'ierh, Schoei en bending i
GEMENGDE BERICHTEN.
uit Hofstede, Oost-Indiscbe kerkzaken, uitgegeven
in 1779
„De zorg der O. I. Compagnie strekte zich echter
niet alleen uit tot het heil dér kinderen men zocht
ook de ouders, „onder den zegen des Allerhoogsten
tot de kennis van den waren God te brengen," schrijft
Hofstede, doch de ijver der Compagnie hiervoor kwam
niet zoozeer uit haar zelve als wel door drang van
buiten. De pogingen toch der Spanjaarden en Por
tugezen om aan de Indische volken, zelfs raet behulp
der Inquisitie, het katholicisme op te dringen, hadden
mede gestrekt om den haat der Inlanders tegen hen
gaande te maken. Voor deze klip wilden de Neder
landers zich wach'.en en daarom lieten zij zich in de
eerste tijden noch met het inwendig bestuur noch met
den godsdienst der Inlanders in, en zochten uitslui
tend handelsbetrekking, n aan te knoopen. De O. I.
Compagnie volgde in de eerste jaren van haar bestaan
dezelfde staatkunde. Zoo bleef in haar octrooi de
godsdienst onvermeld, en zelfs onderscheidene ver
dragen, door haar met Indische vorsten gesloten,
hielden uitdrukkelijk de bepaling in«In saecken
van religie en zal niemandt. den anderen mogen be
spotten ofte verhinderen,maar elck leven als hij voor God
wil verantwoorden." Doch deze onverschilligheid
omtrent den godsdienst strookte niet met den alge-
raeenen geest, onzer voorvaderen. De publieke opinie
Was te krachtig op dit punt, en oefende op de Be
windhebbers te veel invloed uit, dan dat de Com
pagnie geheel lijdelijk zou hebben kunnen blijven.
En hoewel zij nu niet, gelijk de Portugezen, hiertoe
dwang wilden bezigen, wenschten zij evenwel den
waren godsdienst ter kennis der Inlanders te brengen.
„Om nu te vermeldeu wat verder door de O. I.
Compagnie tot uitbreiding der Christelijke Gerefor
meerde religie in de verschillende landen, waar zij
veroveringen maakte of vasten voet erlangde, gedaan
werd, zou ons te uitvoerig doeu zijn. Dat niet altijd
uit het eenig goede beginsel de eere Gods en be
vordering van het heil van onsterfelijke zielen werd
gehandeld, kan niet ontkeid worden evenmin als dat
niet altijd met de iioodige wijsheid gedaan werd, wat
te doen was, inaar desniettegenstaande leveren die zoo
dikwijls herhaalde pogingen om het Christendom den
Heiden en Mahotnraedaan bekend te maken het be
tvijs dat onze voorvaderen den godsdienst op prijs
stelden, nat zij God voor oogen hielden en op Zijne
bescherming hoopten. Men bespotte dit werk der
vaderen niet, want al moeten wij in vele opzichten
toestemmen dat namelijk, wat Harthoorn als waarheid
aanneemt, „de uitbreiding der kerk" bij de Compag
nie geenszins doel maar slechts middel was, en al
kunnen wij niet ontkennen dat veel van hetgeen hij
o. a. van den ko 'pmansgeest der O. I. Compagnie
(bet vertrappen van het kruis voor de oogen der Ja-
pauneezen) z gt, helaas waar is, dit neemt niet weg
hij erkent het zelf was alzoo de O. I. Com
pagnie, niet alzoo het Nrderlatubche volk
„Het bewijst toch voor het bestaan van een Chris
tel jk geweten bij onze natie, dat het de Compagnie
drong, zich met de zaken van den godsdienst in te
laten. Het Christelijk geweten der natie is dienaan
gaande in deze hooggeroemde eeuw van beschaving
en verlichting veel gevoelloozer dan toen. Men vraagt
evenzeer als toen naar de voordeelen, die o. a. Java
voor Nederland kan opleveren, maar hoevelen vragen
thans naar „de verbreiding van den naam van Chris
tus en zaligheden der onchristenen." Men haaste zich
niet met het werpen van steenen. maar taste eerst in
eigen boezem of men zonder zonde is.
„In eene instructie voor den Gouverneur en de
Raden van Tndië. gearresteerd ie Middelburg 21 Aug.
*1617 eu goedgekeurd door den Prins en de Staten-
Generaal komt o. a. het volgende voor; „De Gou
verneur-Generaal en de Raden van Indië, zullen ook
overal op de voortplantinge van de Christelijke religie,
opbouwing van goede scl.o'eu en andere zaken daartoe
noodig alle behoorlijke o.dre stellen." Zoo werd ieder
Raad of Directeur van zijtt kwartier verplicht, „jaar
lijks perfectelijk over te schrijven den stand van
Indië, opdat men weten mag hoe en met hoodanigeu
succes de zaken, zoo van den handel als van den
oorlog, en bijzonder in het stuk van religie, scholen
en anderzins overal gedreven en gedirigeerd worden,
en daarop naar gelegenheid van zaken alle nadere
ordre te mogen geven.""
Dc Tweede Siaasier hield Vrijdag een zitting
en behandelde eenige wetsontwerpen. Daar voortaan
alleen het belangrijkste een plaats in onze kolommen
zal bekomen, ineenen we van deze zitting geen ver
dere melding te moeten maken,
Morgen zal de Kamer een aanvang maken met de
behandeling der staatsbegroting.
De minister v«i.u oorlog heeft aan de
tweede kamer een aanhangsel ingezonden tot de
memorie van antwoord op het voorloopig verslag be
tredende zijne begrooting.
Daaruit blijkt dat de regeling d^r inrichting van
Jeu grooten staf, alsmede de stelselmatige herzienir^'
eu vereenvoudiging der voorschriften betreffende het
legerbeheer worden voorbereid. De wettelijke reeling
van deu geneeskundigen dienst zal zoo n.igelijk i.-og
dit zitiingjaar worden voorgesteld aiuic.s zal een
voorloopige verbetering plaats hebben. Voorts worden
aangekondigd eene nieuwe inrichting der maréchaussee
in overeen stemming met de nieuwe rechterlijke in
deeling een wetsontwerp lot regeling der militaire
indeeling van het grondgebied des rijks en der gar-
nizoens indeeling, dat gevolgd zal worden door eene
doelmatige regeling van het magazijnstelsel. Een vast
plan voor de uitvoering van het vestingstelsel zal bij
de volgende begrooting vastgesteld worden.
De op heden door diakenen der Nederduitsche
Hervormde gemeente alhier gehouden Wintercol-
lecte heeft opgebracht f 2358,84, die ten vorigen
jare had opgebracht f 2522.18V2.
De heer Bolier van Scherpenisse is aannemer ge
worden van het noodbeslag aan den Thoorupolder
voor f 8700. De beschadigde dijk zal worden over
gehaald en een inlaagdijk worden gelegd.
Men hoopt den polder te zullen behouden.
Het 15e Clir. Nat. Zendingsfeest zal D. V.
gehouden worden op Woensdag den 3en Juli des
volgen 'en jaars op 't Huis te BeQnebroek, toeue-
hoorend aan Mevrouw de Douairière Willink van
Bennebroek, gelegen in de onmiddelijke nabijheid
van de Haarlemmermeer en Heemstede, en derhalve
op korten afstand van Haarlem. Een wandeling
van een klein kwartier, voor 't grootste deel door een
lommerijke laan, voert van het station Vogelenzang
tot het prachtig en liefelijk gelegen 'buitengoed. Er
zullen vier spreekplaatsen zijn. We mogen de Hoofd
commissie van 't feest en het belanghebbend publiek
van heelerharte feliciteer en met dit voor 't feest zoo
uitermate geschikt terrein. Mevrouw Willink verdient
voor de bereidvaardigheid waarmee ze haar buiten
voor 't doel afstaat, hartelijken dank.
Later zullen we tijdig nadere bijzonderheden be
kend maken.
Ook dit feest worde door den Heer met rijken
zegen gekroond! {W. W.)
Er is een nieuwe circulaire door het hoofd-coraité
van het „Eioode Si ruis" aan de verschillende
comités gezonden, bevattende mededeeliug omtrent
de hulp, welke in den Russisch-Turkschen oorlog en
in Atjeh wordt verleend. De heer Gillot, voorzitter
van het Hollandsch comité te Petersburg, bericht,
dat dr. Tiling weder zoover is hersteld, dat hij de
geheele leiding der inrichting op zich kan nemen, en
dat reeds met hel oog op het aanstaande barre jaar
getijde de winterkwartieren voor de verpleging der
zieken en gekwetsten zijn betrokken. Hij heeft te
Mustaïd hij Tifl's aan de oevers van de Kura voor
1400 roebels een zeer geschikt huis gehuurd, dat 20
ruime vertrekken bevat. Bij hun vertrek naar Alexan-
dropol nameu zij 15 gewonden mede. De Groot
vorstin deelde dr. Tiling mede, dat er te Tifiis reeds
10 op zijn aankomst wachtten zij zou zorgen, dat
alle beschikbare plaatsen werden bezeter is dus
nieuwe ondersteuning noodig. De Nedcrlandsche hulp
wordt in Rusland zeer gewaardeerd. Ook van de
Turksche vereeniging zijn warme dankbetuigingen
ontvangen. I11 de beide oorlogvoerende legers is be
hoefte aan verplegiugsmaterieël, als bedfoernituren,
wollen kleêren, instrumenten, verbandmiddelen en
vooral aan geld.
Daarom heeft het boofdcomité wederom f 10,000
beschikbaar gesteld, voor elke partij f 5000, en het
doet een nieuw beroep op de comités. Pedert de
vorige opgaaf werd verplegiugsmaterieël ontvangen
van het Vrouwencomité te Schiedam, mevr. van
Schermbeek, geb. Kerkhoven te Eist, dr. Schubart te
Utrecht, mevr. Twiss, jonkvr, E. van Zuylen van
Nyevelt en graaf van rfogendorp te 's-Haee.
Het centrnal-comité in Ned. Indië heeft aan twee
militairen kunstbeeueu verstrekt, en gaat voort kracht
dadig hulp te verleeneu. Van den heer Chs. Koeken
te Soerabaja ontving nten f 5400, de opbrengst eener
kaart van het oorlogsterrein. Tengevolge van talrijke
toezendingen, waaronder van deu heer Boland, mevr.
Pistorius en jonkvr. Steengracht te 's Hage, mevr.
Eysinga te Leeuwarden en den heer Wolters te Gro
ningen, zond het hoofdcomilé te 's-Hage 8 kisten
ingebonden boeken en tijdschriften naar Indië at
de voorraad boeker, wordt voorloopig voldoende geacht.
Het Dagblad van Zuid-Holland en 's Gravenhage
bevat het volgende verslag van den telepliou door
een ooggetuige gesteld
Het werktuigje gelijkt veel op een hoorn en bevat
tegen de opening een stukje zacht ijzer. Door de
stem, welke er tegen aankomt, ontstaat een vibreering,
welke wordt opgevangen in een klokvorraige verbinding
van geisoleerd koperdraad, waarna het geluid zich
verder langs den koperdraad voortbeweegt,om ten slotte
aan het uiteinde op een gelijke wijze te wordeu op
gevangen als het werd uitgesproken.
Hoewel wij aanvankelijk nog niet elk woord d'.
delijk verslonden, ging dat na eenige oogenblil
reeds beter, terwijl de spreker ons verzeker
dat hij hoegenaamd geen moeilijkheid had in 1
opvangen van de woorden, Ook zingen was uitstek
goed te verstaan.
Toch is hei duidelijk, dat men in deze uitvint -
te doen heef., met een nieuwe zaak, welke nogl
haar wording is, ook al schijnen de genomen proe t
de voorspelling te rechtvaardigen, dat de tel e p h 1
besterad is een groole revolutie in de telegrafie
gemeenschap te zullen brengen en aan longen en
de taak van handen en oog te zullen overdraw
Eerlang zal de proef met den telephon tussc
Amsterdam en den Haag worden genomen.
Ber. tot pred. bij de N. H. G. te
Langerak J. C. Steenbergen Loysen Bmchem.
Leusden.
Dordrecht.
Wilsum.
C. G. G. te :i
Candidaat.
Zuidwolde.,
Haarlemmer
J. C.
Almkerk H. van Rkijn
Zuidzande A. LoelT
Aduard J. van Gosseler
Nisse J. P. P. Doornbos
Aangen. het ber. tot pred. bij d.
Maartensdijk W. J. A lders
Ber. tot pred. bij de C. G. G. te
Oud-Vosmeer C. VYijiioogen
Andijk J. van nde
Aangen. het ber. .ot pr-d. bij de N. H. G. te:
Stadsmusselkan. J. ilie. e.. a Zalk.
Bed. voor het ber. tot pred. bij de N. H. G.
Oosthem dr. A. K yper em. pred.
Driesum J. Laughon Lollum. f1
Ee iiegcniliart Enschedé.
Linschoten E. A. G. v. H ogenhuize Steenwijk.
Vlissingen J. Mottagne Woudseud.
Bed. voor het ber. tot pred. bij de C. G. G. t.
de Lier W. Siedm Enkhuizen, w
Naar de H. Ct. uit goede bron verneemt,
staat bij den algemeenen kerkeraad der gemeente P[
sterdam het voornemen om een fonds bijeen te bh
gen, waaruit aan de vier te beroepen predikanten
vervulling der bestaande vakaturen boven het hun
staatswege toegelegde traktement eene toelage
verleend worden.
„In eene Vrijdagavond te Amsterdam gehou<>
bijeenkomst in het lokaal Eensgezindheid, werd
sloten tot vestiging eener nieuwe gemeente, die 4'
naam van „de Vrije gemeente" zal voeren. En,cJ
waren voor aansluiting bij de Remonstrantscbe Bia;
derschap, maar de groote meerderheid 140 tce'
19 verklaarde zich voor de 6tichting."
.1
Tot leeraar aan 's rijks hoogere burgerschol'
Middelburg is, in plaats vau dr. Seelheim benc1^
dr. K. H. Mertens te Leiden.
De gemeenteraad van Middelburg heeft op',
zoek van de hh. Snelleman en Lamman vergun^
verleend tot het gebruiken in het laatst van Jamf
gedurende een drietal dagen, van een lokaal op
stadhuis tot het houden van een kunstbeschonv
van de portefeuille met teekeningen van het schil.,
en teekenkundig genootschap „Kunstliefde" teUlr<1
Voor de bediening der buffetten van het sta
te Vlissingen, waarvan de inschrijving jl. Maai
plaats had, hebben zich vier inschrijvers aangen^
De bediening is gegund aan den hoogsten inschr
P. T. Lapolder, beambte bij de Stoombootmaat^
Zeeland te Vlissingen, voor eene pachtsom van f
t Gisteren werd de vijf-en-twintigjarige huwel
vereeniging van den Nederlandschen Staat met
elect ro-magnetischen-telegraaf herdacht.
Te Aardenburg is een vereeniging van li'
bouwers opgericht tot gezamelijke aaukooping
meststoffen. 0
Er zijn verzakkingen ontstaan onder het
selwerk der kleine sluis te Hansweerd.
Het bij Huisduinen gestrande schip Nigei i
reeds met het achierscMp onder het zand wéj
zullen alleen de masten te zien zijn, even als va1?
Konig Wilhelm.
Uit een door de Wekker medegedeelden s
van den uitslag der najaars-examens van het 1
onderwijs van 1877 in de verschillende provin»,
blijkt dat er zijn aangegeven 2155, geëxamin
2066 toegelaten 1293 en afgewezen 768. Sorarr_SJ
trokken zich onder liet examen terug, zoodat 'J*
fers van toegelatenen en afgewezenen niet sluis
die der geëvamineerden. Ook waren eenige c
gevenen niet opgekomen. qjl
Gisteren ochteud ten vier ure ontstond er l
een pakhuisineen gang aan de Hoogstraat
uitkomende in de Groenendaal. De brand, die Je'"
kelijk een ernstig aanzien had, was door de
der brandspuiten spoedig onderdrukt.. Eerfl
vrouw is, nadat de brand reeds geruimen ti'
had, van eene kamer boven het pakhi
overdekt met brandwonden aan hoofd en
