CHRISTËLIJK-HISTORISCH BLO.
i
V. 483.
Donderdag 21 Augustus.
HET ZUIDEN
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drie maanden francof 1,50
Enkele no miners- 0,05
Uitgever
P. Gr. W IJ T M a N,
TE
MIDDELBURG.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 1(i
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Middelburg, 20 Augustus 1879.
De Staatscouratit van heden bevat de mededeeling,
dat het nieuwe ministerie aldus is samengesteld
baron C. Th. van Lijnden ran Sandenburg, buiten-
landscbe zaken
professor A. E. J. Modderman, (Leiden) justitie
jhr. mr. W. Six, commissaris des konings in Zee
land, binnenlandsche zaken
W. E. van Erp Taalman Kip, marine
professor S. Vissering, financiën
A. E. Reuther, kolonel der artillerie, oorlog
W. baron van' Goltstein, koloniën
Jhr. Klerck, waterstaat.
Morgen zal de overdracht' der portefeuilles plaats
hebben.
Een zucht van verligting is zeker aan menige borst
ontsnapt op het vernemen der tijding van het nieuwe
minislerie.
Er is nu een pinde aan de onzekerheid
Al is baron va^ Lijnden van Sandenburg de premier,
de eerste minister, toch kunnen wij zijn ministerie
niet anders noemen dan gematigd liberaal.
Het was ons eene groote verrassing, dat onze com
missaris des konings mede deel uitmaakt Van bet nieuwe
achttal, maar nu de voorraad bekende en erkende
staatslieden uitgeput blijkt te zijn, moest van zelf meer
dan één nieuw man worden geworven.
Toch verbaast het ons wel wat, dat Jhr. Mr. W.
Six zijn schouder wil zetten onder het zwaarste eind
der vracht. Met eenige sympathetische angstvalligheid
vragen wij ons afis hij voor dien last, is die last
voor hem geschikt?
Wij zagen hem een hoogen stap doen op de lad
der der politiek, toen hij van Haagsch gemeente
secretaris tot Zeeuwsch „gouverneur» opklom, en ons
oordeel daarnaar afmetend volgen wij met eenigzins
vertrouwenden blik den ons in menig opzicht dier
baar geworden commissaris, naar het hooge standpunt,
waarop zoo weinigen het houden kunnen.
Wij weten dat wij voor de zaak, die ons het naast
aan 't harte ligt, van hem geene gunsten te verwacht
ten hebben. Op de grootste welwillendheid, binnen de
grenzen der wet, meenen wij bij hem te mogen reke
nen, en nooit zal zijn naam genoemd worden met
den afkeer, voor ons aan dien van Kappeyne onaf
scheidelijk verbonden. Nooit zal hij erg tegenvallen,
omdat hij een man zonder pretentie is, en afgezien
van alle partijbelang mag het land hem dankbaar zijn
dat hij -den boedel' van Kappeyne aanvaardt, naar wij
hopen onder 't voorrecht van boedelbeschrijving.
Tijdens zijn driejarig bestuur in Zeeland heeft bij
zich doen kennen als een man van groote admini
stratieve bekwaamheden, als een man van ernst en
werkzaamheid, die op het torentje en in het binnen
hof meer harten zal winnen dan zijn voorganger.
De portefeuille van fmantiën vol rekeningen en be
grootingen alsmede de schraal voorziene schatkist zijn
toevertrouwd aan professor Vissering van Leiden, een
man, wiens politieke overtuiging wij niet nauwkeurig
kennen, maar die als staathuishoudkundige een wel
verdienden en gevestigden naam heeft iu ons vader
land.
Daar om de ministers van binnenlandsche zaken
en finantiën al de groote hangende vraagstukken
draaien, vermelden wij ditmaal nog niets van de an
dere uit vorige ministeriën bekende mannen. Wie
kolonel Reuther is weten wij nog minder, dan wat
professor Modderman voor ons strafwetboek belooft.
In elk geval verwachten wij niet dat dit ministerie
voor ons de gonden eeuw zal doen aanbreken.
Wij kunnen er ons over verheugen, dat ernstige
mannen optreden, om de zaken in gang te houdeD,
zonder dat zij dat meenen te moeten doen door onzen
tegenstand te breken.
De antl-revolntioiiairc partij in haar
tesenwoordigeu toestand.
Overwinning op overwinning werd in Juni en na
Juni door de anti-revolutionaire partij aan de stem
bus behaald. Lohman en van der Hoop, Elout en
Keuchenius, van Dedem en du Tour zagen we met
glans gekozen; de Jonge en van Wassenaer, Schim-
melpenninck en van Asch van Wijck herkozen. Reden
tot vreugde was er dus alleszins, maar niet minder
tot zelfonderzoek.
Daartoe spoorde De Standaarden een paar artikelen
aan, en hij deed daarmee een goed werk. Niet door
lofliederen maar door critiek van vriend en vijand
moeten we vooruitgaan. Nauwkeurig opmaken van de
rekening zal ons leeren dat menig cijfer onder toe
vallige winst behoort gerangschikt te worden, en dat
we deze toevallige baten behooren af te trekken, of
minstens per memorie uit te trekken, zal ieder goed
rekenmeester die de zaken met kalmte en nuchterheid
beziet, dadelijk toestemmen.
Duidelijk brengt ons hoofdorgaan de soliede en in-
soliede posten, die we na Juni 1879 te boeken heb
ben, aan 't licht.
Beginnen we in navolging van hem, met, de soliede
posten.
Over 't geheele land genomen bleek een langzame
gestadige aanwas van anti-revolutionaire kiezers. Er
zit groei in onze partij. Langzaam maar zeker (niet
als een wonderboom in é'n nacht groot) wint ze.
Duidelijker dan ooit trad hare getalsterkte, ook be
noorden den Moerdijk aan 't licht, en zij is daar ge
bleken in getalsterkte de Roomsche te overtreffen.
De leiding van deze zich steeds uitbreidende kiezers-
groep is door het vaststellen van een program, dat in
woorden bracl.t wat er in onze kringen als beginsel
beleden wordt, en verder door de eenheid der pers
en het optreden van een centraal comité op hechter
grondslagen gevestigd. Daarbij komt dat over den te
volgen weg, na de verkregen uitkomst, niet meer be
hoeft gekibbeld te worden. Als soliede posten kannen
we dus een toenemend aantal kiezers, vastheid van
gang en eenheid van leiding noemen.
Het succes heeft een betooverende kracht. Men
roept thans de anti-revolutionaire partij gaat met reu
zenschreden vooruit. En waarom Omdat er een vijf
tal nieuw-gekozen leden zijn binnen gegaan.
Maar indien bij de liberalistéh grootere opgewekt
heid en daardoor trouwere opkomst ware geweest,
dan immers zouden onze candidaten niet gekozen zijn,
en men zou even krachtig of nog krachtiger over onzen
achteruitgang dan nu over onzen vooruitgang roepen.
Niet de gekozene leden, maar het aantal kiezers mag
voor hem die goed rekent, maatstaf van beoordeeling
zijn.
Het aantal kiezers dat zich aan onze zijde schaart
is vooruitgaande, maar bedaard, matig. Niet al wat
anti-revolutionair heet is anti-revolutionair. Naar
lijden en gelegenheden zwenkt een deel der kiezers
steeds rechts of links, en die tijden en gelegenheden
waren ditmaal ons bijzonder gunstig, en ongunsti;
voor onze wederpartijders. Als Storm van 's Grave
sande en Begrara eens voor Steenwijk en Gorkum ware
blijven zitteu, en de liberalen in Middelburg en Utrecl
gelukkiger waren geslaagd in het vinden van candidate
- als de kanalenwet eens aangenomen ware, en he
ministerie niet ten aftocht gereed had gestaan al
Pincoffs en de Rotterdarasche kliek eens niet ware
gevallen, en wij niet den steun van het Volkspetitioc
nement hadden gehad, zou dan onze triomf wel eve
schiiterend zijn geweest?
Deze tijden en gelegenheden, zoo gunstig voor oe
als ongunstig voor onze tegenpartij, vormen gee
wezenlijk deel van onze kracht, maar kunnen in 188!
zoozeer veranderd zijn dat die toevallige baten oe
niet ten goede komen, en misschien zal-Uan zonde
dat we iets wezenlijks verloren, in het oog"V»f
publiek toch weer merkbaar verlies zijn. I
Een deel van hen die nu met ons gingen moet zelj
weldra afvallen. Het kleine groepje conservatieyen i
Middelburg, Leiden en Steenwijk b. v. dat nu nog m<
ons stemde, zal zich van ons verwijderen. Reeds bij d
laatste verkiezing steunde het Haagsche Dagblad de libt
ralistische candidaat Patijn tegenover Lohman, en b;
de volgende verkiezing zal de steun der conservatie
ven mannen als Van Naameu, Godefroy, Roëll, Lep
ting en Van Eek ten deel vallen. Ook op den sfeu
der Roomschen valt weinig te rekenen. Zoodra Ron
maar even kans ziet u den voet te lichten,- laat 2
het niet. En daarin heeft ze gelijk. Wij -
het met haar niet beter maken,
En eindelijk, ditmaal werkten de christelijk Gere
formeerden nog met ijver en vuur mede tot het ver
kiezen der antirevolutionaire candidaten. Er ware
stemmen die in dit algemeen accoord niet mêezonger
maar vrij algemeen stonden ze bij den strijd vooraa
in 't gelid. Zal dit zoo blijven? Zal men van Chris
telijk-Gereformeerde zijde niet wenschen dat het algi
meen Christelijke wat spoediger voor een meer spri
kende en historische type plaats make Zou des
wensch niet een tijdlang scheiding kunnen veroo:
zaken Ziedaar de rekeniüg opgemaakt, en uit d
rekening blijkt dat, al zijn we ook aan den winnei
den kant, de winste ditmaal behaald, toch geen maai
staf van wezenlijken vooruitgang kan zijn.
Indien we ir-^de dagen van succes vrij blijven va
hoovaardij, dan zullen we ook indien een nieuv
storm het hoofd opsteekt, vrij blijven van moede
loosheid.
VïissïaigCDB, 19 Augustus 1879. De collecte vd<
scholen met den bijbel, die alhier op heden door ec
lOtal vrienden tusschen 2 en 8 uur is gehoude!
alleen bij erkende voorstandere dier scholen, hee
voorloopig opgebracht de som van f 185,11s daar©
boven zijn nog vele giften toegezegd.
In aanmerking nemende, dat vele gegoeden e
de stad waren, anderen door werkzaamheden niet
huisf en in het algemeen lettende op het drukkent
der tijden, mag dezen uitslag boven verwachtii
geslaagd genoemd worden, en hebben de petitionarisst
de daad gevoegd bij het woord.
De collecte voor de scholen met den Bijbel het
in Den Haag opgebracht de som van ruim f 260
Te Delft bracht de collecte een som van f 455 o
Te Utrecht bijna f 1600.
Een bij het Departement van koloniën ontvangt
telegram van den Gouverneur-Generaal van Nedt
landsch Indie, dd. 18 dezer, bevat de navolgen
tijdingen uit Atjeh
„Den léden dezer is eene colonne uit Iudraprot
over Gliëng naar Selimoen gemarcheerd. Zij we
alleen uit het gebergte door de bende van Tongk
di Tirou (de leider der aanvallen op onzen post
