School en hooding.
L a ii (I b o ii w.
'f 4,50, en alzoo onder bereik gebracht van allen die
rich niet tevreden wenschen te stellen met eenige
groote woorden, of banale algemeenheden, maar die
wenschen te weten, waarin onze partij zich van andere
*1 onderscheidt en wat zij bedoelt.
Dr. A. Kuyper zal op 20 April te Bolsward en op
22 April te Dokkum eene meeting leidén voor de
Vrije Universiteit.
Donderdag jl. kwamen 113 Ned. Herv. en 3 Chr.
Geref. predikanten te Utrecht bijeen, om ten behoeve
Van het leerplan der theologische faculteit de JEncyclopae-
disc/ie kwestie te bespreken. Nog werd gesproken over
de uitgave van een Bibliotheek van Gereformeerde
godgeleerden. De vraag of dtze uitgave in het Latijn
dan wel in het Holla ndsch zou geschieden hield de
Vergadering verdeeld. Eene commissie zal omtrent deze
fcaak op eene tweede conferentie, bij de opening der
Universiteit te houden, rapporteeren.
Onlangs gaven we eene opgave van de verhouding
der schoolgaande kinderen op openbare en bijzondere
scholen hier te lande.
Thans teekenen we, naar aanleiding van het gewone
jaarverslag iets betreffende de scholen aan
De druk begint hare uitwerking te doen gevoelen
Terwijl de openbare scholen ten vorigen jare met 19
Vermeerderden, werden 6 bijzondere scholen opgeheven.
Het verschijnsel zelf, dat de bijzondere scholen
afnemen en de openbare in aantal groeien is verre van
bemoedigend. Daarvoor mogen we onze oogen niet
sluiten.
Dit heeft reeds plaats terwijl de fatale wet van
1878 nog niet in werking is. Onder haren drukken-
den invloed zal dat erger worden, tenzij er verdub
belde krachtsinspanning van onze zijde worde ge
toond.
Niet zonder beteekenis is het, dat de groote
meerderheid der bijzondere scholen uitgaan van par
ticulier initiatief.
Van de 975 zijn s]echts 72 diakonie-of weesscholen
Daarvan 43 katholieken, dus de kleinste helft pro-
testantsche.
Van de overige 903 niet gesubsidieerde gaan 522
uit van vereenigingen.
Hier hebben de katholieken ook de meerderheid. Van
hen gaan uit 289, terwijl de protestanten er slechts
262 hebben.
Dit cijfer strekt den protestanten niet tot eer. Wat
financieële kracht betreft staan ze boven de katholie
ken. De kracht van het beginsel is er due niet zoo
groot.
De scholen voor rekeningvan den hoofdonderwijzer
of de hoofdonderwijzeres bedragen dus nog een bedui
dend aantal. Niet minder dan 312.
Het gunstige van dat getal mindert echter geducht
door de opmerking dat onder dat getal zich maar 44
voor gewoon lager onderwijs bevinden. De overige 268
zijn voor meer uitgebreid lager onderwijs.
Die 44 zullen bovenal een harden strijd hebben
te voeren onder de nieuwe wet. Zij moeten in de eer
ste plaats er onder.
Alles roept dus tot krachtsinspanning en gebed. Is
het gevaar groot, hopeloos is de zaak niet. Kunnen
de roomschen reeds zooveel dan behoeven de protes
tanten' den moed niet op te geven.
Maar wij moeten het willen in de overtuiging, dat
God het wil.
Voor een paar weken is het jaarverslag over 't jaar
1S79 van het krankzinnigen-gesticht te Dordrecht
verschenen. Het is door verschillende bladen, opge
sierd met vele terechtwijzingen aan de gewaande
schuldigen den volke verkondigd.
Opdat ook onze lezers daarvan niet onkundig blijven
nemen we het in zijn geheel op.
Het luidt als volgt
#De sterke drank heeft ons dit jaar alweder zijn
contingent geleverd, maar rijkelijker nog de godsdien
stige dweperij, iiannen in de kracht van hun leven;
vrouwen, die zoo noodig waren in hun talrijk gezin,
kwamen hier, mager en verzwakt, hét hoofd gebogen
Onder angst en vertwijfeling, (naar hunne meenir.g) be
laden met schuld en zónde, afgesneden van gemeenschap
Xtiet God of onder den invloed van dén Satan. Geen
2weem van hoop, geen zweem van vertrouwen, geen
Zweem van moed, oordeelen zij zichzelven zóó slecht,
zóó diep gevallen, zóó onwaardig, dat ze niet alleen alle
troost en opbeuring hardnekkig afwezen, maar ook
voedsel en geneesmiddeleu weigerden, als zijnde deze
gaven onwaardig.
,Twee er van legden zich de boete op van onthouding
en hielden dit zoo streng vast, dat ze, na maanden lang
kunstmatig gevoed te zijn, onder de hevigste tegen
streving, het eindelijk met den dood moesten bekoopen.
,vEn het diepe, waanzinnige schuldbesef, wien treft
dit het meest? Menschen van een losbandig, onzedelijk
leven? Neen, want dan zou die aandoening niet onna
tuurlijk zijn en vast niet tot de zielsziekten gerekend
worden. Doch de lichtmis is niet gewoon de zaken zoo
ernstig op te vatte? 't ligt reeds in zijn naam opge-
SÏötêh. De lijders, die wij bedoelen, zijn meestal men
schen van een zacht karakter, van ernstige levensopvat
ting, van een innig plichtgevoel, maar die het niet ge
noeg achten hun plicht te doen, die aan goede werken
geen waarde hechten, die zich verward hebben in be
grippen, neen, in zoogenaamde theologische machtspreu
ken, waaronder hun verstand te gronde gaat, omdat de
rede er voor stil moet staan.
,Zij, die zich geroepen gevoelen hoogere eischen aan
den eenvoud te doen dan dan deze kan dragen of ver
vullen; die gevoelens of belijdenissen opwekken, te hoog
voor den armen leek die de zonde uitbreiden lot buiten
alle grenzen en de schuld onbetaalbaar maken, mogen
er wel eens overdenken, of dat vrede stichten is en hei
ligen, dat men den catechisant tot vertwijfeling brengt,
om hem daarna aan de zorg van een krankzinnigenge
sticht over tè leveren."
Tot zoover het verslag.
Zijn deze beschuldigingen, gelijk men schijnt te
meenen, gericht tegen de orthodoxie in ons land Zoo
ja, dan zal de orthodoxie, bewust als ze is, niet alleen
verdoemenis en schuldbesef, maar evenzeer het Evan
gelie der verzoening te prediken zich van deze dingen
weinig hebben aan te trekken. Toch kunnen we de
vraag niet onderdrukken
Is dat een wetenschappelijk verslag, het verslag van een
specialiteit in het behandelen van krankzinnigen Wij
kunnen het haast niet gelooven. Meent hij dan waar
lijk, dat, zoo de bedoelde mannen en vróuwen zulke
voorstellingen niet vernomen hadden, ze niet krank
zinnig geworden zoiiden zijn Hoe is 't mogelijk
Waarom wordt dan zoo menigeen, zelfs buiten de
dronkaards, krankzinnig die zich volstrekt niet bekom
merde om „God of godsdienst," ja die in „evange
lische" kringen leefde en „evangelische" denkbeelden
koesterde Heeft de krankzinnigheid in de meeste ge
vallen geen physieke oorzaak, als stoornis van het
zenuwleven, en inzonderheid van het hersen-systeem
in verband met ruggemerg en nervus-symphateticus
En leert de ervaring niet dat aldus bezochte menschen
juist daarover tobben wat hen in vorige dagen het
meest vervulde Het voorwerp van hun tobben is niet
de oorzaak, althans in de meeste gevallen nietde
oorzaak ligt in iets anders.
De Staats-commissie tot voorbereiding der herzie
ning van het Burgerlijk Wetboek is zaterdag door den
Minister van justitie, in 't gebouw van den Hoogen
Baad, geïnstalleerd.
Nijd en twist verderft niet alleen ons leven, maar
maakt den menseh ten slotte ook nog belachelijk.
Zoo gaat het o. a. niet het minst den kerkeraad der
Chr. Geref. gemeente te Nieuw-Amsterdam in Drente.
Men zal zich herinneren dat twee partijen elkander
het gebruik der kerk aldaar betwisten. Op dit oogen-
blik heeft de minderheid er zich van meester gemaakt
en nu vraagt de kerkeraad aan den minister van Jus
titie om de politie te gelasten het recht van de meer
derheid te beschermen, of wel deze vrij te laten on
gestraft door geweld de minderheid uit het gebouw te
verdrijven
In de achterbuurten moge zich het geval wel eens
voordoen dat kijvende partijen haar eigen rechter
willen wezenhier is het een kerkelijk collegie
dat daartoe machtiging vraagt aan den minister van
Justitie, alsof deze bij ministerieel besluit verlof
kon verleenen om straffeloos geweld te plegen.
Zelfs voor een hanengevecht zegt de Arrihemeche Cou
rant scherp maar naar waarheid zou men zoodanige
permissie niet kunnen bekomen, nog veel minder voor
leden van eene christelijke afgescheiden gemeente, die
blijkbaar bij hunne afscheiding de leer van het kleed
en den mantel niet hebben medegenomen.
Aangenomen het beroep naar de N. H. Gemeente
te Gorinchem door ds. A. J. Westhotf, predikant te
Axel.
Vlissiugcn. Bedankt voor het beroep tot predik
kant bij de N. H. G. alhier, ds. W. Briët te Voorts
huizen.
middelburg:, 17 April. Onder de vele stemmen
die zich over den algemeen besproken toestand der
Ned. Herv. Kerk doen hooren, neemt o. i. de Prote
stantsche Noor dhr alanterklein en jeugdig als ze is,
een eerste plaats in.
We meenen daarom onze lezers wel kennis te mogen
doen nemen van onderstaand, in enkele woorden saam -
gevat, oordeel!
De strijd die zich meer en meer ontwikkelt is deze
zal er ééne Staatskerk zijn in Nederland, waarvan
ieder, onafhankelijk van zijn geloof, krachtens zijn ge
boorte lid is Ofwel, zal het bestaande Nederduitsche
Hervormde Kerkgenootschap zich ontbinden in twee
of meerdere vrije kerken Het eerste beginsel is in
Zwitserland, het tweede in de Vereeuigde Staten ge
huldigd. In Zwitserland wordt nog altijd de oude
Staatskerk door den staat bezoldigd, maar daarvan is
dan ook ieder lid, onverschillig wat hij belijdt. In
de Vereenigde Staten betaalt elke kerk wat zij behoeft
maar bepaalt dan ook zelve wie zij tot haar leden al
dan niet wil toelaten.
Tusscheri deze twee uitersten is te kiezen. Al wie
daar tusschen staat, is op onvasten bodem.
Na breedvoerige beraadslaging, meldt de Ker->
Jcelijke Courantheeft de Algemeene Synodale Com
missie het rapport vastgesteld, dat zij, overeenkomstig
het besluit der Synode van 21 Augustus 11. in zake
kerspelvorming, ter tafel zal brengen in de aanstaande
buitengewone zitting der Synode.
Het Bestuur van het 32e Nederlandsch landhuis-
houdkundig congres, dat in 1879 te 's-IIertogenbósch
is gehóuden, heeft zich tot den Minister van finantiën
gewend, naar aanleiding der op dat congres behandelde
vraag „Hoe moeten de rechten, die geheven worden
op den eigendoms-overgang van onroerende goederen,
beschouwd worden, in verband met de belangen van
den landbouw c. a. Na debat over dat punt was
met algemeene stemmen besloten „te gelegener tijd,
zóó aan de Regeering als aan de Volksvertegenwoor
diging, een adres te zenden, waarin nader zal
worden aangetoond, welke nadeelen door de over
gangsrechten, geheven wordende op verkoop, ruiling,
scheiding van onroerend goed, aan den landbouw en
verwante takken van bedrijf worden berokkend, en
waarin met nadruk de wensch zal worden uitgesproken
dat, in elk geval, de rechten op ruiliiigen zoodra mo
gelijk afgeschaft worden."
Na op dit besluit met vermelding van eenige nadere
gegevens te hebben gewezen, vestigt het Bestuur de
aandacht van den Minister op de volgende punten,
waarop men in de afdeelings-zittingen van het Congres
vooral het licht deed vallen
lo. de hinderpalen, die aan den verkoop van on
roerend goed door de registratie- en andere daarmede
in verband staande belastingen worden in den weg
gelegd en, als niet zeldzaam gevolg daarvan de be
lemmering van den overgang van bedoeld goed in
handen van hem, die het tot den hoogst mogelijken
graad van vruchtbaarheid, zoo in hoedanigheid als in
hoeveelheid, zou kunnen opvoeren
2o. de belemmering, die de ruilingen, deze voor
den landbouw c. a. in den regel zoo nuttige en vaak
zoo noodige schikkingen, door gemelde heffing onder
vinden de vele verbeteringen, die daardoor worden
tegengehouden en de stijging der productie-kosten, die
er niet zelden hét gevolg van is
3o. de, soms zeer nadeelige, versnippering van den
bodem, die het overbedeelingsrecht bij boedelscheiding
bij aankleve van dien dikwijls teweegbrengt, en de
vernietiging van kleine grondeigendommen, waartoe
zij, ten slotte, in strijd met de maatschappelijke en
staatkundige belangen, eveneens leidtde- vermeerde-
dering van het landbouw-proletariaat, die er uit kan
voortvloeien
4o. de bevordering, door het heffen der meerbedoelde
belasting, van het toch reeds te betreuren streven om
het kapitaal, in plaats van in rechten op den grond
die er zooveel behoefte aan heeft, in effecten of derge
lijke waarden te beleggen.
Naar aanleiding van een en ander wordt mitsdien
aan den Minister verzocht, het daarheen te willen lei
den, dat Neêrland's landbouw, c. a., die belangrijke
