riliUSTELIJK-IIISTOniSf.ll IIL1II.
123.
Dinsdag 17 April.
1377.
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag-
vond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Prijs per drie maanden franco2,
Enkele nommers- 0,07
Uitgever:
ALBERT WEDDING,
TE
MIDDELBURG.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 1 6
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Middelburg, 16 April 1877.
Wekelijksch overzicht van de
christelijke pers.
Er bestaat zoo gaat de lieer Gipseu ditmaal
roort er bestaat onder de geloovigen, in betrek-
ting tot den ontwikkelingsstrijd der menschheid, een
weevoudig misverstand. Er zijn, die zoodra ze het
voord ontwikkeling hooren uitspreken, kwaad vermoe
ien krijgen. Het „zet de oude paden niet terug"
s hun het toppunt der wijsheid. Zij leven buiten hun
ijd, in hunne godsdienstige beschouwing het liefst
n den tijd van David of Abraham, Izaak of Jacob,
ai in kerkelijke en maatschappelijke toestanden heeft
le 17e eeuw hunne liefde en symphatie. Wie aai»
mtwikkeling gelooft is, in hun oog een gevaarlijk
jersoou, vooral in de Kerk en Kerkelijke vergaderin
gen; het woord airéén klinkt hun reeds liberaal, mo-
lern, heidensch. Zou den mensch die, volgens Gods
voord, onbekwaam is tot eenig goed zich kunnen
uitwikkelen, staat er niet geschreven: „uit u geen
rrucht in der eeuwigheid Afkeeriug van alle nieu-
vigheden zien ze in alles wat nieuw is kwaad, be-
ïalve die nieuwigheden die stoffelijke voordeel ople-
reren. Van daar dat de stroomingen des levens
ïunne hoven wel voorDijloopen, maar ze niet Dewa-
eren, althans zoolang zij het kunnen verhinderen al
;ou ook heel den hot verdorven. Men vindt onder
ïen vele godvruchtigen en ook eenige geleerde mau-
ïen. Bij de meesten hunner is, naar het gevoelen
les schrijvers, onkunde de oorzaak van dit misver-
itand. Eens vraagde een boerenzoon aan schrijver, in
dien ernst op de cathechisatie of Abraham roomsch
)f gereformeerd was geweest. Men weet niet hoe
illendig het in Kerk en maatschappij, in dien hoog
beroemde oude tijd met vele dingen gesteld was.
Men weet niet dat predikanten in vele oorden des
ands, des Zondags namiddags, met hunne gemeente
eden aan 't hooien gingen, omdat het 's Maandags
:ou kunnen regenen. Men weet niet, dat predikanten
lie zich door grove zonden onmogelijk hadden ge
naakt, met collegas uit eene andere provincie van
itandplaats verwisselden, en het der goegemeente lie—
;en aanzien, men weet niet dat de vroome Lodesteijn
;e Utrecht bezwaar maakte om het avondmaal uit te
•eiken om de schreeuwende goddeloosheden. Men weet
otaal niets van de ontwikkeling der christelijke kerk,
ran de veranderingen, van al de menschelijke oorza-
cen die hebben medegewerkt om in elke eeuw de
;oestanden te maken zooals ze zijn. Vandaar dat er
rij deze geloovigen geen algemeene begrippen gevon-
len worden. Zij zien terstond afval in elke ontwik-
teling, die gepaaid gaat met eene verandering van
nule toestanden, omdat de ongeloovigcn zooveel met
le woorden vooruitgang en ontwikkeling schennen.
5ij wantrouwen ieder schriftgeleerde die uit den schat
les harten eerst nieuwe en daarna oude dingen
roortbrengt.
i Maar die enkele geleerden, deze weten toch wel
beter Zijn deze met opzet onwaar, of verlangen ze
Ier vromen lof? Schrijver geloofd dat het uit louter
pelselzucht, stelselvastbeid voortko»nt. Wie ontwik
keling wil, heeft vooral in onzen tijd, iets zwevends,
[ets dat niet vast is. Hij zoekt en is niet zeker dat
:tgeen in wording is, goed worden zal. en dat is
|or stelselvaste naturen ondragelijk. Met welk een
evallen spreken ze wel eens van Rome, niet te-
staande de Paus de auti-christ is. Zie dat room-
stelsel dat zit goed in elkander, daar heeft een
at aan! Aan de dogmatiek der 17e eeuw
ook wat men heeft. O neen, deze geleer-
et tegen vooruitgang, ware vooruitgang
ns hen in terugkeer tot het oude.
1 leverde in den laatsten tijd
merkwaardige artikelen over de schoolkwestie; om
onze lezers niet te vermoeien met deze beschouwingen
en omdat ons blad zoo we meenen over dit
onderwerp zich duidelijk en afdoende heeft uitge
sproken, leverden we daarvan geen overzicht. Het
bekende „reculer pour mieux sauter" is na de beschou
wing der nieuwe onderwijswet op de volgende wijze
toegelicht. Moet ons terugtrekken van het ope-
reeren in den regeeringskring ons doen ondergaan
in eene stille partij Eer het tegendeel, werkzaam
worden is meer dan ooit onze roeping bij het
woord de daad voegende, moeten we, altijd door, ons
protest tegen de dwingelandij belichamen. Het onwrik
baar vertrouwen in de hulpe, die in den naam des
Heeren is, moet onze scholen verdubbelen in steen
moeten we ons protest voor elks oogen zetten, waar
het papieren wordt in den wind geslagen. Het wonder
van „de olie en het meel" zullen we door 's Heeren
hulp vernieuwen, we zullen als het moet, nog anders
geven, dan tot dusver. Besnoeiend wat weelde
heeten kan, ontzeggend wat genot is, des noods een
stuk dagelijksch brood er voor geven, zullen we
Nederland tconen, dat ze met vuur speelden, die ons
onderdrukken willen, we zullen toonen dat onze wil
om, met onze scholen stand te houden, nog geen
einde is. Wat we willen heeft thans zelfs de^do^^
en niet-neutralisten. Gelijkheid, wravbij over onze
consciëntie door niemand dan door ons zeiven wordt
beslist. Tusschen neutralisten en niet-neutralisten
staande, voor beiden evenveel of voor beiden even
weinig liefst aan beiden niets dus klinkt de
volkomen verstaanbare leus, waaronder we ons terug
trekken.
Een „naar uwe tenten" was het wachtwoord, om
dat de veldheer, niet te vervangen, viel; een deel dei-
beste mannen naar den doodenakker gedragen werd;
op vervorming der partijen alle hoop wegviel; de loop
die het met de kieswet neemt uitroeiing van immo
raliteit afsnijdt; de scherpe resolutie gekomen is; sa
menwerking der onzen door de kerkelijke kwestie
gestoord is; onze kamerleden voor het vormen van
eene parlementaire partij geen stofte bieden; adminis
tratieve en politieke capaciteiten ons ontbre
ken; en ons volk nog te weinig in den
strijd meeleeft, daarom werd een terugtrekken uit
den regeeringskring in overweging gegeven, mits
niet om te rusten, maar om de activiteit te verdub
belen mits een beslister en kieskeuriger optreden
bij de stembus, in dier voege dat onzerzijds niemand
candidaat worde gesteld, tenzij men zwart op wit van
hem wete, dat beperking van staatsbemoeiing in zake
onderwijs, onvoorwaardelijk wordt omhelsd, en men
bij herstemming, als er tusschen liberaal en conser
vatief te kiezen valt niet stemme of in blanko; mits
we kamer en regeering laten geworden, en ons
zelfs niet door eene scherpe resolutie laten afbrengen
van den weg van eer en plicht. Door niets te ver
murwen zij onze leus, noch door schoone beloften,
noch door doodsangst.
Het Wag. Weckbl. acht een loftuiting in de
Stand, aan 't adres van den min. van justitie
zooals haar hoofdartikel van Woensdag bevatte naar
aanleiding van 's ministers initiatief tot uitbreiding
der wet op den kinderarbeid zulk evenement, dat
het moet gememoreerd worden. Ook liet W. W. had
gaarne den minister v. Lijnden wat men beslist voor
dc anti-revolutioaire beginselen partij zien trekken.
Toch kan 't zich gemakkelijk voorstellen, dat dc heer
v. L. meent te kunnen handelen gelijk hij doet, zon
der ontrouw te worden aan zijn geweten. Men kan
de dingen uit meer dan één oogpunt bezien, Wie
heden oppositie voert, wordt morgen aan de regee
ring gekomen, een behoudsman, niet uit oneerlijk
heid of beginselloosheid, maar in goede gemoede, om
dat hij op een ander standpunt zich geplaatst vindt.
De Stand, vergeet dit en wordt daardoor verlokt om
den heer van Lijnden, vooral in den laatsten tijd,
uiterst partijdig te behandelen en hard te vallen. Het
W. W. heeft zich daarover zeer geërgerd. Al heeft
hij nog zoovele verdiensten, door schier heel de we
reld erkend, de Stand, is daar of blind voor, öf meent
daarvoor geen woord van )of te moeten veil hebben.
Ook de hierboven vermelde loftuiting is niet van de
redactie, maar van een inzender, wiens stuk als hoofd
artikel is geplaatst.
Ter provinciale griffie van Zeeland, in de abdij te
Middelburg, liggen ter lezing de voorwaarden, waar
op door het Departement van Financiën op den 23e
April aanstaande, zal worden aaubestced het her
stellen en verbeteren van rijkstelegraaflijnen in Lim
burg, 2o. door den directeur der Artillerie-, Stapel
en Constructiemagazijnen te Delft op den 24 April
de levering van 400 riem gewoon- en van 50 riem
gekleurd kardoespapier.
3o. door het departement van Marine op deit'len
Mei het maken en stellen van twee ijzeren lichtop-
stauden met koperen lantaren bij Stavenisse en bij
het Goesche Sas.
voor ZaU-RcmuupL heefl; J>es laten
te handhaven. Jhr. mr. de Beaufort v:nd in de ver
gadering, waarin dat besluit werd genomen, slechts
één verdediger. Volksonderwijs gaf de voorkeur aan
„trouw aan de beginselen boven schijnbare zegenpralen,
ten koste van beginselen behaald."
Zaterdag 14 April werd te Zaamslag aasabesteed
het onderhoud, herstel en vernieuwen van de wer
ken der zeeweringen van de calamiteuzc polders Mar-
garetha, Kleine Iluissens en Eendragt. Minste in
schrijver D. T h o 1 e n s teNeuzen voor f 12540.
De begrooting bedraagt f 14810.
Nadat II. M. de Koningin Vrijdag nog een bezoek
aan de tentoonstelling te Amsterdam had gebracht,
keerde zij des nademiddags naar 's Hage terug. Prins
Frederik was reeds Donderdag naar zijn buitenverblijf,
het Huis de Paauw, teruggekeerd. Onder het presi
dium van Z. K. II. Prins Hendrik vergaderde Vrijdag
en Zaterdag het Congres voor plant- en tuinbouw
kunde. De lijst van bekrooningen cp de tentoonstel
ling is bekend geworden. Voor zooveel Zeeland betreft
komen daarop de volgende onderscheidingen voor:
de groote zilveren medaille aan den heer Ochtman,
directeur der Garanciue-fabriek te Zieiikzee de groote
bronzen medaille aan den heef Slierendreclit, te Zon-
nemaire, aan den heer Groeneveld de Kater, te
Noordgouwe en aan de Sociëteit van landbouw en
veeteelt te Noordwelle, alle voor Meekrap.
Door den minister van oorlog is geantwoord op
het verslag der kamer over het wetsontwerp tot
reorganisatie der militaire academie.
Bij dat antwoord is gevoegd een gewijzigd wets
ontwerp, waarin de hoofdbeginselen onveranderd zijn
behouden. Eenige wijzigingen door den minister
voorgesteld zijn van ondergeschikt belang. Onder
anderen is het programma van het toelatingsexamen
thans in het ontwerp opgenomen.
In de Provine'ale Groninger Courant leest men een
stuk geteekend Echte liberaliteit" van den
volgenden inhoud
Zaturdagavond den 31sten Maart werd door eenige
voorstanders der openbare school meest landbouwers
en renteniers, in de gemeente Middelslum woonach-