S-TIJ'1-HISTDRI'SCII BLAD.
m7
417.
Saterdag* ld Maart.
Verschijnt eikei Maandag, Woensd yg en Vüijdag-
.vond, ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drie maanden franco
Enkele nornmers- 0,05
Uitgever:
P. O. W IJ T 31 A N,
te
^ITür>ElL.BTJR(
Petjs der Advertentiën: y-
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 1
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegavfen 10 cents per regel.
Middelburg, 14 Maart 1879.
Naar wij vernemen zal het Znitlcr-Zcaidingst-
feest dit jaar in Noord-Brabant plaats hebben in het
prachtige Liès-boschop ongeveer een uur afstand van
Breda. Zoodis ons ter ooren kwam is het welwillend
door Prins Frederik tot dal doel afgestaan. Het ter
rein ligt een paar minuten van de spoorbaan, zoodat
de feestgangers slechts een kleine wandeling hebben
te maken. De Matuur is er prachtig en de wandeling
aan het feestterrein verbonden, overschoen.
De datum der feestviering zal zijn op Woensdag
9 Juli.
De schipperij op het Zuid-Bcvelandsche kanaal heeft
zich beklaagd dat tot het jagen der schepen geen
paarden meer mogm gebruikt worden. Met 1 Januari
mochten daarbij alleen sleepbootjes gebezigd werden,
dat steeds een duur middel is.
Thans kou t er nog een nieuwe grieve bij. Met het
verlies van treld gaat ook tijdverlies gepaard. Dinsdag
8V2 ure wrnschten eenige schippers door een sle. pboot
buiten het kanaal te worden gebracht, maar er was
geen bootje aanwezig, eerst ien 2 are 's uaai'ddags
was er een beschikbaar, en toen was het tij verloopen.
Geen wonder dat belanghebbenden zich over deze
dingen gaan beklagen bij hen van wie verbetering
hopen is.
De Noordkust van Noord-Bêóélarid wordt voort
durend geteisterd. Aan den Anna-Friso-polder, een
klein poldertje, bij besluit der Provincialen state van
Zeeland, calamiteit® verklaard, had dinsdag eene oever-
afschuiving plaats. Eene oppervlakte van bijna 9Ö0
vierk. M. i3 cr weggevallen. De afschuiving had
plaats ongeveer 26 of 27 M. van den top des dijks
De grootste diepte schijnt te wezen 9 en de gemiddelde
diepte 5 M.
Naar aanleiding der beschuldiging door den hepr
SitaviiiaiN Vailcr in de Tweede kamer tege- deu
heer <8e II:i:in, directeur der rijks hoogere burger-
schoul te Winterswijk, onlangs ingebracht, heeft de
Commissie van Toezicht in de Winterwijhsche Courant
onderstaand schrijven openbaar gemaakt:
//De commissie van toezicht van '9 rijks hoogere
burgerschool te Winterswijk heeft met bevreeru ing
kennis genomen van de wijze waarop dezer dagen
genoemde school in 's lands vergaderzaal is ter sprake
gebracht.
z/Het. is op zijn zachtst genomen vrij zonderling
van de vertaling van een Duitsch werk do >r den
directeur der Hoogere burgerschool alhier te gewagen
als van het gebeurde op die sehool, dat aanleiding
moet geven tot een onderzoek om te weten in hoe
verre de schuldige persoon disciplinair moet worden
gestraft, door schorsing, of door ontslag.
Zonder partij te willen trekken in de p°rsoneele
zaak aa^ den heer De Haan acht de commissie het
echter haar plicht bij dezen openlijk te konstateeren
dat op de hoogere burgerschool te Winterswijk niets
hoegenaamd is gebeurd, hetwelk recht zou geven op
haar een blaam te werpen. Integendeel die school
blijft haar ouden roem handhaven van in vele op
zichten goede kweekelingen te vormen, en wel niet
het minst door het uitstekend onderwijs van den heer
De Haan in de hem opgedragen natuurkundige
vakken, waarbij de kwestie van neutrabeit geheel
buiten het spel blijft, Nooit is dan ook, zoolang de
school bestaat, zelfs niet van de zijde der auti-revo-
lntionairen, eene partij hier betrekkelijk sterk ver
tegenwoordigd, eene enkele klacht gehoord alsof de
heer De Haau zijn invloed zou misbruiken om pro
paganda de inakeu voor materialistische denkbeelden.
z/Dat te Darwintheorie door hem op de school zou
geleeraard worden, wordt beweerd door hen, die ten
eenenmale onbekend zijn met deu aard van het onder
wijs op eene school met driejarigen cursus. Heeft de
heer De Haan een boek vertaald dat is zijne zaak,
eene zaak van zijn privaatleven, maar waarmede noch
de school noch het daar gegeven onderwijs iets heeft
uitstaan.
0 De commissie hoopt dat deze verklaring zal mede
werken om den 01 guustigeu indruk weg te nemen
door het gesprokene in de Kamer teweeggebracht
en eene rijksinrichting te zuiveren vau eene verden
king waarin zij zoo geheel onverdiend bij velen in
den lande is gebracht.
„De. Commissie voornoemd
(gel.) Mr. W. A. Roel vink.
Ds. Th. Bergsma.
Mr. H. C. J. Willink.
Ds. B. R. Ainton, Secret."
Het lid der Commissie dat de onderteekening weigerde
is de heer J. B. Dericks, notaris, thans wethouder,
ultramcntaan.
De Redactie der WinterwijJcsche Courant noodigt
nu dien heer uit of te bewijzen dat er wel iets gebeurd
13 op de school waarop hij voor zijn deel toe
zicht moet uitoefenen, óf zijn ontslag nemen als lid
der voornoemde Commissie.
Zonderling mag het heeten te hooren beweren dat
de lessen in natuurkunde, met neutraliteit niets te
maken hebben. Eti dat terwijl de leeraar zich in het
door hem vertaalde werk heeft doen kennen als een
voorstander van de Darwintheorie.
in de dagbladen over dezè zaak gewisseld.
Eenige vragen ten ilotte.
XVI
Door den heer D. R. Thierryvoormalig docent
bij de talrichting tot opïciciïiag van predi
kanten tc B>octincheni cai Utrecht, was de
directeur daarvan beschuldigd van verwaarloozing en
verduistering van gelden.
Een nauwgezet onderzoek door He heeren Savorniu
Lohman, van der Hoop en van Lennep, gelijk wij
reeds meldden, ingesteld, heeft aan het licht gebiacht,
dat voor die beschuldigingen geeuerlei grond bestaat,
de administratie nauwkeurig eu behoorlijk is gehouden
en alles zich in de beste orde bevindt. Op de meest
nadrukkelijke wijze wordt de directeur, de heer van
Dijk, vrijgesproken van al wat zelfs zweemt naar
daden, die het licht niet mogen zien.
De strijd is hiermee niet ten einde. Binnen 14
dagen hebben we een boek van genoemden heer
Thierry te wachten waarin zal behandeld worden:
I. De Ned. Herv. Zeudingsgemeente, de moeder
van al de Inrichtingen. II. De Ned. Herv.
ZendingS'/emeente is arm. III. De Ned. Herv
Zendingsgetneente is rijk. De leening van f 450 '0.
IV, De vergrooting 7an de school voor 'Christelijk
Nationaal biderwijs te Doetinchem in 1867 en 1868.
V. Hoe de Ned. Herv. Zetidingsgemeente ia 1871
haar schoolgebouw met aangrenzende gebouwen voor
f 20000 verkocht heeft, en wal zij met het ontvangen
kapitaal niet gedaan heeft. IV. Het tekort op de
administratie der lagere school te Doetinchem in
1877. Tweeërlei brochures eu circulaires. VII
De gelden der gemeente worden door den heer Van
Dijk niet altijd doelmatig en zuinig beheerd, en on
volledig verantwoord. VIII9 de heer J. van
Dijk Mz. arm of rijk IX. De weelde der paarden
en rijtuigen. X. Eenige afzonderlijke aanhalingen.
Geest en toon van Van Dijk's geschriften. Het ameu
blement van Groot-zande. XI Nog eens
de Nederduitsche Hervormde Zendingsgemeente1
XII. Eenige kijkjes achter de schermen. De //confi-
dentiën" van den heer Van Dijk. XIII. Apologie.
XIV. De Brochure van de Commissie der Ver-
eenigiug tol Bevordering van Inwend. Zending.
X. Eenige aanhalingen uit de ar'ikelen, onlangs
In de Standaard wordt uit het Baselsche Missions
Magazin het volgende, betreffende den voortgang van
het Mohammedanisme in onze Indische bezittingen
medegedeeld
Het. offieieele regeeringsbericht konstateert den voort
gang van den Islam in de Batta-landen en in Pafem-
baug, op Sumatra, in West- en Zuidoost- Borneo, in
Menado, op Celebes, op Teri.ate, Tidore, Batjan er
nog verscheidene andere plaatsen. Opmerkelijk is,-dat
de Batta's eeuwen lang met de Mohammedaanse^
Maleiers verkeer hebben gehad en meermalen is a]
het mogelijke gedaan om hen voor den IsfctoriaS
winnen. Alles te vergeefs de Batta's hielden vast
aan hun heidensch geloof. Doch voor ongeveer 4G
jaar kwamen zij onder het Nederlandsch gezag, en
zoover dat gezag reikt, zijn ze bijna allen Moham
medaan geworden, te-wijl buiten de grenzen van cm
gebied bijna geen volgeling van .Mekka's profeet wordt
aangetroffen.
Op Sumatra gelooven dan ook de Mohammed an er
zelveu, dat Allah de Hollandsche Regeering heefl
bestemd tot het middel om de heideusche stammen
tot den Islam te bekeeren. De schrijter verklaart,
heidenen te hebben aangetroffen, die zich ten hoogste
verbaasden, dat hij en de andere Europeauen on Su
matra geen Mohammedanen waren.
Van waar dit verschijnsel? Legt ons gouvernement
in Indië het op den voortgang van den Islam 10e
Ziet het daarin heil? Volstrekt niet. M aar wij zijn in
godsdienstige zaken, zoo al niet antichristelijk, dan
althans onveischillig. Wij houden ons neutraal, en
laten de heidenen wat ze zijn. Doch wie kopten met
de vertegenwoordigers van het Nederlandsch gezag
zich onder de heidenen vestigen Een aantal lagere
ambtenaren, tolken, schrijvers en handelaars. l)eze
allen bedienen zich van de maleische taal, en zij is
het, die, behalve door de Nederlanders, alleen door
[Mohammedanen gesproken wordt. Nu moet ieder, die
met de vertegenwoordigers van het Hollaudsch gou
vernement in aanraking wil komen, Maleisch leeren,
en slechts zeer zelden zal iemand Maleiseh leeren,
zonder tegelijk Mohammedaan te worden. Zoo komt
het, dat in zulk een land weldra alle iulandsche
hoofden, door wie de Nederlanders het land jegeeren,
en de meer ondergeschikie ambtenaren, in een woord,
alle invloedrijke personen, Mohammedaan worden,
een s'-ap, die door de meesten hunner standgenoot en
binnen weinige jaren ook wordt gedaan. Mohamme-
daansche eigenlijk gezegde zendelingen zijn er niet
veel, maar bijna ieder belijder van den Islam wint
en werft voor zijn profeet. In 1875 trokken niet
minder dan 5600 bedevaartgangers uit Nederlaadsch-
Iudië naar Mekka.
Slechte tijden!
In de provincie Zeeland zijn niet minder dan 60
verkoopiugen, van boereninspannen aangekondigd. Het
zijn vrijwillige maar naar men zegt ook gedwongen
verkoopiugen, tengevolge van de hooge pachten, die
de boeren niet meer kunnen opbrengen.
Uit de Veenkoloniën (Groningen) wordt aan
het Handelsblad gemeld dat met den achteruitgang
der buitenlandsche scheepvaart het einde nog niet
gekomen tchijnt te zijn. Niet alleen dat, de vracht-,
vaart ook verleden jaar onvoordeelig is geweest,, dat
vele kapiteins op dit oogenblik nog niet weten of ze
al of niet naar zee zullen gaan, dat op de werven
geene of zeer weinige schepen meer worden gebouwd,
en dat werven hier en daar geheel worden opgeruid^
maar thans loopen er nog vele stuurlieden en
zen rond zonder bestemming, omdat zij geen pLatseij
kunnen vinden.
