CHRISTELIJR-HISTORISCH BLAD.
De Transvaal.
.V. 332.
ff
Zaterdag 31 Januari.
I«i8>
HET ZUIDEN
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten s ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drib maanden francof 1,50.
Enkele nommers- 0,05.
Uitgever:
P. Gr. WIJTMAN,
■te
MIDDELBURG.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 1-
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
De Transvaal, letterlijk: overzijde der Vaal,
is eene der Zuid-Afrikaansche republieken
grooter dan Nederland en België samen, en
door afstammelingen van Nederlanders bewoond.
Eertijds was, zooals men weet, het Kaapland,
de Zuidelijke punt van Afrika, eene Neder-
landsche bezitting, welke met volle recht den
naam van koloniedat is voWplanting, dragen
mocht. Daar ging men uit Nederland niet heen
om er spoedig rijk te worden, een winstgevend
ambt te bekleeden, en dan >gèborgen" weder
te keeren. Men trok er heen om er zich te
vestigen. Voor wien het moederland geen mid
del van bestaan aanbood, geen ruimte om den
grond te bebouwen voornamelijk, voor dien
was aan de Kaap plaats in overvloed, en het
gematigd klimaat maakte het den werkzamen
Nederlandschen landbouwer mogelijk er in ge- I
zondheid een hoogen ouderdom te bereiken, en
zijnen kinderen een flink bestaan na te laten.
Zulk een vruchtbaar voor Europeanen be
woonbaar land, gelegen aan den grooten weg
naar Iudië, was eene zeer begeerlijke bezitting.
Toen dan de Eögelschen, tijdens wij onder
de Fransche overheersching ons volksbéstaail
verloren hadden, zoolang op onze buitenland-
sche bezittingen pasten, leerden zij ten volle
de waarde van de Kaap kennen, en bij de
teruggave van het door hen bewaarde, hielden
zij voor hunne moeite het Kaapland voor zich.
Naar mate daar alles langzamerhand ver-
engelscht werd, behalve de namen van vele
plaatsen, die nog zuiver hollandsch zijn, trok
ken de Boeren zoo noemt men over 't alge
meen de Kapenaars van Nederlandsche af komst,
de Engelschen zeggen Boers" steeds verder
landwaarts in, en stichtten daar de republieken
Natal, Oranje Vrijstaat en nog verder de Trans
vaal, nadat zij" de Vaalrivier, die in de Oranjerivier
valt, waren overgetrokken. Toen het hollandsch
hart daar vrij kon kloppen, en de huishouding
daar op zijn oud-hollandsch kon worden inge
richt,' zijn er nog herhaaldelijk landverhuizers
uit Nederland het getal hunner stam- en geloofs-
genooten gaan vermeerderen.
Die Boeren zijn nog een orthodox volk, een
voudig van leefwijze, en gehecht aan de leer hunner
vaderen. Zij hebben het echter nooit gemakkelijk
gehad, hunne kleine steden, of liever dorpen,
hunne landhoeven liggen alle ver van elkander,
en zij wonen te midden van Hottentotten,
Kaffers, Beetsjoeanen en andere wilden, die,
gedeeltelijk verdrongen, er maar half vrede mede
hebben, dat de grondslagen eener beschaafde
maatschappij in de Afrikaansche wildernis ge
leed worden. Vooral met de verschillende Kaf
fer-stammen, al strijdbaar volk, hebben de volk
planters het dikwijls te kwaad gehad, maar in
den laatsten tijd werden die lastige buren meer
en meer toegankelijk voor de zending, en dus
ook voor de beschaving.
Ware het gelukt door de Transvaal, en een
gedeelte Kafferlaud tot aan de zee^ den spoorweg
te leggen, waarvoor wij de stapels hout en ijzer
zoolang aan de havens te Vlissingen zagen lig
gen, er zou weder eene belangrijke schrede
voorwaarts zijn gedaan op den goeden weg, en
de volstrekt niet domme Kaffers zouden al spoe
dig hebben begrepen, dat het beter is de Boe
ren na te volgen dan te bestrijden.
Maar Engelands begeerig oog volgde de 11 ol-
landsche baanbrekers, en de eerste minister
Benjamin d' Israëli, thans den titel voerende
van Lord Beaconsfield, wilde vooral zich eene
roemrijke nagedachtenis verzekeren. Hij is het
die aan koningin Victoria den titel van Kei-
zeria van Indië bezorgde, en die in alle oorden
der wereld landen als parelen aau de nieuwe
keizerlijke kroon wil hechten, 't Is of hij aan
alle Engelsehe landvoogden in verre streken
den last heeft gegeven, om te zien of er soms
iets in te palmen is, middelerwijl zorgde hij er
zelf voor dat Cyprus^ in Engelsehe handen
kwam.
^u "was er ter kwader ure een moderne do-
rainé naar de Transvaal gegaan, de bekende
heer Burgers. Nooit hebben moderne dominés
iets anders gedaan dan den boel bederven,
adres aan de moderne dominés in het school
toezicht, in de Tweede Kamer, en niet het
minst in de Synode hunner kerk.
Wat anderen in langen tijd met veel moeite
uit den grond hebben opgehaald, zullen zij nu
eens vlug en vaardig afwerkenDe kerk, door
anderen gegrond, zullen zij tot vooruitgang en
bloei brengen I Zoo zou ook Burgers, veel gau
wer dan de langzame maar zekere Boeren,
de Transvaal op eeue nooit gekende, slechts in de
verte gehoopte hoogte van ontwikkeling brengen.
Hij zou dit en dat, en nog meer. En zoo wist hij
met veel praten zich op te werken :ot de waar
digheid van president der Transvaalsche republiek.
Zoo reisde hij dan overal heen om handels
betrekkingen aan te knoopen, den gewenschten
spoorweg in het aanzijn te roepen, en tevens
van zijne geestverwanten naar zijn nieuw va
derland te lokken. Zijn bluf over de rijke
hulpbronnen van den Transvaalschen bodem
heeft zeker aan Engelands begeerigheid den
laatsten stoot gegeven. Door den aan te leggen
spoorweg zouden de Afrikaansche goudvelden,
buitenom Engelscli gebied, met de zee in ver
binding worden gebracht, en daarom was het
maar in eens zaak alles tegelijk in te pakken
heel de Transvaal en het stuk Kafferlaud, dat
de Transvaal van de zee scheidt.
Door Sir Bartle Frère, gouverneur van 't Kaap
land, werd de listige gezant Theophilus She
stone op Burgers afgezonden, en 't gevolg w
dat de groote voorvechter voor ontwikkelii
en vooruitgang eindigde met zijn land aan
Engelschen te verraden en te verkoopen. I
op de Kaffers, den stam der Zoeloes, werd et
Engelsch leger afgezonden.
Nu is de- Transvaal geannexeerd, Zoeloelai
met de wapens veroverd, en ten slotte ook nt
een andere stam der Kaffers, meer in het bi
nenland, door een moorddadlgen oorlog ond
Engelands gebied gebracht.
Waarom stonden de Boeren de Kaffers ni
bij Zoo vraagt men.
Waren die Zoeloes een beschaafd volk g
weest, vatbaar voor het sluiten van eene ove
eenkomst, wie weet wat dan gebeurd wai
maar op hen konden de Boeren niet rekene
en daarom hielden zij zich in den laatstt
oorlog onzijdig, ertrouwende dat uit Engelai
eene gunstige beschikking zou komen op In
verzoek, om de annexatie ongedaan te mak
welk verzoek zij 't best meenden te steunt
door zich in dien oorlog niet te mengen.
Die oorlog is beëindigd door Sir Garn
Wolseley, dezelfde die den gelijktijdig met onzt
Atjeh-oorlog begonnen krijg aan de Goudku
zoo gelukkig voerde. Eenmaal klaar met
Zoeloes, is hij nu de Boeren de wet gaan sti
len, en dat op een zeer brutale manier.
Onze Boeren wij gevoelen ons in g
en vrijheidszin geheel één met hen doei
wat in hun vermogen is, om zonder teg
Engelands overmacht de wapens -op te vatte
zich tegen die overmacht te verzetten. Hi
hoofdman, Paul Kruger, die reeds vroeger
Engeland de zaak van zijn vaderland ging b
pleiten, is te voorzichtig om op dit oogenbl
de krachten zijns volk3 te verspillen. De tege
standers van minister Beaconsfield, aan wie
heerschappij weldra een einde schijnt te zuil
komen, laten zich gunstig uit over vrijlatL
van de Transvaal. Overal gaan stemmen
tegen de ongeoorloofde daad, waardoor een vi
beschaafd en christelijk volk in eens van zij
zelfstandigheid is beroofd, en 't kan zijn d
weldra de dreigende houding van de. bewon<
van Natal en den Oranje-Vrij staat de Trai
valers zal te hulp komen in een verzet; c
aan vele geboren Engelschen, zoo aan de Ka
als in 't moederland, eerbied afdwingt.
Het pleit zeer voor de Engelsehe liberal i
dat zij een misstap hunner regeering w;
herstellen, dat zij een afkeer hebben van
consfiel<Ts inslokkende staatkundedie
rekent met recht en billijkheid.
Het pleit ook zeer voor de ons stamve
I Boeren, dat zij, verraden en verkoch^eiino.
overmachtigen vijand, die hunne zij^
steeds uit de nieuw ingerichte b
lQ
.en
