Cll RIST EL IJ HISTORISCH
Dinsdag* 9 October.
1877.
ZUIDE
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag- i
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen. <3.
Prijs per drie maanden franco2,i te
Enkele nommers- 0,07 1 MIDDELBUR(^
Uitgever
W IJ T M A N,
Prijs der Advkrtentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 10
regels ƒ1,—Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Abonnés buiten Middelburg wor
den beleefd -verzocht de verschul
digde abonnementsgelden over het
algeloopen kwartaal voor den loden
October a. per postwissel (des ver
kiezende na aftrek der onkosten)
over te maken aan den heer AL-
BERT WEDDING.
Middelburg, 8 October 1877.
Wekelijkscli overzicht van de
christelijke pers.
Dr. M. Cohen Stuart is, in het laatste nomraer
van de Zaaier, wel de tolk geweest van velen
toen hij de inrichting van liooger en middelbaar on
derwijs op de volgende wijze besprak
Terwijl het Lager onderwijs voorsbands nog oor
zaak en aanleiding zal zijn van heel wat verdeeld
heid en strijd, wordt inmiddels aan de regeling van
het Hooger onder w ij s de laatste hand ge
legd. Het is thans op dat gebied een tijd van vrucht
baarheid en weelde, gelijk vóór eenige jaren op dat
van het Middelbaar onderwijs. Dezelfde niets bere
genende overdaad, die daarbij heerschte en nog,
heerscht, die Burgerscholen als paleizen verrijzen doet,
komt nu de Academiën ten goede.. Gelijk bet toen
Leeraren regende, zoo rijzen nu de Hoogleeraren als
paddestoelen uit een grond, die op eens met een
wonderbaar voortbrengingsvermogen van geleerdheid
schijnt bezwangerd. Gelukkig Nederland, eerlang met
zijn vier Uuiversifeiten en een plotseling vermeerderd
heir Professoren, in sommige faculteiten misschien
meer in getal dan de studenten; die hunne lessen
zullen genieten Hoe kostbaar die studenten; maar
ook boe zullen ze studeeren, en hoe ontzettend ge
leerd zal dat jonge Nederland worden Een duister-
ling en een bekrompen weetniet, die in zulke dingen
nog van kosten durft reppen. In Apeldoorn zag ik
dezer dagen, in het geheel nieuwe Oraujepark, een
splinternieuwe Burgerschool zóó vorstelijk er uitziende
dat. de naam Burgerschool bijna een bespotting schijnt.
Het gebouw heeft f 50,000 gekost, 's Jaars zal hel.
Rijk f 12000, de Koning f 5,000 bijdragen, de ge
meente: wie weet hoe veel? en eerlang zal dat
schoolpaleis worden ten dienste gesteld van ne
gen knapen, aan wier vorming zich vermoede
lijk veel meer dan negen leeraren zullen hebben te
wijden. Doch wie mag zulke berekeningen maken.?
Zal de geleerdheid van die negen knapen geen onbe
taalbare winst voor Nederland zijn Heeft men niet j
in de laatste jaren soms, gelijk it> Zeeland nog on- 1
langs, cellulaire gevangenissen gezien, waarbij het. j
bewarend en dienstdoend personeel grooter was dan j
het getal bewoners, 't welk liet bewaken en verzorgen j
moet Studenten en burgerschoolleerlingen behooren I
nu voor 't oogenblik, met. de gevangenen, tot de be- I
voorrechten, voor wie geen offer te groot kan zijn.
Of kazernen op beestenstallen gelijken, wat schaadt
het, en of tal van ambtenaren half worden bezoldigd,
wie bekommert er zich over, wanneer de gevangenis
cellen maar gezond en frisch zijn. en de localen van
de Burgerscholen kostbaar en groot
inmiddels worden nu Hoogieeraren gestempeld met
een overvloed, die denken doet aan 't oogenblik, wan
neer de Rijksmunt, bij de invoering van een ander
muntstelsel, nieuwe specie in omloop moet brengen
of wel aan een of andere vruchtbare bui aan den
politieken hemel, wanneer het op eens ridderkruisen
regent. De Staat, de Hoofdstad, de Kerk, allen gelijk-
'ïdig beginnen Professoren te slaan.
In de Kroniek der SteuBfinncsa voor Waar-
d cs» Vre«Bc leest men
p staatkundig gebied begint ten onzent beweging
te komen. Zal beweging hier eensluidend met ver
plaatsing zijn Zal de liberale partij het wagen de
teugels van 't bewind te grijpen Zal de heer Kap-
peyne werkelijk den moed hebben, om op te treden
als hoofd van een ministerie, en zal in deze Kamer
een meerderheid te vinden zijn, welke hem steunt
Indien op deze vragen bevestigend kan worden ge
antwoord, dau moeten wij ons aangaande de groote
zaak van 't lager onderwijs nog niet al Ie ongerust
maken. Een nieuw ministerie vindt altijd zoo veel
loopende zaken af te doen, en heeft eerst zoo veel
tijd noodig, 0111 zich op de hoogte van zijn taak te
brengen, dat, al kwamen de begrootingen niet aan
de orde, toch nog weken zouden verioopen, eer men
van een pas opgetreden Kabinet een ontwerp van
wet op het lager onderwijs zou mogen verwachten.
Misschien leefde een ministerie Kappeyne niet een
maal zoo lang. Het is mijn vaste overtuiging, dat
de meerderheid van 't volk in dezen haarlemschen
afgevaardigde niet het noodige vertrouwen stelt. Iets
anders is het eeu bekwaam advocaat, een handig debater,
een groot geleerde iets anders een man te zijn, op
wien heel een volk steunt, en iekenen durft. Eu
zulk een man is de Heer Kappeyne niet. Evenmin
zijn het clie leden der Kamer, die bet meest met hem
schijnen te sympathiseeren. Wij zullen, ook al nemen
zij de ministeriëele zetels in, toch het gevoel hebbpn,
alsof wij niet. worden geregeerd. Bijna iedereen zal
lust gevoelen, en zich uiet ontzien om met, die stuur-
liên in den stuurstoel te redekavelen over weer en
wind met hen zich volkomen gelijk te stellen, en niet
al te zeer zich te bekommeren over hun uitspraken. Hoe
belust onze radikale mannen er ook op zijn. ora de
minderheden met felheid te bejegenen hoe hard zij
misschien 't ons doen gevoelen zullen, dat zij de meer
derheid (van stemmen hebben, nooit worden zij een
regeering in den eminenten zin van 't woord nooit
hebben zij, wat voor een regeering onmisbaar is ze
delijk gezag. En dreven zij een wet door op ons la
ger onderwijs, die in onbarmhartigheid jegens de vrije
school overtrof, wat Lodewijk XIV bestond tegen de
Hugenoten wij zouden nog niet vreezen, maar daarin
het begin zien van het einde, dat God maken ging
aan eeu onrecht, dat ten hemel schreit. Ons begin
sel brengt mee, dat wij nooit tot de partij der wan
hoop behooren.
Dit alles neemt evenwel niet weg, dat wij met
groote zorg denken aan de toekomst van ons vader
land. Onze schatkist raakt, ledig. In geheel Europa
heerscht eeu spanning, die de noodlottigste gebeurte
nissen mogelijk, men zou haast zeggen noodzakelijk
maakt. Er is alom beroering en vrees. Zal te mid
den van die hooggaande golven ons sclieepken van
staat ongedeerd door kunnen zeilen Is de toestand
der wereld werkelijk zoo kritiek, dat wij naar den
raad van een vaderlandsch dagblad moeten luisteren,
en op de aanstaande wereldtentoonstelling van Parijs
maar niet veel uit Indië moeten exposeeren, ten einde
niet di' begeerlijkheid der groote mogendheden op te
wekken Ik heb dit. met schaamte eu smart gelezen.
Indien wij in stilte moeten tot ons nemen, wat Indie
ons oplevert; op wie gelijken wij dan Ik wil op
die vraag niet antwoorden. Een politiek, die ons
gebiedt weg te schuilen, vind ik erger dan deernis
waardig.
Maar het valt. niet te loochenen, dat de toestand
voor de zwakken, in allerlei kringen, hoe langs hoe
meer hachelijk wordt. Op wien valt te rekenen In
zulke omstandigheden zou men een bewind verlangen,
dat onzen koning diende met den besten raad, en
door zijn beleid ons volk gerust stelde. Helaas, indien
men tegen landgenooten durft zeggen t als gij, min
derheid, al te lastig wordt, drukken wij u dood
wat zal men zeggen tot een buitenlandsche mogend
heid, die zuiver darvviniaansch in de leer, als de
heer Kappeyne, ons land een doode vlieg gaat achten,
schadelijk voor zijn zalve Doch, der Herr
sitzet im Regiment, zeggen onze oostelijke naburen;
en dat is een groote troost.
De gemeenteraad van Middelburg heeft
0. a. besloten tot behoud en reorganisatie van het
gymnasium aldaar, mits door de regeering een sub -
sidie van f 11,000 's jaars worde gegeven.
Dat in banden der financieële commissie zal
gesteld worden een verzoek van jonkheer A.
W. Teding van Berkhout, te Utrecht, tot het aan-
leggen van een straat op hel. terrein van het voormalig
gasthuis in den Langendelftdoor B. en W. was
voorgesteld, om wegens het bezwarende voor de ge-
meentefinanciën afwijzend op dit verzoek te beschikken.
Tot het verleenen van machtiging aan de Cora-
mercie-compagnie om het gedeelte scheepstimmerwerf,
vroeger afgestaan aan de firma van Zeylen en Decker,
nu over te dragen op den heer J. F. van Leeuwen.
Pot het afstaan in huur van een terrein op het
Seisbolwerk, tot berging van hout aan den heer G.
Alberts Lz.
Omtrent hei verkoopen van perceelen groud aan
den Koudekerkschen weg waren twee voorstellen
aanhangig. Door burgemeester en wethouders was voor
gesteld, aan adressanten te kennen te geven dat de
gemeente bereid is, onder intrekking van het erf-
pachtsrecht, tt verkoopen den grond in gebruik bij
C. Polderman aan dezen voor f 334 (118 M* ad f 1
en 108 Ms ad f2); den grond in gebruik bij J.
Poppe Kz. aan dezen voor f 148 (74 M2 ad f 2),
en den grond in gebruik bij L. Verhage aan dezen
voor f 23,50 (10.70 Ms ad f 1 en 6.40 M- ad f 2).
De heer van der Harst stelde als amendement
voor, om don grond af te staan ais volgt aan Pol
derman 108 M2 ad f 1.50 f 162 en 118 M2 ad
30 cent f 35.40, samen f 197,40 aan Poppe
74 Mo ad f 1.50 f 111 aan Verhage 640 M3 ad
f 1.50 f 960 en 1770 M2 ad 30 cent f 321,
samen f 1281.40. Het totaalcijfer bedraagt alzoo
f 1589.40.
Daar de stemmen over dit araendement staakten,
is -de beslissing tot de volgende vergadering aan
gehouden.
Met zekerheid kunnen wij thans mededeelen, dat
Maandagavond den 22 Oct. a. te Middelburg eene zang
uitvoering zal plaats hebben van de «Hubilee-Z;»si-
gcs*s, eeu uit eenige dames en heeren bestaand ge
zelschap vrijgelatenen, vroeger negerslaven, doch d:e
in 1864, tegelijk met den welbekenden /Uncle Tom",
bij regeeringsbesluit van Abraham Lincoln aan hun
ellendigen toestand werden ontrukt. Zij doorreizen
nu Europa, om op hun zangtocht gelden te verza
melen tot het oprichten van „Livingstone Hall", eene
stichting ter opleiding van vrijgelatenen tot leeraars,
onderwijzers, geneeshceren en ora, even als de groote
zendeling Livingstone in Afrika te werken onder het
ontzettend groot getal slaven, dat in-dit werelddeel
nog wordt gevonden. Hun arbeidsveld is dus niet
alleen Amerika, waar in eigen omgeving nog zooveel
ellende wordt aangetroffen, maar ook in het in vele
opzichten nog zoo ongelukkige Afrika, waar millioenen
in den zelfden toestand verkeeren als eertijds de
Jubilee-Zangers en limine volksgenooten.
Om dat groo'.e doel der Jubilee-Zangers, welke den
I9en dezer uit ULoasdcaa herwaarts komen, te helpen
steunen er. tegelijk aan Zeelands hoofdstad het genot
van eene zanguitvoering te verschalfcn, die in En
geland en Nederland reeds zooveel bijval heeft, ge
vonden en door Iv.nr grooten eenvoud en onover-
trolfen welluidendheid, ieders bewondering heeft ver
worven, vormde zich hier ter stede een comité, dat
de kinderlijk tiaïve en soms wat vreemde wijze van
uitdrukking in die regerzahgen daarlatende, om het
