CilRISTELIJk-niSTORiSCII BLAD.
Z*
iterdag' 19 April.
Middelburg, 18 April 1879.
X". 431.
HET ZUIDEN
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs nor drie maanden francof 1,50
Enkele no miners- 0,0o
Uitgever:
P. G. W I,J TM AN,
te
MIDD ELBUR(
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van l—l
regels ƒ1, Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Woensdagavond hadden wij het genoegen in de
Luthersche kerk Ds. Schuurman te hooren spreken
over Batavia, de plaats waar ZEerw. ongeveer een
tiental jaren als predikant heeft gestaan, neen, gear
beid, en waarheen hij weldra hoopt weder te keeren.
In vluchtige, doch niettemin schoone trekken, tee-
kende spreker eenige tafereeltjes van de reis naar
Indië, zich verder aanbiedende als gids door Batavia.
Nog buiten de poort dier stad toonde hij on9 een
groot koperen kanon, waaraan de in menig opzicht
nog heidensche raohammetanen godsdienstige eer be
wijzen, waarvan zij vrijheid, welvaart en huwelijks
zegen verwachten. In de stad zelve bracht hij 0119
aan de /,gropte rivier,de kade, waar allerlei koop
waren geladen en ontscheept worden in en uil lich
ters, voor en van ter reede liggende schepen met
hem bezochten wij een der ruime luchtige koopmans
kantoren, waar hard gewerkt wordt. Bij dat bezoek
vertelde Ds. Schuurman ons, hoe bekwame, gezonde
jongelieden, die 't werken niet ontzien, en bemiddeld
genoeg zijn om eenigen tijd te kunnen wachten, in
Indië wel vooruit kunnen komen, en deed hij ons,
zoo als telkens op den verderen wandelrit, een blik
slaan in den raaatschappelijken en geestelijken toe
stand der uit allerlei natiën dooreengemengde, doch
overwegend Nederlandsche bevolking der voornaamste
wijken der hoofdstad van onze Oost, Zoo vertelde hij
ons van" bijna vorstelijke milddadigheid jegens behoef-
tigen en ongelukkigen, en van kille onaandoenlijkheid
ten opzichte der belangen van het Godsrijk.
Met eene verrasende wending bracht unze gids
ons te midden vau' het Chinesche kamp met zijne
immer woelende, nimmer rustende bevolking, met
zijne smerige straten, in drukte niet ougelijk aan
eene Amsterdamscke jodenbuurt, daarop eenigzins ge
lijkend door den arbeid en den handel buiten 's huis,
daarop volmaakt gelijkend, als men let op het levens
doel der krioelende schare, wier eenig streven schijnt
schijnt te zijn geld verdienen. Naakte ruggen en de
daarop afhangende haarvlechten, allerlei bonte op
schriften, voorrl het verbranden van groote hoeveel
heden verzilverd papieropdat het in de andere wereld
den overledenen niet aan geld ontbreke doen ons
opmerken dat wij verre van Amsterdam, verre van
Israël, maar te midden des heidendoms zijn, van het
heidendom, waarop het Nederlandsch christendom in
eeuwen niet den minsten invloed schijnt uitgeoefend
te hebben.
Wij kunnen niet alles vermelden, wat onze uit
nemende leidsman ons nu eens vluchtig dau meer
van nabij liet zien, in de bijna 2 uren, die hij met
ons doorbracht. Hij toonde ons de prachtige niet druk
bezochte sociëteit, want in Indië bemint men na den
arbeid des daags het gezellig familieleven, en het
trof spreker zeer, dat hij, na betrekkelijk weinige
jaren afwezigheid in Nederland terug keerende, zoo
veel meer weelderig ingerichte en druk bezochte
drankhuizen vond.
Wel het langst vertoefden wij in de zeer doelmatig
ingerichte roomsche kostschool voor meisjes uit den
gegoeden stand. Vriendelijk ontving ons de non
hoofdonderwijzeres. Wij zagen de school, waar 't
ouderwijs zoo keurig en de orde zoo stipt is. Z^lfs
zagen wij de bijbels der protestant9che meisjes
want pressie wordt er niet uitgeoefend eu terwijl
wij ze zagen vielen er bidprentjes uit, prachtig ge\leurd
en van achter met aanroepingen en gebeden aan de
heiligen bedrukt. Wij hoorden hoe lief onnadenkende
protestanische ouders de kleeding dier kinderen vin
den, hoe de moeders worden bekoord door de fraaie
handwerkjes, hoe zij gaarne, als zij Batavia moeten
verlaten, hare dochtertjes toevertrouwen aan de //Zus
ters, die er zoo ordelijk mee wandelen, zelfs in
gezelschap der meisjes eener dergelijke school van
eenvoudiger en minder kostbare inrichting, maar wij
hoorden ook van onzen geleider, hoe de wandelingen
steeds het bezoek eener roomsche kerk ten doel heb
ben, en hoe ongeloofelijk veel moeite het gekoot heeft
om de protestantsche meisjes op welke de „zusiers"
geen pressie uitoefenen ter catechisatie te krijgen,
tot welk einde aan in de verre buitenbezittingen ver-
blijfhoudende ouders, hoofd ^oor hoofd, om toestemming
moest worden geschreven. Lang duurde het eer de
hartjes der van den dominé vervreemde meisjes zich
voor hem openden, lang duurde het eer zij hem durf
den vertrouwen en hartelijk liefhebben eer eene van
haar hem durfde vragen of Bismarck wezenlijk de
antichrist was.
Onze vriendelijke geleider wees ons even het paleis
van den Gouverneur-Generaal, het hospitaal met vele
lijders uit Atjeh, dia nieuwe aanwinst, die ons zooveel
leed berokkent. Hij had met ons nog veel willen
spreken over Indische toestanden, de Indische kerk, de
Indische dagbladpers, /naar wij moesten hem nog even
volgen naar het Seminarie te Depok. God heeft al de
millioenen inwoners van Oost-Indië niet aan de
Nederlanders toevertrouwd, opdat zij ze heidensch
zouden laten. Sleehts dan zal het zendingswerk goede
vrnchten dragen, als inlanders aan inlanders Christus
verkondigen. De blanke zendeling moet op den
achtergrond treden, hij moet predikers opleiden en
vormen, raden en besturen, maar die predikers zeiven
moeten inboorlingen zijn. Daartoe is het seminaire
die hoogeschool voor' zendelingen gesticht.
I11 Juli zullen van verschillende eilanden 30 leer
lingen voorbereidend onderwijs tot de evangeliever
kondiging ontvangen. Nu de inrichting begint le
bloeien, blijkt het pas' hoeveel behoeften zijn heeft, en
om daarin te voorzien worden gaven gevraagd, tot
welker ontvangst ook Ds. Geelhuijzeu zich bereid
verklaart.
Op een der eerste zendingsfeesten werd Java ge
noemd de kurk, waarop Nederland drijft, het zou, zei
Ds. Schuurman, wel eens een steen kuunen zijn, die
Nederland doet zinken.
De meeste Europeanen in Indië bekommeren zich
weinig om hunne eigen geestelijke belangen, en min
der nog om die der inlanders. Geld winnen is de
hoofdzaak, het hoofddoel van veler streven. De
dagelijksche gesprekken loopen vaak over een kort
verblijf in Indië, en de vooruitzichten op terugkeer
naar Nederland met verzameld kapitaal of verworven
pensioen.
Gaarne zou spreker terugkeeren naar Batavia, ver
gezeld door eenige jonge mannen, die hunne best
levensjaren zouden willen wijden aan de uitbreiding
van het Godsrijk aldaar. Vooral zou hij handeleni
willen optreden tegen de propaganda der roomsch
kostscholen, welker kweekelingen nu als volwasse
dochters, later als huismoeders zooveel van het ge
leerde in de gezinnen overbrengen. Daarom roept hi
eene niet te jeugdige, fijn beschaafde hoofdonderwij
zeres, en aanvankelijk een tweetal hulponderwijzeres
sen op, om hem te volgen, en hem de stichtin,
eener protestantsche, eener echt christelijke ko9tschoc
mogelijk te maken.
Evangelieprediking en christelijk onderwijs zijn di
noodzakelijke voorwaarden, om onder Gods zege:
Indië te redden en te behouden, het te redden en f
behouden ook voor Nederland. Onberekenbaar groot zij
de voordeelen, die Nederland zou trekken van ee
christelijk Indië.
Wij geven slechts eene flauwe schets van hetgee
de begaafde spreker ons in den gloed zijner welspre
kende overtuiging, zijner hartelijke geloofstaal verhaald
en afmaalde. Wij schaamden ons Nederlanders te zijl
toen hij tot ons sprak over de onverschilligheid onze
landslieden in Indië, ook schaamden wij ons toen hij
Luthersche kerk, die, schoon wel bezet, niet geheefflj
hoorders gevuld was, beleefdheidshalve van de opgekc
men //Schare" gewaagde. Zij, die woensdagavond vrijwi
lig 't huis bleven, hebben zich van een groot gen<
beroofd. De aangenaam afwisselende verhaaltrant va
Ds. Schuurman herinnert ons aan dien van Eunck
in zoover wij daarover uit diens geschriften kunne
oordeelen, maar hoevelen kennen ook Funcke
werken niet! Al ware het maar om hulde te brengt
aan den bezielenden ijver van den man, dien w
eeren als den vader van het Seminaire te Depo
had het christelijk publiek geen enkel plaatsje "onbi
zet moeten laten in het niet te ruime kerkgebou1
't Gaat velen christenen iu Nederland zooals het d<
Iudischen christenen gaat, zij blijven koel, omdat 2
zich niet willen laten verwarmen.
Woensdag middag werd door de voorzitter der ve
eeniging de Ambachtschool te Goes, de heer dr. A. V
Van Campen, de eerste steen gelegd van het school
locaal dier vereeniging, in tegen woordighe
van het bestuurder gemeente met den secretaris v;
het departemeut Goes der Maatschappij tot Nut van
Algemeen, van de instelling het Burgerlijk Armbestn
en genoodigden. De heer Van Campeu hield daart
eene toespraak, waarin hij het nut der Ambachtscho
kortelijk uiteenzette en de geschiedenis der vereenigis
mededeelde, met dankzegging gewagende van di
steun die zij mochten oudervinden. De heer mr.
G. De Wit Hamer, beantwoordde als oudste wethoud
bij verhindering van den Burgemeester, deze toesprai
er op wijzende, hoe i:i Goes, wanneer een goede gi
dachte wordt uitgesproken, er steeds mannen van 1
daad gevonden worden om die gedachte tot werk
lijkheid te brengen. De genoodigden vereenigden zit
daarna in de restauratiezaal der Sociëteit Van Ong
nuchten vrij. NG. C.)
Bij de reeds gedane opgave omtrent de ontworp
zomerdienst-regeling op de Zeeuwsche spoorwefjlij
kunnen nog gevoegd worden i
een lokaaltrein VlissingenMiddelburg, des mc
geus te 8,15;
