*35.
Slinsdag 13 Mei.
Prijs der Advertentiën:
Verschijnt eiken Maildag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen, j
Prijs per nitiE maanden francoƒ2,j
Enkele nomraers - 0,07 j
Uitgever:
ALBERT WEDDING,
te
middelburg.
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 10
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Middelburg, den 14 Mei 1877.
Wekclijkscli overzicht van de
christelijke pers.
De nieuwe richting op godsdienstig gebied, de zoo
genaamde moderne theologie, is baanbreekster voor
qiaterialisme en sociaal-democratie, zegt de Wer k-
Biansvriend. Hoewel dit niet altijd het door
haar beoogde doel is, het is zeker hare toekomst, dat
leert de ervaring in Duitschland.
Waar men niet langer acht geeft op Gods getuige
nissen waar men de beginselen van recht en ge
rechtigheid en van zedelijkheid, in de Schrift neder-
gelegd en verkondigd, niet meer eerbiedigt, daar
verliest men de kracht om tegen het verkeerde te
strijden, en verloopt men zich in algemeenheden, in
zinledige phrases over 't zedelijk ideaal, hetwelk voor
den eene dit, voor den andere weder iets anders is.
Bewijs voor dit beweren vindt men in de bespre
king van het vraagstuk door mr. van Houten aan de
orde gesteldde sexueele moraal, op eene vergadering
van moderne theologen. Duidelijk bleek in die ver
gadering, de Werkmansvriend levert daarvan een
vrij uitvoerig verslag dat meer de individualiteit der
(personen, dan wel de kracht van het beginsel sprak.
geval, is het niet reeds ver gekomen, dat in
pene vergadering van zich nog altijd //godgeleerden"
noemenden, geen woord over God of godsdienst
gerept wordt, waar sprake is van eene zaak, die zoo
Sliep in het huiselijk en maatschappelijk leven ingrijpt?
j Dat er bij vele werklieden een geest heersckt, die
mort en wrokt, en nooit b ij zich zeiven, maar
limraer b ij andere n (werkgevers of patroons) de
(oorzaak zoekt van den ongunstigen toestand, waarin
sommige werklieden verkeeren, is genoegzaam bekend.
Wij hebben een open oor en hart voor billijke klach-
:n, en steeds staan wij op de bres om de belangen
werklieden te verdedigen, maar evenzeer moeten
Ixvij ook, in hun eigen belang, tegen dien geest
getuigen. Dat in het blad De Werkman meer-
feialen uitingen van dien geest voorkwamen en vaak
en woeste stukken in de kolommen van dat blad
opgenomen, is meermalen door ons aangewe
zen thans zwijgen wij hierover, zegt het genoemde blad.
Meermalen hebben wij betoogd en uit de ervaring
Ipewezen dat het vasthouden aan God en Zijn Woord;
dat oprechte godsvrucht de eenig houdbare dam is,
die den stroom der sociaal-democratie weerhouden
kan, in ons dierbaar Vaderland rampen en ellenden,
~rger dan de hevigste watervloed, te verbreiden. Het
b niet noodig, dit opnieuw in 't licht te stellen die
iet willens blind wil zijn, kan het duidelijk genoeg
'"merken. Nu tracht men op verschillende wijzen
'en dam door te graven, en dubbel droevig is het,
nnen uit den eervollen werkmansstand mede aan
en onheiligen arbeid bezig te zien. Wel mogen wij
derstellen dat zij het verkeerde er niet van inzien
nt de mannen, welke wij hierbij op 't oog hebben,
nden meermalen een warm hart voor hunne raede-
erklieden te bezitten, en daarom koesteren wij eeni-
hoop dat onze welmeenende waarschuwing nog
nig gehoor zal vinden.
In bijzonderheden toont de Werkmansvriend de
'tingen van bladen als deze aan, het zijn uitingen
we niet zullen memoreeren, onze plaatsruimte en
ze roeping ligt niet zoo zeer op dat terrein. Wij
nen slechts wenschen dat een blad als het gc-
e algemeen gewaardeerd en gelezen worde het
kalme taal en met kracht van bewijzen ons
nd voor waarheen liberalisme en modernisme
n tot heden niet over de hoogstbelang-
door de Standaard onder den
zers" in de laatste weken geleverd,
ekomen, zal men voorbereid zijn
tegen den verkiezingsdag, dan behoort, zonder uitstel
de hand aan het werk geslagen te worden. De Stan
daard geeft den raad niet te haastig te zijn met de
keuze voor een candidaat. Men ga niet af op hoo-
ren zeggen, nog stelle blind vertrouwen, het is dit
maal meer dan ooit noodig dat men wete of de
kiezers un de candidaat één zijn in het groote alles
beheerschende vraagstuk. Men verge niet eene be
lofte van den candidaatmen vrage niet wat hij,
eenmaal lid zijnde, doen zal, maar men vrage vrij en
gerust wat op dit oogenblik zijne meening is ten op
zichte vau de staatsrechterlijke vraag, hem voorgelegd.
En wat is dat alfes beheerschende vraagstuk, die, aan
eiken candidaat voorgelegde vraag Immers dit. Of
ge in den strijd tegen den grondt/ or. der eeuw vol
hardt;vrijheid van consciëntie,ken. rk vau ons volks
bestaan wiltstrijd wil voeren tegen ergerlijke
privilegies, voor Evangelische vrijheid tegen dwang
van Staat en Rome worstelen wilt.
Indien deze vraag den kiezers zoowel als den can
didaat ernst is dan eerst ontstaat er een band tusschen
kiezers en gekozene.
Tegen Ultramontanisme en Radicalisme moet onzen
strijd zijn. Vrij blijven van Rome is eene les van
levenswijsheid, maar ook vrij blijven van het staats
gezag dat u als Ketter brandmerkt en buiten het ge-
meene recht plaatst.
Tot zoodanig handelen behoort de werkelijkheid
wel onder de oogen gezien te worden. Winst zal
op die manier niet te behalen zijn, wel verliezen van
het weinige dat ge nog hebt. Tweeërlei weg is er
om het doel te bereiken. Meegaan met al wat mal
content in den lande is en met de hulp vau Roora-
schen en Conservatieven ontweldigt ge zetel aan zetel
aan het radicalisme. Kort na uw optreden komt er
een ministerie als in '66 of als nu, het draalt en
talmt en stuurt u eindelijk met een kluitje in 't riet
en ge kunt weer van voren af aan beginnen.
De weg door de Standaard aangeraden is lang,
kost veel inspanning, maar zal tot uitkomst leiden.
Weigerende te complotteren, hernieuwt ge bij elke
stembus uw protest. Langzaam aan zal dit cijfer
groeien, en uw daad zal van zedelijke beteekenis ziju.
Uw stem minder op het Binnenhof genoemd zai beter
in het land worde gehoord. In het volk niet in de
Kamer ligt uw kracht.
Blijkens eene mededeeling in het Sosudtagstolad
vaaï sSc Staaadaapd zal ons Vaderland weldra
bezocht worden door een man van een Europeeschen
naam op het gebied der christelijke philantrophie.
Het is George Muller, de bekende stichter van de.
weeshuizen te Bristol. Miïller is Sakser van geboorte,
en kwam, na te Halle gestudeerd te hebben in 1834
te Bristol in Engeland. Hij stichtte daar de wees-
inrichting, waarin 2270 weeskinderen onderhouden
en opgevoerd worden, hetgeen jaarlijks een uitgaaf
van f 300.000 vereischt. Honderd huisvaders, ouder
wijzers en opzieners staan hem in vijf weeshuizen
ter zijde: Hij onderhoudt of oudersteunt 110 scholen,
met 9S22 leerlingen, waaraan 400 onderwijzers werk
zaam zijn, een arbeid waarvoor hij in het laatste jaar
f 60.000 heeft besteed. In zijn veertigjarigen arbeid
heeft hij meer dan twee millioen gulden aan de zen
ding en bijbelverspreiding ten koste gelegd. Nooit
vragen en nooit schulden maken is zijn systeem en
toch heeft hem nooit aan de noodige middelen ont
broken. Hij zelf is het bewijs dat de God van Elia
nog leeft en werkt.
Zijne reis heeft ten doel, ook op het vasteland 'te
getuigen, dat een geloovig christen zich in ziju Heer
kan verblijden, en om tot een Christelijk leven op
te wekken, opdat ieder christen een zendeling van
Christus worde.
Reeds in Engeland 'hééft hij vaak toespraken ge
houden tot 7 a 8000 hoorders. Met het begin van de
winter ving hij zijn tocht in Duitschland aan, cn
predikte 250'maal, en nog ziju er tal van steden, die
hem voor zijn vertrek naar Nederland tot eene spreek
beurt hebben uitgenoodigd.
De leden van de ccrsic Eajibhcd' der staten-ge-
neraal zijn ter vergadering bijeengeroepen tegen Dins
dag den 23en Mei a., des avonds te acht uren.
Zaterdag is het driemastschip Utrecht in hctds'oog-
gezet. Wij verheugen ons er over dat na veel
tegenspoed het dok nu aan de verwachting beantwoordt
en hopen dat het aan de welvaart onzer stad zoowel
als aan die der ondernemers veel zal toebrengen.
Het is een trotsch gezicht het groote gevaarte, zoo
ver van zijn clement, tusschen de nu zoo klein schij
nende gebouwen te zien staan.
Wij vestigen de aandacht onzer lezers op de gewij
zigde «85cJB?*'di»eg:eHssg met, 15 Mei a. van de
spoortreinen, welke in de rubriek vertrek van spoor
treinen" is aangegeven.
De Middelb. Cour. neemt letterlijk het ook in ons
vorig nummer voorkomende bericht uit de Standaard
over, dat luidt .- Genoemde adressen zijn onderteekend
door 258 hoofdonderw. en hoofdonderwijzeressen van
bij/., scholen cn vertegenwoordigen een getal van 41.553
leerlingen. Voegt men tl a a r b ij het getal on
derwijzers en leerlingen van het Ainste damsche-adres,
d«°n verkrijgt men 298 onderteekenaars met 49.756
leerlingen.
I\at zegt int de lieve Middelburgsekc
z/Als men d e z e methode eens toepaste op liet
wets-voorstel-Moens, en al de openb. onderwijzers die
daar voor gesterad zijn, v e r m e u i g v u 1 d ig d e
met het cijfer hunner leerlingen, hoeveel honderd
duizend zou men dan wel krijgen
En nu vragen w ij
Is de Middelb. Courant zoo onnoozel om te geloo-
ven dat lezers, die eenigc regels-hooger van bijvoe
gen gelezen hebben dat zullen vergeten zijn als
zij iets lager vermenigvuldigen zien staan?
Is bijvoegen en vermenigvuldigen dezelfde methode
Wij beginnen waarlijk te gelooven dat de „liberale"
partij gewoon ;s te vermenigvuldigen als wij, naar
den regel, optellen. Dan is voor h a a r verbetering
van onderwijs hoog noodig.
Naar de Haarl. Ct. verneemt bestaat bij de Regee
ring het voornemen om met ingang van lo. Januari
1878 in eenigc groote gemeenten des Rijks feanrciiMX
vftüfi sitatflistfek te vestigen. Die bureaux zouden
het karakter van gemeentelijke bureaux verkrijgen en
de kosten, van jaarwedden enz. door het Rijk aan
de gemeentebesturen worden terugegeven, te welken
einden op de Staatsbegroting voor 1878 de noodige
gelden zullen worden aangevraagd.
Aan de Eijkgkwfckscliolen voor onderwijzers
te 's Hertogenbosch, Haarlem, Middelburg, Deventer
eu Groningen zal met het begin van den cursus
1877/78, aanvang nemende op 1 Sept. 1877, gelegen
heid zijn tot plaatsing in het eerste studiejaar van
20 kweekelingeu te 's Hertogenbosch, 20 te Haarlem,
21 te Middelburg, 20 te Deventer en 23 te Gronin
gen, ten einde daar op kosten van het Rijk opleiding
tot hulponderwijzer te ontvangen.
De S;. Gt. van gisteren deelde de voorwaarden en
de vereischten tot die toelating mede.
De Engelsche visschcrs worden met den dag,
brutaler in het benadeelen eu belagen van de onzen,
zoo schrijft men aan de Held. Ct.
Stelselmatig schijnen zij het er op toe te leggen
om met alle ongeoorloofde cn onwettige middelen
[gen
clen
