie, en, als zoodanig van nature
conservatief, behoefde zij orde en wettelijk waarborgen.
De wereld had een godsdienst van congregaties,
van kerken of synagogen noodig een godsdienst waar
van de levensgeest broederschap was. Welnu, de
RoomscheKerk vervulde al die voorwaarden.IIaar bewon
derenswaardige eeredienst. hare reine zedeleer en hare
meesterlijke georganiseerde geestelijkheid verz-ker.len-
haar eene toekomst.
rl AN DELSBËRICHTrN.
{«raan.iiiiriiteii enz,
Rotterdam. 19 April. De tarwe was heden 50 ets. en
de rogge 10 ets. lager genoteerd. Boonen en erwten
bleven aan vorige marktprijs.
Grijze» van Effecten.
Amsterdam, 17 April 1880.
Nederl. Certific. Wei-kei ijite schuld. 27a pet. Göj 'g
dito dito dito .3 y 78
dito dito dito 4 102714
Loten stad Amsterdam 3 10S3/4
dito dito Rotterdam 3 L02,/4
Rusland Obligation 179S/1815 5 953/4
Certiüc. Tnscr. 5e serie 1854 5 5S'/2
Dito dito 6e serie. 1.855 5 7d1/8
Obligatiën dito /"1000 18G4. 5 927/8
dito L. 100 1872 5 86s/g
dito L. 100 1873 5 87
dito 1877 dito5 917s.
dito leening 186769 5 7672
Loten 1864 5 H
Loten 1S665
Aand. Spoorw. Gr. Maatsch. 5 u 137
Oblig. dito5 927s
Aand. Kiew-Best5
oblig. spoorweg Poti-Tiflis. 4 y S63/4
dito dito Jelez Orel 5
dito dtto Jelez-Griasi. 5 M S572
dito dito Gharkow Azow .5 87
dito Baltische spoorweg3 527a
Polen. Aand. Warschau-Bromberg 4 513/.,
Weenen. dito dito 5 7772
Prijzesi van coupon».
Amsterdam, 17 April. Metali. t 21,05 dito zilver
f 21,05 Div. Eng. per 1 11,777a; Russen per pd.
f 12,02'/-j-, F.ng. Portugal per S fFrans 1'47,45;
Belg. f47,45: Pruis >58,55; Hamb. Russen f 1,217a;
Russen in Z. R. f 1,25 Poolsche oer Z. R. f 1,84;
Spaansche piasters t 47,50 Spaansche Binneclandsche
f2,30; Amerikaansche dollars f 2,451/s; papier f 2457a.
SX O VK £T tGNTTX tólST.
Den 16 April 1880 overleed te MariaHoorebeke,
(België) in den ouderdom van 6-3 jaar onze
waarde Broeder, de Heer A. VAN DER
WAELJEN P1ETERSZEN, Predikant aldaar.
J. A. VAN DER WAELJEN
MiddelburgPIETERSZEN.
17 April 1880. W. C. VAN DER WAELJEN
PIETERSZEN Vergouwe.
Eenige kennisgeving.
Mcdcrlandüch-Amcnitamifiche
TUSSCHEN
ROTTERDAM en \E W-VORK.
Voor passageprijs en goederen, alsmede alle inlich
tingen zich te wenden tot
C. J. KOOMAN,
Kantoor v. Gend Loos, Goes.
Doorgaaudc Kiiljjcttcu naar New-
York en alle plaatsen der Vereenigde
Staten worden afgegeven.
