fiHRISTILIJR-ÏÏÏSTORÏSCn BLAD.
.v.
Zaterdi o; 4 'J; niTri.
HET ZUIDEN
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen
Prijs per drie maanden francof 1,50
Enkele nonimers- 0,05
Uitgever
P. Gr. W IJ T M A N,
te
MIDDELBURG.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van l|
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegavei 10 cents per regel.
De negentiende eeuw neigt ten einde, wij
schrijven reeds 1879, en nog kunnen we de
vraag herhalen, reeds in overoude tijden gedaan:
heeft niet de mensch een strijd op aarde
Vau eeuw tot eeuw, van jaar tot jaar wordt
der menschheid galden vrijheid en liefelijke vrede
voorgespiegeld. Als eene begeerlijke gave wordt
de vrijheid door dichters bezongen, door staats
lieden beloofd, door edele geesten nagestreefd.
Als een eeuwig groene boom, beladen met geu
rende bloesems en rijpe vruchten tevens, rijst
het beeld des vredes voor ons op. Vrede was,
en is nog steeds het ideaal der hoop, de droom
der jeugd, de geliefkoosde inhoud van beloften
en voorspellingen. Maar wel mag ons een
woord van teleurstelling van de lippen komen,
zoo dikwijls wij den afstand tusschen onze
idealen en de werkelijkheid trachten te meten,
want die afstand blijkt onmetelijk.
Vrijheid en vredevindt men ze soms in het
uitgestrekt rijk der Czaaren? Men weet be
ter. De laatste legioenen strijders staan
wel gereed als overwinnaars weder te
.keeren uit den bloedigen kamp, aan den
Donau en in den Balkan gevoerd, maar de
rechtmatige vreugde over de behaalde zegepraal
wordt in de schaduw gesteld door donkere wol
ken. De geest des oproers maakt het rijk van
het noorden tot eene hel. Vera Sassulitsch, de
moordenares, die het wapen richtte op de borst
van het hoofd der geheime policie, gaf het
sein tot eene openbaring van wrok en wrevel,
lang verborgen, maar ook zooveel te krachtiger
ontvonkend.
Vrijheid en vredezijn ze te vinden onder
het volk, dat aan het hoofd der beschaafde
natiën, op het toppunt van zijn roem staat
dat in Europa het hoogste woord heeft Mgn
weet beter. Het arme Duitschland lijdt het
meest van alle landen. Zoowel in de kringen,
waarin een Nobiling leefde, als in die, waaruit
Hödel voortkwam, m. a. w. zoowel in de hoo-
gere burgerstanden als in de lagere volksklasse
openbaarde zich in de laatste maanden een
geest, die, wel niet geheel gelijk aan dien van
het Nihilisme in Rusland, toch niet minder
gevaarlijk is. Wenscht het Nihilisme het
*laat ons eten en drinken,"' want morgen
sterven wij," in toepassing, te brengen, wil
het volkomen- onverschillig Nihilisme aan
niets gelooven, niets tot stand brengen,
slechts afbreken en verderven, de Sociaal
democratie wenscht het onderscheid uit te wis-
Bchen tusschen armen en rijken, beide door
God gemaakt," zij wil de maatschappelijke orde
omkeeren. Vrijheid en vredeals men deze
woorden in een adem met den naam van Duitsch
land uitspreekt, klinken ze haast als eene be
spotting. De drukpers is er gebonden, het recht
van vergadering beperkt, de staat van beleg
in de hoofdstad afgekondigd, verbanning aan
de orde van den dag. Zouden vrijheid en vrede
daar wonen?
Vrijheid en vredewonen ze in westc k
Europa, dat aan overbevolking lijdt? Er is
niet genoeg te eten, of juister gezegd, niet ge
noeg te genieten voor al die millioenen. Dat
is voor velen in onze dagen de groote kwestie,
In het industrieele Engeland heerscht in vele
gezinnen broodsgebrek, en zeker zal het succes,
dat Engelands staatkunde in het laatste jaar
behaalde, zeker zal de rang, dien het onder
Europa's grootmachten weder innam, het leed
in eigen boezem niet kunnen verzachten. Gebrek
aan brood en geld is een uitnemend middel om
gulzige natiën (men zegt wel eens dat Engeland
daaronder meetelt) matigheid en ingetogenheid
somtijds ook godzaligheid teleeren, maar
gebrek is eene bezoeking, te groot om daarbij
volop de zegeningen van vrijheid en vrede te
kunnen genieten.
Vrijheid en vredezou dat eindelijk het deel
zijn van Christenen en Mohammetanen in het
zuid-oosten van Europa? Zou die telkens weer
gekeerde Oosters^he kwestie eindelijk van de
baan zijn? Herinneren wij ons even, wat er in
het jaar 1878 gebeurde, en op die vragen is
dan tevens het antwoord gegeven.
Bij den vrede van San Stefano, later in
hoofdzaak door het Congres van Berlijn be
krachtigd, werd aan de Porte een aanzienlijk
deel van haar grondgebied ontnomen. Rumenië,
Servië en Montenegro, tot dusver schatplichtig
aan de Porte, werden onafhankelijk. Uitge
strekte gewesten, aan Turkije ontweldigd, vor
men onder den naam van Bulgarije een nieuw
rijk, door Russischen invloed, steeds eene be
dreiging tegen al wat den Sultan nog overbleef.
Griekenland werd met een gedeelte van den
buit tevreden gesteld, en Oostenrijk-Hongarije
kreeg machtiging om de Turksche provinciën
Bosnië en Hertzegowina voor eigen rekening
te veroveren.
Hoezeer we ons ook verheugen over het
terugdringen der Turken naar Aziëwaar
ze krachtens afkomst, zeden en godsdienst
ook t'huis behooren, en over het ophouden van
den druk, door een handvol Mohammetanen
aan christen-bevolkingen opgelegd, toch zal
op de vraag zullen de verloste" volken vrijheid
en vrede vinden? het antwoord wel beslist
ontkennend moeten zijn. De Sultan tracht 5
rijk naar Europeesch model te hervoj
maar de eene minister voor de andere
het bewind neder. Griekenland sukkelt
een bedorven staatsbestuur, en meent dt
grooting ook redding zal aanbrengen. Qv
ryk-Hongarije gaat voort, tot groot misno<1
zijner ongelijksoortige bevolking, met niq
lappen toe te voegen aan zijn lappendekerj
ai die rijken lijden onder onbetaalbare schJ
den.... neen, onder schulden, waarvan de i-u
wel onbetaalbaar mag genoemd wordgJ*
tuurlijk dus ook onder hoogopgevoerde
tingen en gemis van crediet.
Italië doorleefde een belangrijk jaar. In ziji
hoofdstad werden, kort na elkander, twee 1
langrijke personen tot hunne vaderen verzamel
Pius IX en Victor Emanuel, die twee groo
tegenstanders, gingen den weg van alle vleesc
Met Pius stierven ook de forsche
de scherpe veroordeelingen, de aai«
zonder tal, die hij der wereld naaiE
slingerde. Maar kwam er vrede en vrijm
Italië? Woelen de ultramontanen niet eu
vroeger, al is Leo XIII ook meerbezadigl
zijn voorganger? Lijdt Italië niet onder pl
schappen Richtte niet Passavante zijn dolll
de borst van den jongen en beminden kon!
Humbert?
Zullen we nog van Frankrijk gewagen,
welbegrepen eigenbelang en de luister*
wereldtentoonstelling voor een wijle de stemmd
der partijen hebben gesmoord van Spanje me
zijne onbeduidendheid en armoede, waar vorste
en ministers het geen van allen lang houd»
kunnen van Denemarken en zijne on1
slechte twisten tusschen regeering en Fo
kethingvan België, waar het rad d<
fortuin nu eens deze, dan weder gene pari
er bovenop brengt, onder oorverdoovend gejuio
der overwinnaars? Wij behoeven by het noeme
dier landen voorzeker onze vraag niet te he
halen. Het antwoord volgt van zelf, ook, helaa
voor ons eigen vaderland.
Alleen de dwaze wet op het lager onde^^j
in 't studeervertrek gemaakt, zeer waarsl^H
lijk nimmer geheel uit te voeren, doet
genoegzaam zien en ondervinden, dat nog sti
vrijheid en vrede worden opgeofferd aan sch<
schijnende droombeelden. Het jaar 1878 bri
ons weder een eind verder op de helle
baan, het petitionnement vermocht het afglij
niet tegen te houden. Eerst moest al wat r
het gezond verstand" streed, uit den Bij
worden verwijderdtoen werd de Bijbel
weggeworpen, aan de bijbelsche zedeleer,
genomen in het volk, had men genoeg
