A
CBRISTELIJK-HlSTOllfSCII BLAD.
Concurrentie- Coöperatie- IhijlmJ.
.V. i 16.
Zaterdag lit Augustus.
t«7
HET ZUIDE
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag-
vond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Prijs per drie maanden francof 2,
Enkele nommers- 0,07
Uitgever:
ALBERT WEDDING
te
MIDDELBURt
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familieberichten van 1 6
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
II.
Het recht om tegen de concurrentie en de
Tijheid, waardoor in onze dagen de ruilhandel
s wat hij is, coöperatie over te stellen be-
we niet. Evenmin als men zich b. v.
den aanleg van een spoorweg moet laten
door de overweging dat reien die
m op een schuit of diligence hun brood ver
benen, broodeloos zullen worden of even-
nin als men een pruik zou moeten dragen
daardoor den pruikmakers een bestaan te
)ezorgen, evenmin behoeven wij, uit zorg voor de
nstandhouding van het winkeliers-bedrijf, ons
;egen coöperatie te verzetten
Maar een andere vraag is of liet voorgestel-
middel tot het beoogde doel zal leiden, en
meenen we zeer te moeten betwijfelen. Bij
inslagen kunnen belangrijke voordeelen
worden behaald, wie 100 pd. koffie tegelijk
loopen kan, zal allicht 10 ets der pd. minder
betalen, dan hij die dezelfde hoeveel
in 100 of meer malen afhaalt, ongerekend
verlies van tijd en het verslijten der schoe
nen, maar dat is geen coöperatie. Coöperatie
is het inkoopen van producten voor gemeen
rekening, het verkoopen van die
aan de leden der maatschappij of
bij kleine hoeveelheden en voor
winst, en het verdeelen der winst, na
iftrek der gemaakte onkosten, ouder de leden.
Engeland en Duitschland zoo zegt men
ons hierin voorgedaan en daar heeft men
resultaten verkregen. Om maar
enkel staaltje te noemen, te Rochdale in
Engeland, telt de winkel-vereeniging 6000 leden,
sn drijft haar zaken met een kapitaal van
1,700,000. Zij bezit kleedermakerijen, arbei
woningen, bakkeryen, slachterijen biblio
enz.
Wij hebben de gegevens niet om een juist
jordeel over de coöperatieve vereenigingen in
het buitenland uit te spreken, maar aangeno
dat alles daar zóo gunstig is als de voor
van coöperatie ons hier zeggen, wat
het dan nog? Engeland of Duitsch-
,nd is Nederland niet, en wat Nederland
dit gebied te zien geeft is waarlijk zoo
[kkend niet. Als onpartijdig toeschouwer
men den indruk dat onze Nederlandsche
jieve instellingen, met moeite geboren
matig in stand gehouden, tot nu toe
armelijk bestaan voortslepen,
het stichten van de vereeniging
dien toestand verandering
o. i. dat theorie en praetijk
twee zijn. Aanzienlijk zullen de winsten
schijnen als de inkoop in 't groot is
volbracht. Maar het hinkende paard komt ach
teraan. Al dadelijk moet een gehuurde of ge
kochte winkel worden geopend, want hoe
zal men anders de klanten bedienen? De
ervaring leert dat het bezit van een
maatschappelijk kapitaal geen geschikt mid
del is om zuinigheid te leeren, en het
zij met volkomene waardeering gezegd de
soliede personen uit hoogerè standen der maat
schappij, die aan 't hoofd der coöperatieve ver
eenigingen staan kennen de eischen van het
winkeliers-beroep niet, zij zijn niet gewoon te
letten op zoovele kleintjes die één groote ma
ken, vandaar dat men zeer dikwijls bij bet
oprichten van eene gemeenschappelijke zaak ieder
»man van het vak" het hoofd ziet schudden.
De achtbare heeren patroons kunnen moeilijk
zeiven den winkel gaan bedienen, daarom moe
ten personen gezocht worden om de winkelzaak
te beheeren, te administreeren en te contro
leeren. Verlangt men soliede personen dan
zal er ook behoorlijk moeten betaald worden,
ieder der hoofden van den winkel zal dan een
tractement moeten genieten, ongeveer gelijk
aan het inkomen van een winkelier (de win
kelier beheert, administreert en controleert zelf)
en kiest men personen van mindere soliditeit
en dus ook minder eiscliend, dan
De instructie vastgesteld voor het dienend
personeel legt afgepaste verplichtingen op.
Terwijl de winkelier ieder oogenblik gereed is
op de meest voorkomende wijze zijn klanten
te bedienen, beeft het personeel der vereeni
ging vaste uren, en gaat de bediening in een
winkel zonder concurrentie, op de wijze zooals
men die wel eens op een belasting-kantoor
aanschouwt, of zooals vroeger enkele Zeeuwsclie
overzetveeren bediend werden. Het publiek is
er immers om de onderneming en niet omge
keerd? Waartoe zooveel drukte want men
moet er toch komen.
Men moet er komen, ziedaar een andere
reden voor het ongunstig slagen. Al is het
ook dat men vrijwillig tot de vereeniging is
toegetreden gedwongen wordt niemand
toch betreurt men spoedig het gemis van vrij
heid. Men moet daar, op die plaats, zijn geld
besteden, indien men profiteeren wil van eigen
kapitaal, en al spoedig wordt, terecht of ten
onrechte, geklaagd over de mindere kwaliteit
der waren of over de bediening, men zou
weusclien te profiteeren van het betere, nieuwe
of goedkoopere, door anderen aangeboden, en de
opoffering van vrijheid voor eenige winst wordt
te zwaar.
Het is dan ook om deze reden, dat wij, al
thans vooreerst, nog niet dweepen kunnen met
dezen belangrijken tak van werkzaamheid, zoo*
als de vereeniging s»Eigen hulpdien wil.
Middelburg, den 17 Augustus 187?.
7j. Ï4. H. prins AlSjert y«ib PrnSscn heeft
gisteren middag de terugreis van Scheve.niug.en naar
Hanover aangenomen en vertrok daartoe ten 4,20
van het station Voorburg, waar hij van IIDs. moeder,
Prinses Marianne, afscheid had genomen.
De Prinses, HDs. gemalin, met hare kinderen zal
over eenige dagen Scheveningen verlaten.
Blijkens een bij het Departement van koloniën ont
vangen telega*»ui van 'den Gouverneur-Generaal
van Nederlandsch Indie, zijn uit Groot-Atjeh drie batal
jons naar Samalangan gezonden, om dit steeds vijan
dig gebleven landschap, welks kust onze oorlogsche
pen nooit konden naderen zonder beschoten te wor
den, tot onderwerping te brengen. Een dier bataljons
is, kort na de landing, den 10 en 11 dezer tweemaal
met een groot aantal vijanden in gevecht geweest.
De vijand werd afgeslagen en liet 66 dooden achter.
Aan onze zijde sneuvelden de kapiteins H. Jonker
en J. Lojenga, benevens 15 minderen, terwijl 4 lui
tenants en 32 minderen gewond werden.
Voor het gerechtshof te 's Hage zal op 11 Septem
ber a. de zaak van den heer JL «1c HDeckcr in
behandeling komen.
Woensdag heeft het gerechtshof le 's Hage
uitspraak gedaan in de zaak van Pieter Bol, oud 57
jaren timmersmansknecht, geboren te Delft eu wo
nende te Alkemade, eer» zeer gevaarlijk persoon die
eerst ter zee gevaren heeft en gedurende eenige jaren
in Oost-Tndie is werkzaam geweest daarna in het
huwelijk trad en acht kinderen kreeg. Steeds had de
vrouw echter ouaangename bejegeningen van haar
man te verduren, die haar ten slotte arm achlerliet
hij begon een zwervend leven. In 1865 maakte hij
te Charlois kennis met eene vrouw, met wie hij te
Rotterdam ging leven. In de Raamstraat aldaar zette
hij een zuurhuis of tapperij op er. trachtte daardoor
in beider onderhoud te voorzien.- Ook deze vrouw
mishandelde hij en den Gen Juli van 1865 ontdeed
hij zich van haar op eene gruwelijke wijze. Hij werd
deswege door het voormalig gerechtshof in Zuid-Hol
land tot 15 jaren tuchthuisstraf veroordeeld. Iiij ge
droeg zich goed en kreeg 9 jaren afslag. Hij was
intusschen van zijn eerste vrouw gescheiden eu trad,
als timmermansknecht te Alkeinade werkzaam zijnde,
andermaal in het huwelijk. Bol maakte misbruik van
sterken drank en zijne vrouw moest het weer ontgel
den. Herhaaldelijk bedreigde hij haar, ook in bijzijn
van andere menschen, op vreeselijke wijze, en dik
wijls zag de vrouw zich genoopt bij hare buren be
scherming te zoeken. In het laatst van het vorige
jaar verliet de vrouw hem voor goed. Welke moeite
hij ook aanwendde haar weder bij zich ie krijgen, zij
bleef weigeren. Den Sen Jan.. nadat zij reeds eenigen
tijd te Alphen in een gezin haar intrek genomen en
daar met naaiwerk in haar onderhoud voorzien had,
ontving zij weer een verzoek van haar man, die
schijnbaar kalm haar nogmaals trachtte over te halen
weder de echtelijke woning Ie betreden. Wederom
weigerde de vrouw, en op eens sloeg hij nu met een
mes in de hand zijn arm om haar hals. zoodat bei
den op den grond vielen, waarbij de vrouw het mes
met de beide handen vastgreep. Toen trachtte
de besch. door worging een einde aan het
I leven zijner vrouw te maken. Toegeschoten buren
j waren zoo verschrikt, dat zij geen hand uitstaken om
de vrouw te helpen. Denkende dat de be"-ustelooz)
im