(1IIS
.V. 225.
Donderdag' 13 December.
1377
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Prijs per drie maanden francof 2,
Enkele no miners- 0,07
Uitgever:
Gr. W IJ T M A N,
te
MIDDELBÜR(}.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 1 —6
regels 1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Middelburg, 12 December 1877.
De Rijksmiddelen hebben over de eerste elf
maanden van 1877 opgebracht f 87 186 563. 84 te
gen f 88 003 240. 80 in 1876. De raming over dat
tijdvak beliep voor 1877 f 81 939 950. 73, zoodat
de raming met f 5 246 613. 11 heeft overtroffen.
Sinds ons laatste nommer verscheen heeft de tweede
kamer aangenomen de begrootingen voor marine en
financiën. Bij financiën weuschte de heer Wiriigens
dat de eerste leening door ons land te sluiten, mocht
bestempeld worden met den naam van oorlogsleening
oindat z. i. de oorlog tegen Atchin alleen de schuld was
van onze achteruitgaande financiën. Gisteren was de
begrooting voor het departement van oorlog aan de
orde. Met betuigingen van welwillendheid en ver
trouwen werd deze minister door vele leden begroet.
Velen hielden zich een beoordeeling vau 's ministers
daden tot later voor.
De heer de Mijier, als lid der tweede kamer in
het district Haarlem gekozen, werd toegelaten.
De ccpsle kamer heeft tot commies-griffier
benoemd mr. O. W. Star Numan, tot nu toe in gelijke
betrekking bij de tweede kamer, en de Indische be
grooting zonder discussie aangenomen.
De resident van Samarang, dus een man, die onge
veer gelijk staat met een commissaris des konings
hier te lande, heeft in een gedrukten brief zijne
mede-ingezetenen dier stad uitgenoodigd, om gelden
bijeen te brengen ten behoeve van de vernieuwing
van een Moliammctaasasctocsi tempel.
Is hij dan, even als de Romeinsche hoofdman te
Kapernaüm, van heeler harte overgegaan tot den gods
dienst, dien hij op zijne standplaats leerde kennen, en
wil hij nu eene moskee bouwen, zooals gene eene
synagoge Och neeu, hij doet het uit louter welwil
lendheid, en rekenende op de dankbaarheid der Ja
vanen. Hij doet, wat zoovelen voor hem en nevens
hem deden en doen, maar op eene meer in het oog
vallende wijze. Hij zelf bekommert zich klaarblijke
lijk om Godniet, maar wil de Moha mme tanen te
vriend houden of krijgen.
De Middelb. Cour. haalt een spreekwoord aan
men moet er op letten wanneer een stuk is ge
schreven, en in d i t. geval ook w a a rergens het
geschreven is. Het is dus zoo kwaad niet om in de
Oost te doen, wat g'euoemde resident thans wil be
werken.
De Romeinen, die zooveel volken onderwierpen,
hadden eer. Pantheon, een tempel voor alle goden.
Zoodra zij een land in hun rijk inlijfden, kreeg de
ia dat land vereerde god ook een plaatsje in het
Pantheon verder verdroegen zij alle godsdiensten
alleen de Christens n vervolgden zij nu en dun
[gruwelijk, zoo als ieder in't martelaarsboek lezen kan.
Onze regeering schijnt er omtrent evenzoo over te
denken als de Romeinsche. Als 't, volk in de Oo»«
maar schatting opbrengt is 't genoeg. Aan de hoo-
gere roeping, die Nederland tegenover Mahominetaan
Heiden heeft, denkt zij niet. 't Is dus in de
goed om mede te helpen bouwen aan eene
e.
ir als nn een voornaam overheidspersoon open-
gelden inzamelt voor zulk eeti doel, ziet hij dan
;t in, dat hij op.Java een tijger aait van de zelfde
rt, die in Atchin zich zoo duchtig met nagels en
verweert
3^i bericht dat in Engelsch Indie, terwijl de regee-
haud voor de oogen houdt, Mohanmetanen
geworven voor het Turksche leger. Het.
lig van Engeland gedoogt niet dat Rusland
aar om duit het-dat. de dweepzucht zijner
rdanen wordt geprikkeld, eene dweep
zucht, die, nog zooveel jaren niet geleden, tot feilen,
bloedigen opstand oversloeg.
Het is dus om het handelsbelang, uit winzucht,
dat Europeanen, (naam) Christenen met de volgelin
gen van den valschen profeet heulen.
Het Handelsblad ziet dit in, acht zoodanige hande
ling ongepast, en meent dat.de heer Saaijraans
Vader, kamerlid voor Goes, anders steeds het
mikpunt, van den spot der liberale courantenschrij
vers, nu toch niet geheel ten onrechte kan zeggen
dat het Mohammetisme in Indië wordt getroeteld.
Het verblijdt ons dat althans de oogen van het
Handelsblad opengaan.
In onze Oost worden alle godsdiensten, hoe ellen
dig ook, ontzien, de meeste tegenwerking onder
vinden «ie zendboden van Christus. Nog pas heeft
de minister van koloniën tot den heer Tedin'g van
Berkhout gezegd, dat de verspreiding van het Chris
tendom geen aanleiding mag geven tot versto
ring der rust.
Die aanleiding nu nemen allen, die zich tegen
hst Christendom willen verzetten.
Hier te lande heet het Christelijk onderwijs „de
vlieg die de zalf dc.et stinken."'
In onze Oost. beschouwt men de zendelingen als
aanleiding gevende tot verstoring der rust, kollekteert
openlijk een ambtenaar voor eene moskee, en dit is,
volgens de Middelb. Courant, de uitdrukking van den
algemeeneu geest der Indische ambtenaren.
Uit Engelsch-Indië verzeildt men troepen om te
strijden voor Allah en zijn profeet.
Welk een monsterverbond!
Want in der waarheid zijn vergaderd tegen uw
heilig kind Jezus, welken Gij gezalfd hebt, beide
Herodes en Pontius Pilatus, met de Heidenen en de
volken ïsraëls," doch gelukkig „om te doen al wat
uwe hand, en uw raad te voren bepaald had, dat
geschieden zou. En nu dan, Heerezie op hunne
dreigingen, en geef uwen dienstknechten met alle
vrijmoedigheid uw woord te spreken."
i
De Goesclie Courant deelt mede
De overgehaalde dijk van den TSioorsfijpoIcleü»
is reeds tot boven stormvloedshoogte opgewerkt en
op h-t buitenbeloop grootendeels met rijs beslag belegd.
Met eiken dag wordt de toestand geruststellender en
men vertrouwt Diet grond, dat het zal mogen geluk
ken den polder te behouden.
Ook Zondag jl. is weder doorgewerkt, en aan den
inlaagdijk wordt mede met kracht gearbeid.
Voortdurend komt meer werkvolk derwaarts, en tot
nu toe worden de Werken door zeer gunstig' weer
begunstigd het is zêer te hopen, dat dit weer en
vooral een zuidelijke wind nog eenige dagen mogen
aanhouden.
Wij vestigen do aandacht onzer stemgerechtigde
lezers op de verkiezing van een commissaris voor den
polder De stembilletten kunnen wor
den ingeleverd, Donderdag, Vrijdag' en Zaterdag, op
de gewone tijden en plaatsen.
Volgens te Amsterdam ontvangen telegram, is de
chef der §aa23ia$a*A« expeditie, de heer Schouw
Santvoort, te Djambi aan eene hartkwaal overleden.
Dat dit bericht zoowel om den persoon als omzijn
arbeid algemeene deelneming verwekt, behoeven vve
wel niet te zeggen.
De Heer Cd. Buskcso ISnet, keerde in het
vorige jaar uit Indië in ons Vaderland terug. Een
gedeelte van zijn reis, nam. van Napels naar Arasier-
dam, werd door hem beschreven, en het is de moeite
waard, aan de hand van dien geestigen en scherpen
opmerker den tocht door Italië, Zwitserland en Frank
rijk naar Nederland mede te maken. Eindelijk is
hij le Amsterdam gekomen, en nu ziet hij rond en
zegt wat hij ziet, na zoovele jaren, die hij in Indië
doorbracht. Over veel en velerlei spreekt hij zich
uit. Wel is zijn oordeel hard en staat hij daar voor
ous met het ijzeren gelaat van den ouden Scherp
rechter vanmaar van hetgeen hij zegt,
kan de waarheid niet worden ontkend. Opmerkelijk
bovenal is het oordeel, door dezen vader der Moderne
Theologie over de vrucht van bet Modernisme, van
den nieuwen strijd tegen het oude kerkgeloof, uitge-
sprokenmaar ook over de wanverhoudingen, op
maatschappelijk gebied ontstaan. Doch wij willen hem
zeiven het woord geven. Na iets over de trage spoor
wegen in ons vaderland te hebben gezegd, waarvan
de treinen den indruk maken van, in plaat? door
locomotieven te worden getrokken, door conducteurs
te worden geduwd en een woord over Havard's
Villes Mortes aan de boorden van Maas en
Amstel te hebben gesproken, vervolgt hij
„Doordat de fabrieksnijverheid geen hoofdfactor is
van 's lauds welvaart, vindt de Nederlander buiten
s'liuis niet veel te verdienen. Doch ook in den han
del gaat weinig om. De koloniale markt is flauw
gestemd. Bloeien doet alleep het banlcicrsbedrijf. De
Nederlander is een geboren kleine rentenier, cn bij
het voorulurend stijgen der prijzen vau alle eerste
levensbehoeften; is speeulceren in vreemde fondsen
zijn eenige kans op lotsverbetering. Er wordt in
Nederland veel gedronken, maar nog meer gedobbeld.
De millioene die voor jenever worden uitgegeven,
telt men bij tien; die welke in den laatstee tijd aan
Spanje, aan Nöord-Amerika, aan Turkije verloren zijn,
bij honderdtallen. De weelde neemt aanhoudend zoo
toe, dat in alle standen der maatschappij de men-
schen zich bekrimpen moet, n. Negen tienden der
ingezetenen leven boven hunne krachten. De zonen
van den middenstand worden opgeleid voor onmoge
lijke betrekkingen, Trouwen de meisjes, dan weet
men niet waarop. De ouders voelen zich de zorgen
boven het hoofd wassen. In de huisgezinnen hèerscht
een materieële geest niet de opgewekt-materieële,
die alle vermogens op vermeerdering vaD rijkdom
doet richten, en met geestdrift richten doet, maar
zijn wanhopige schaduw, die aan niets anders leert
deuken, dan aan wat mee eten of drinken, en waar
mede men zich kleeden zal. De reactie tegen het
kerkgeloof in den boezem der beschaafde burgerij
heeft niet de vruchten gedragen, die men er van ver
wacht zou hebben. Vpor' het prijs gegeven oude
geloof is geen nienw in de plaats gokomen. De kun
sten zweven laag bij den grond. De architectuur
(bouwkunst) bevindt zich in handen van bazen.
Slechts zeer enkele schilders, onder de ouderen, her
halen zich niet. Velen hebben de bezieling er aan
gegeven en werken uitslai'oud voor kunstkoopers, op
bestelling. De poëzie ligt braak. Onder de jongeren
is niemand, die een leesbaar vers kan schrijven.
Hunne romans en hunne novellen zijn scheef gevoeld,
flauw gedacht en stijlloos. De maandwerken lubben
een graad van onbeduidendheid bereikt, waarbij de
middelmatigheid gunstig afsteekt. Van het tooneel
lean men zingen
„Hier heeft hel ploertendom zijn zetel opgeslagen."
De kanselwelsprekendheid is zoek. De Handelingen
van de Stat en-Generaal leggen getuigenis af van het
peil. waartoe het parlementaire leven gedaald is. De
dag- en weekbladen storten over ons lande en donkeren
tijdstroom van niet ouder woorden te brengen verveling
uit, en met moet zich met de beide handen liet hoofd
vast houden, om er aandachtig bij te blijven
j Het is wel een l-ir.ge lijst van bittere verwijlen.
Maar ot ze waar zijn en verdiend Wij gelooven,
dat Nederland diep zijn hoofd heeft te buigen, maar
i ook op heeft te heffe a om rond te zien naar de oor-
i zaken van dat alles. De maatschappij heeft, bij
