3
fiHRISTELIJR-aiSTflRiSfill BL4II.
SP
v.. 224,
Dinsdag- II December.
DIT 7.
ZUIDE
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag-
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Prijs per drie maanden francof 2,
Enkele nommers- 0,07
Uitgever
P. Gr. W IJ T M 4 IX,
te
MIDDELBURt
Prijs der Advertentiën:
i Per regel 15 ets.; Faiuilie-berichten van 10
1 regels 1, Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Middelburg, 10 December 1877.
Wekelijksch overzicht van de
christelijke pers.
Ook ir. de Chriatelijke Pers (waar niet P) heerscht
ac wet van komen en gaan. Het laatste nommer van
de Zaaier, althans in zijn tegenwoordigen vorm, is
verschenen. Het laat9te overzicht van den, algemeen
bekenden en in vole kringen geliefden, redacteur dr.
M. Cohen Stuart mag, zoover ons mogelijk is in dit
overzicht niet ontbreken. Wij geven het leger.
Bovengenoemd tijdschrift ging dus heen, en de
Heraut kwam na een zesjarig afzijn terug. Wij ge-
looven de gedachte van ons publiek te vertolken
als we zeggen dat de Heraut in zijn nieuwe verschij-
niug een aangenemeu indruk maakt. Onder redactie
van dr. Kuyper zijn de belangrijkste rubrieken toe
vertrouwd aan de zorg van eenige heeren die ons
Christelijk publiek meest aden kent. Dr. F. L. Rut
gers te 's Bosch zal de rubrieken kerkrecht en bui
tenland redigeeren Zending in onze koloniën is toe
vertrouwd aan dr. Th. C. L. Wijnmalen te 's Hage
de directeur der Heldring-ges; ichten ds. H.Pierson zal
Inwendige Zending behandelen en de heer W.var. Oos-
terwijk Bruyn Jongelingsvereenigingen. fle rubriek
„Chr. Geref. Kerk" is opgedragen aan ds. A. Brummel-
"kamp jr. en Zondagscholen aan ds W. H. Gispen.
Apologetiek zal door ds. J. A. Gerth van Wijk wor
den behandeld en dr. Ph. S. van Ronkel zal bijbelstu
diën leveren. De heeren E. Gerdes en I. Esser heb
ben de kinderrubriek en Varia en dr. A. H. de Hartog
zal den lezers uit den schat, der kerk mededeelingen
doen.
Behoeft het gezegd te worden lat waar zooveel
ernstige mannen hun werkzaamheid paren, bij ons de
shlle hoop leeft dat dit blad zijn breede kolommen
niet opeustollen gal tot het aanblazen van twistvuur
onder broeders, door kerkelijke belijdenis geschei
den. Kan hel verwondering baren dat juist nu,
nu de vijand met verplettereude overmacht aanrukt,
in de samenwerking gelijk we ze hier zien door ons
een hoopvol teeken des tijds wordt begroet.
Onze beste wenschen vergezellen dezen Heraut. Hij
ga uit om ons te wijzen op dat éene, dat wij allen,
onverschillig tot welk kerkgenootschap belioorende,
noouig hebben. Hij zij een bode die de komst van
het koninkrijk Gods aankondigt, van dat eeuwig
koninkrijk dat zooveel hooger staat en zooveel langer
blijven zal dan iedere, vroeger of later verdwijnen
de kerkvorm.
Geven we thans het woord aan do Ztuiier
Als wij met eenigszins ruimer blik ietwat
- 'ijder veld overziende, vragen wat het haast voleind
I a a r voor vaderland en Godsrijk heeft gedaan en
"■ebracht, dan is er gewis allereerst veel reden van
ootmoedigen dank. De barmhartige God gaf ons
|vr«He en zegen, zegen ook in 't. geen meer een oot-
lumeu dan een geven kan schijnen. Na 't ges'uilig
stijgen vau dé algemeene welvaart in de laatste jaren
is een soort van ebben merkbaar. De barometer vau
's Rijks middelen teekent voor 't oogenblik zekere
kentering, indien al geen teruggang; de Oostindische
kiten vallen ons uit den Javaanschen hooru niet meer
Btfoo railden overvloed in den schoot de mee3t
^Bchte staatspapieren dalen in vertrouwbaarheid en
^■kzen in waarde de algemeene bouwlusten weelde
^wn geknot te zijn met één woord 't gaat met
^B^emeene welvaart zoo vlot niet meer als eeuige
Kgeleden. Dit op zich zelf is gausch geen on-
^■Te veel rijkdom en weelde kan geen volk, kan
^■nst. het Hollaudscite verdragen, vooral in onze,
^Hreds zoo materialistische eeuw. Onze degelijk-
^^ternemingsgeest, krachtsinspanning staan vaak
Hfcule reden tot den standaard van welvaart
en overdadige weelde werkt ontzenu
wende verslapping, lichtzinnigheid, lichtvaardig zelf
vertrouwen, tegelijk met traagheid en roekeloos beurs
spel, in de hand. Hoe meer de prikkel van de
behoefte dringt om door arbeid en inspanning in de
nooddruft te voorzien, hoe minder vrees cr behoeft
te zijn, dat de twee kostelijke woorden zullen ver
geten worden, van wier richtige behartiging het tij
delijk en eeuwig geluk van menschen en volken af
hangt het éene „In het zweet uws aanschijns
zult gij uw brood eten" het andere, dit aanvullend:
„de raensch zal niet alleen bij brood leven, maar bij
alle woord, dat den monde Gods uitgaat."
Of ons vaderland in dat hooger, eigenlijk eeuig
ware leven toeneemt Het laat zich niet met een
enkel woord zeggen, Er zijn licht-, en er zijn scha
duwzijden. Ontegenzeggelijk dat. kunuen wij den
pessimisten niet betwisten, - er zijn veege teekenen van
felle vijandschap, heftigen tegenstand, onrustbaren
den afval, totnemende vervreemding van God en zijn
Woord maar, en dit geven wij gaarn den opti
misten gewonnen, er is van den anderen kant
meer ernst, waarheid, werking dan vroeger, een meer
krachtig uitkomen van persoonlijkheid en karakter.
Wat zal dus het oordeel van den Christen zijn
Over 't geheel zal hij zich zoomin aan de éene als de
andere zijde onvoorwaardelijk scharen willen. Hij is
noch de over alles weenende Heraclitus, noch de.met
alles spottende Democritus, maar hij heeft iets van
beiden over 't geen hij ziet gebeuren, heeft
hij doorgaans te weenen en 1e lachen tegelijk. Doch,
indien de slotsom zal opgemaakt worden, dan. dunkt
mij, moet in 't eind de evenaar toch overhellen naar
de rechter, gunstiger zij. Uit den aard der zaak zal
de Christen toch meer optimist dan pessimist moeten
zijn, omdat hij altijd min of meer profeet is, en de
dingen van het heden in 't licht der toekomst be
schouwt. Die toekomst is des Heeren zij moet de
zegepraal zijn van Zijn Rijk, en deze geloofs- en j
heilsverwachting leent haar vertroostend, maar tevens i
haar verhelderend licht aan elke, zelfs de mees-
droeve ervaring van het oogenblik. Gaat ook ieder
jaar als in barre kou en donkerheid onder, geen
Christen, die het vergeten kan hoe in de koude en
sombere Decemberdagen het Kerstlicht doorbreekt,
dat van het Leven zelf getuigt. De heerlijke ster van
Bethlehem is hein niet enkel de gids door 's levens
woestijn, maar de poolster der hope, die geön onder- j
gang kent
In de Kroniek van de Stemmen vooa* Wjuip*
licid en Vrede komt o. a. het volgende voor
Wij hebben nu tegenover ons een ministerie, dat j
althans ia onzen strijrl voor het vrije onderwijs geen
genade zal kennen. Het is beter dit vooraf te weien,
dan in de zoete hoop op beter onthaal te worden
teleurgesteld. Of de heer Kappeyne als minister zal
doen, wat hij als lid in de Kamer gedreigd heeft, j
is natuurlijk onbekend. Het, is meer gebeurd, dat
het verhuizen van de groene banken naar de groene
tafel op tal van dingen een ander oog gaf. 't Ls iets 1
anders, dat weten wij al lang, aan wal en iets anders
is het. liet aan 't roer te staan Goed kritizeeren
ik zal niet zeggen dat het gemakkelijk is een alge-
ineen plan, "bepaalde" denkbeelden om rent een zaak j
te hebben, is iets maar die denkbeelden te be-
lichamen, te formuleeren in een uitvoerbaar wetsont-
werp zie, dat is veel moeielijker en nog geheel iets j
anders. Het ontwerp van wet op het Lager Onder- j
wijs, dat de heer Heemskerk had ingediend, is inge
trokken. Zal uu het ontwerp vau den heer Moens
zijn diensten bewijzen gaan? Ik betwijfel liet. Reeds j
om deze reden, dat de schatkist op 't oogenblik tot
den bodem geledigd is en om geld, alleen oiu geld i
riep de geachte afgevaardigde van Sneek.
Maar er is meer. De heeren Moens c.s. vragen geld,
natuurlijk, alleen voor de „neutrale" sc-hool. Liberaal
is bij hen niet vrijg e v i g maar vrij-g r e t i g. i
Zij zeiven geven oude noch nieuwe munt, goud noch
zilveren ik verwacht, dat zij zelfs geen bronzen
geldstukje op het altaar zullen offeren van de school,
die ik dezer dagen niet zonder ophef „het bolwerk
onzer volksgrootheid" hoorde noemen. Maar begint
men niet in te zien, dat de neutrale school hoe lan
ger hoe verder uit het oog verdwijnt? Wat dunkt
u van de neutrale school, die onlangs door een
roomsch-katholiek priester met wijwater werd ingeze
gend? De schoolopziener was erbij tegenwoordig
en het moet een aandoenlijke plechtigheid zijn geweest.
Maar ik bid u waar bergt zich hier het neutraal
karaktër der school Kan men oog langer ontkennen,
dat in de school, hoe langer hoe meer, de verschil
lende strooraingen en deiningen vallen waar te nemen
van de geesten, die ous volk verdeelen Zoo er één
zinsbedrog is, dan heet het waarschijnlijk de neutrale
school. De werkelijkheid des levens spot met uw
afgetrokken begrippen. De onderwijzers zouden men
schen zijn zonder hart, indien zij jaren liing in den
arbeid, waar toch ook hun hart bij moet zijn, ver
bergen konden, wat zij denken over God, en over zijn
betrekking tot ons. Waarom dat feit niet erkend
Waarom niet toegegeven, dat bij vele jongere onder
wijzers meer geestverwantschap wordt aangetroffen
met Multatuli dan met de Heilige Schriften, en dat
hoe langer hoe meer sympathie moet beginnen
door te schemeren in het ouderwijs, dat zij verstrekken
Men kan op den duur niet wegdringen, wat telkens
naar boven komt. Het gaat niet aan, zijn afkeer van
't geloof aan het bovennatuurlijke, aan het wonder, aan
de verlossing door Jezus Christus jaren achtereen te
verbergen. Och, of men erkennen wilde, dat het on
geloof evenzeer als het geloof zich in alle levensui
tingen gelden doet. Men zou dan niet langer milli-
oenen willen besteden aan een school, die slechts be
staat in de verbeelding. Misschien zal de miniate r
Kappeyne inzien, dat „binnenlandséhe zaken" niet
eensluidend mag worden inet„binnenJandsche oorlog,"
want indien hij zijn programma, dat hij als volksver
tegenwoordiger ten beste gaf, wil g, an uitvoeren, zal
hij stuiten op een verzet, veel grooter dan hij vermoedt
De algemeene bespreking van zaken, die de kamer
leden op het hart hebben, en die zij voor de behan
deling der begrootingen gewoonlijk te berde brengen,
heeft ditmaal niet lang geduurd.
Er moge door enkelen een afkeurend oordeel
uitgesproken worden over het al of niet juiste van
het oogenblik, waarop onze mannen eenig onder
werp aanroerden, wij waardeeren het flat iemand
spreekt uit den overvloed des harten, dat hij, als hem
de gelegenheid opensta it. ook zegt wat bij hem boven
op ligt. Een der grootste Romeinsche redenaars bracht
zijn Carthago moet verdelgd worden
overal te pas, waar 't niet te pas kwam.
Wat boven alle twijfel verheven is er zijn woor
den van beteekenis gesproken. Baron vau Wasse
neer heeft den minister Kappeyne gevraagd, wanneer
hij met zijn onderwijswet komen zou, en hein gevraagd
of hij wel weet. wal hij doet, a's hij met zijn begin
selen voor den dag komt, met beginselen, die vroeger
ouverholen door hem zijn uitgesproken, en moeten
uiltoopen op liet onderdrukken van hetgeen Kap
peyne toen de minderhei d noemde, ojider wel
ken naam voornamelijk ons christenvolk
werd bedoeld.
Weet de minister wel, zoo vraagde baron van
Wassenaer dat d. meerderheid iu .de kamer
wel eens niet zou kunnen zijn de meerderheid van
de natie? Weet bij dat lift ministerie Guizot ge
vallen is, omdat het zich op dat punt vergiste
De eerste dezer beide vragen «rukt de bedoeling
van den spreker het beste uit. Onze zoogenaamhe
volksvertegenwoordigers vertegenwoordigen slechts
