eHRISTELIJR-HÏSTORISCH BLAD.
.V. oOO
Dinsdag* 30 September.
HET ZUIDEN
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag-
vond ten Sure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drie maanden, francof 1,50.
Enkele nommers- 0,05.
Uitgever:
P. G. WIJTMAN,
te
AriDDELBURN*.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van i-e
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
YBEKBNN IN Gr.
m.
Van Lynden, de samensteller van het kabinet, van
Lynden, de ziel van het ministerie, 't Is goed, dien
man van naderbij te bezien, om twee redenen. Voor
eerst, wijl een eerste minister nog al gewicht in de
schaal legt in ons goede land en voorts, omdat hij,
eenmaal tot tie onzen behoorende, nog steeds voor
geef), waarlijk als een christen de hoogste belangen
des lands, ook in zake onderwijs te behartigen. Staan
wij tegenover hem, dan wordt het tijd uit te maken,
aan wiens zijde het onrecht sehuilt. Aan de onze, dan
het hoofd gebogen en nu we een minister in onzen
geest hebben, getoond, dat we hem steunen en schra
gen. Anders zou men recht hebben ons te verwijten
//Wij hebben u op de fluit gespeeld en gij hebt niet
gedanst, wij hebben u klaagliederen gezongen en ge
hebt niet geweend." Dooh dwaalt de minister, hij
dwaalt moedwillig en onzerzijds worde hem voortdu
rend het recht betwist, zich met ons te vereenzelvigen.
Er zij dar. tusscben van Lynden en de anti-revolutio
naire richting grooler klove dan er ooit tusschen Kap-
peyne en haar bestond. Wij zijn dit aan ons volk en
onze zaak verplicht.
Het gerucht wil. dat van Lynden eerst trachtte
mannen voor de verschillende portefeuilles te vinden
onder voorwaardedat de onder icvjsicet niet zou uitge
voerd wórden. Daarin niet slagende, zou de kabinets
formeerder zich gericht hebben tot mannen, die de
opdracht niet wilden aanvaarden, tenzij de nieuwe wet
uitgevoerd werd. De minister is er aan herinnerd, dat dit
gerucht liep. Zou het niet wijzer geweest zija, omtrent
dit punt eenige zekerheid te geven, dan hooghartig
te antwoorder., dat men zich tegen geruchten niet
verdedigen wil. De vertegenwoordiging, de christenen
in den lande hebben er recht op te weten, of de
minister even gemakkelijk met mannen in den geest
van zijn voorganger als met diens tegenstanders wer-
.ken lom. Of wel, de christen-minister moest er zelf
den hoogsten prijs op stellen van de niet te fijne
nuanceering in zijn beginselen rekenschap te geven.
Nu blijft ons niet anders over dan te gelooven, dat
de geruchten waarheid bevatten, wijl ze in volkomen
harmonie zijn met 's ministers geheele optreden. Een
uitweg blijft ons. Aannemende, dat een staatsman
eene eerste schrede doet, geleid door zijn beginsel,
zoo is het mogelijk, dat de mislukking hem er toe
brengt, bij de tweede zijn beginsel prijs te geven.
Met medelijden zouden wij dan betuigen, dat de
christen-staatsman, alzoo doende, zich heeft laten ver
leiden, onchristelijke politiek te drijven en de strijd
zou gevoerd worden als indertijd tegen van der
Brugghen, met vurige liefde voor den christen, tegeu
den staalsraau. Doch neen, ook deze uitweg is ons
gesloten. Immers, was het dan eene gebiedende nood
zakelijkheid, dat van Lynden eene opdracht aanvaardde
die hij slechts tegen ziju beginsel in volvoeren kon?
En ten leste, 's ministers eigen woorden hebben ons
uit den droom geholpen en niet minder de samen
stelling van het kabinet zelf.
't Is volgens 's ministers eigen betuiging een fusie
kabinet, 't zijn mannen van elke richting, 't is „rik
wat wils". (Alleen de anti-revolutionaire richting heeft
daarin geen vertegenwoordigerde heer van Lynden
weet wel, dat de man, die //elk wat wils" geeft in
zake van het christelijk geweten, haar vertegenwoor
diger niet is.)
Kan een christen uit zulk een beginsel, in zulk een
kring arbeiden Groen wist wel beter in der tijd.
Meent de minister met zulk een kabinet den fakkel
der tweedracht te dooven in den boezem der natie?
Vergissen wij ons niet, dan vergist hij zich. Hollan
ders houden van een beginsel en dweepen niet met
dataan allen behagen. Van oudsher behaagde dit
niemand. Wij hebben dan ook nog nimmer een minis
terie gevraagd, bij hetwelk het er om te doen was, de
toestand voor ons pasklaar te maken. Maak het recht
zonder ommezien en het is pasklaar voor hen, die
het recht liefhebben Ons dunkt zoo, de minister
bemerkt dat nu reeds. Het nieuwe ministerie heeft
nog weinig liefelijke welkomst-groeten ontvangen,
tenzij van hen, die gediend zijn van „elk wat wils"
en ook in de Kamer vormeu deze de minderheid.
Of noemt ge vragen, als dezer dagen door onze ver
tegenwoordiging het nieuwe kabinet voorgelegd wor
den, uitingen van vertrouwen en kunnen zij het
ministerie hope geven voor de toekomst Reeds heeft
het beginsellooze ministerie hare beginselloosheid der
mate gewijzigd, dat zij, zonder onderzoek, zonder
bedenken, zonder zich op de hoogte van zaken ge
steld te hebben, eene wet beloofde uit te voeren, die
zelfs de held der liberalen wijselijk een tijdlang liet
rusten en voorts liggen liet, om eerst even een
voorstel tot grondwetsherziening te doen en weg te
gaan.
Zoo bewijst hel ministerie zelf reeds, dat een be
ginsel, waarmede allen genoegen nemen, een droom
beeld is en bet heeft zich gehaast naar het liberale
kamp over te loopen. Ware nu dat overloopen slechts
van heeler harte geschied, het zou ons leed doen,
maar de zaak zelve was dan geëindigd. Dan ook
ware voor het nieuwe kabinet een ietwat langere toe
komst denkbaar. Doch thans, door den nood gedron
gen, partij te kiezen, zal het telkens weer heimwee
gevoelen Daar den fusie-tijd, fusie zoeken te maken
en straks is de rol uitgespeeld. Reeds nu
hoort het ziek den schralen troost geven, dat men
daarmede tevreden zijn wil, tot men iets beters ge
vonden heeft.
Doch niet alleen nu, neen, altijd hebben wij ons in
van Lynden bedrogen, zoo betuigt de minister. Niet.
alleen toen hij Heemskerk steunde, niet slechts nu hij
de wet van Kappeyne uitvoeren wil, maar ook, toen
hij zich voortdurend en zonder tegenspraak aan de
zijde der anti-revolutionaire kamerleden schaarde, ook
toen hij met ons sprak over- en bad voor het christe
lijk onderwijs, ook toen hij zich te Goes candidaat
liet stellen. Wiens schuld was dat, zoo duizenden in
den lande hem voortdurend verkeerd begrepeu En
zoo het van Lynden's schuld niet was, ware het dan
ook zijne roeping, zijne dure plicht niet geweest, aan
zulk een misbegrip een eind te maken Of begreep
de heer van Lynden misschien de ami-revolutionaire
kamerleden ook niet en wist hij niet, wat zij van
hem geloofden Wist de heer van Lynden misschien
niet, dat de kiezers van Goes niet gediend waren vai
een vertegenwoordiger, die, als hem de macht nie
ontbrak de wet van Kappeyne uitvoeren zou? Neen, dez
en dergelijke betuigingen mogen men //dood onschul
dig" willen verklaren, wij doopen ze onridderlijk, on
vertrouwbaar en met het christelijk geweten en d
nationale oprechtheid in flagranten strijd.
Doch de minister betuigt meer.
Middelburg, 29 September 1879.
In ons vorig commer deelden we den indruk med
door het schoolwet-debat" op den heer Van. Hoeve!
en op de N. R. C. gemaakt, in hoofdzaaR.nu^»en w
nu het oordeel van ons hoofdorgaan cfy STandum
terug.
z/We staan thans voor de stuitende werkelijkhei
en het feit ligt er toedat baron van Lynden va
Sandenburg met zijn vroegere geestverwanten gebroke
en zijn talenten ter beschikking heeft gesteld van t
staatspartij, die hen verdrukt en bestrijdt. Op dat fe
valt, helaas, niets meer af te dingen. Eer dient i
nog bijgevoegd, dat het ter onzer kennisse is gebracl
onder de meest verzwarende omstandigheden. Betuig
voor den lande werd toch, dat van Lynden niet slech
geen hand verroeren zou, om ons tegemoet te komei
en niet maar afzag van verder verzet tegen de lib
ralistische partij-tyranniemaar dat hij" zelf tfkgi
nen zou om het instrument dier tyrannie in werkH
te brengen dat alle spoed zou worden aangewen
om die werking zoo snel mogelijk te doen aanval
gen; en dat elk verder tegenstribbelen onzerziji
slecht op een nogmaals verscherpen van dat instrume:
der onderdrukking zou uitloopeu. Overmaat van du
delijkheid derhalve Zelf3 van de poging, om den sli
min hard te doen neerkomen, elke zweem volstre
afwezig
't Gevolg van dezen overgang van den kabinetsfc
meerder tot het liberalisme is, /,dat de liberalistiscl
partij, die nog voor weinige weken met eeD Fin
Poloniae! op de lippen ineenzonk, weer even schaar
teloos als vroeger aan hare Earao'sgedachten luc
geeft."
Maar eveneens heeft dit tengevolge, dat de posii
der anti-revolutionairen zeer aanmerkelijk is verzwak
1. doordien men den Christus-belijder v. Lyndt
thans tegen den consciëntiekreet van het Christenvc
in den lande uitspeelt; 2. door de invoering d
z/scherpe resolutie" zelve, die eerst maar eens ingevoe
moet zijn, om te doen voelen hoe soijdend ze is,
3. door het wantrouwen, dat zulk een desertie v
het vaandel onwillekeurig zaaien moet. Het z
dan ook niet kunnen bevreemden, indien dit aa
stekelijk kwaad reeds in 1881 in waarneembare cijfl
zijn moeilijk te stuiten doorwerking toonde, en e
niet onaanzienlijk deel onder de meer aanzienli
Christenen naar den kant der revolutie deed overga
En nu wordt wel toegestemd, dat dit door zuiveri
tot nauwer aaneensluiting en aldus op den duur
krachtiger organisatie zal leiden, maar vergeet n
we doorleefden nn reeds zoo tal van zuiveringsperiot
en zulk een zuiveringsperiode, eer ze ten éitide loc
duurt lang."
Het Wageningsch Weekblad persifleert op de v
gende geestige wijze de troonrede en de adressen i
antwoord der Kamers
M. Ik ben blijde u te zien.
K. Ik ben wederkeerig blijde u te zien.
M. 't Is mooi weer.
K. Ja, 't is mooi weer.
M. Wat hadden we een natten zomer. -
1 K. Ja, we hadden een natten zomer.
