CHRISTELIJK HISTOniSdiï BLAD.
109.
Dinsdag- 13 Maart.
1077.
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag-
ten S ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Prijs per drie maanden francoƒ2,
Enkele uommers- 0,07
Uitgever:
ALBERT WEDDING,
TB
MIDDELS ÜRGE
Prijs der Advertentien:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 10
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Middelburg, 12 Maart 1877.
1 Wekelijksch overzicht van de
christelijke pers.
Wij gaau voort, zoo beknopt mogelijk de artikelen
n den heer K(uyper) in den Stitcidaard geschre-
n te resumeeren.
Zoo ooit dan was wel het jaar 1876 een jaar van
uwe voor het christelijk Nederland. Mackay's
werd schier gelijk met dat van Groen gedolven,
at werd niet aan Van Loon, Heldring en Doedes
Niet licht ontkomen we aan de naweeën van
lk een rouwe. Voor iedere partij zon zulk een
elvuldig verlies voor langen tijd onherstelbaar zijn,
te meer dan voor onzen groep. Voor onzen
oep, die er geen geheim van wil of kan maken dat
rijk aan krijgsknechten maar bitter arm aan leger-
is en er nauwelijks een enkelen man van
en veerkracht vindt voor eiken post, die ze
te bezetten. Ten platten lande en onder de
eine burgerij onzer steden schuilt onze kracht;
is ze waar de oude volksgeest nog bleef en
vrucht nog in waarde is; spaarzamelijk echter
oeten we onze geestverwanten tellen in de kringen die
>or uitheemschen geest bezield zijn, die nog wel
ns van godsdieust maar van godsvrucht niet
gewagen. Vandaar dat mannen van stu-
n^fp.ning' uouxjslüiii ons v.oo w
.am zijn. En uit die zeldzamen nam de beschif
tn leven en dood zoo zeldzaam velen, verrassend
op elkaar weg. Is dat niet eene wenk waarop
i letten valt; eene gebeurtenis waarbij het wat w'd
it zijn" u met erust op de lippen komt. Het
jstaan der anti-revolutionaire richting wordt hiermee
bedreigd. Als de ure komt dat we ver genoeg gerijpt
om ons op een terrein te bewegen, waar groote
lannen noodig zijn, dan zal de Heer ze ons uit de
ron zijner krachten doen voortkomen. Voor liet
wordt ons daardoor, hoe hard ook, de
eisch gesteld, voor het minst onsaan-
mkelijk terug te trekken uit den strijd. Van den
jgeermgskring naar den volksgeest, een tijdelijk terug-
•ekken, om later met te beter gevolg uit te vallen.
aan uitzetting, maar aan concentratie door in—
rimping heeft onze richting behoefte. Zelfs al zou
jdelijk meer verdrukking ons wachten, dan nog zal
et ons beter zijn, trouw aan onzen God, voor een
jd lang vertreden te worden, dan eigenwillig aan
ien slag ontkomend, het spoor bijster te raken waarop
rods licht ons voorging. Laat alle partijen eenheid
onderwerping zoeken; wij zullen niemand gunst
edelen, voor geen tegenstand terugschrikken, voor
ns zelven indachtig, dat wij niet eigen inzicht te
erwerkelijken hebben, maar Gods raad te doen; met
et oog op onze dooden steeds tot heengaan bereid.
De Standaard gaat voort, nu zonder de onder
tekening K.
Omzichtigheid gebiedt dat wij ook met de positie
an den tegenstander rekenen. Er kwam eene wisse-
in het opperbevel der staatspartijen. Heemskerk
met zijn staf het conservatieve leger uitgereden,
ïaar slaagde tot dusver in de vorming van een
igen leger niet. Van de Putte boog voor den man,
iie, voor niet-lange jaren, het Kabiaet van de
itle gesloopt had. En Kappeyne tot dusver aau-
irder der noordsche zouaven werd door formeele
'stelling opperbevelhebber der liberaal-radicale partij,
mskerk staat zonder leger, wat streng conserva-
s, is in vollen opstand tegen het Kabinet; de
ing der onderwijskwestiede eenige reden
itaausverlenging van dit Kabinet, ontmoet
lestrijding, Heemskerk is partijhoofd zonder
lemskerks oude groep eene partij zonder
skerk haat in zijn hart de anti-revoluti-
Van de Putte heeft zich eenmaal als partijhoofd
opgeworpen, tot bestrijding van den oppermachtigen
leader. Als koloniaal opposant schitterde hij, maar
toen van de Putte politiek man worden moest en
weinige talenten naast zich had keerde blijkbaar de
stroom tegen hem. In zijn tweede mitiisterie kwam
At.jeh afbreuk doen aan zijn koloniale roep. Toen
de kraton van Atjeh viel was niet de Atjelinees,
maar te erger van de Putte geslagen. Hij streek de
vlag voor den ondermijner van zijn tweede kabinet.
Kappeyne werd leider der liberalen, niet tot aller
genoegen, maar men begeerde nu eenmaal organisatie,
en dan schoot er niet anders over dan onder hem te
gaan staan. Met ijver weert de liberale pers het
denkbeeld af als zou een absolutist hen overrompeld
hebben. Immers, van de Putte houdt een oog in
't zeil, en vijf gecommitteerden zien den leider op
de vingers. Kappeyne is geen ernstig man durft
men zeggen, maar dan ook schande voor het liberalisme
in Nederland dat speculeeren durft op gebrek
aan erust ir. een man, door vrije keuze, het
hoofd geworden. Het liberalisme is daarin
met Kappeijne één dat het uit vijandschap tegen de
reactie van het historisch Christendom, het
beginsel van den absolutist heeft gesteld, maar deze
eenheid is niet in den grond alzoo, slechts belang
heeft beiden vereenigd. In den grond is de liberaal
voor persoonlijke vrijheid, en tegen staatsbemoeing;
de ajvsolnt.iat kiest partii voor den staat tegen het
individu, wil den Kring van suuusuemoemg siccus
verder uitzetten; de eerste kwam uit de Eransche
de tweede uit de Duitscke school. De liberaal neemt
beperkingen voor de vrije beweging weg, de absolu
tist is steeds uit op het onderdrukken van wie tegen
staat. Wee het politiek getimmert, dat op zulk een
onzedelijk fondament wordt opgetrokken.
Of zulk een man ous anti-revolutionairen, zoo on
welkom is? Veel is er waarin wij bijna samengaan.
Het kiesrecht, de cathechismus van ltousseau, alge-
meenc grondwetsherziening, haudhaving van het ge
zag als beginsel, de belangen der lagere standen, an
ti-materialism e, alle deze belangen leveren aanrakings
punten tusschen ons op. Orthodoxen-vrees, gelijk bij deu
liberaal, bestaat bij den absolutist niet. Maar op het
stuk der consciëntie-vrijheid openbaart zich diepgaand
verschil. De openbaring van een uit God in het
hart gewelde macht kan voor hem, die alle geloof
aan het bovennatuurlijke verwierp, niet bestaan. Op
dat punt zijn wij derhalve geboren en gezworen le-
gonstanders. Maar liever nog' den verklaarden tegen
stander dan den bedekten ondermijner. Het zal den
strijd banger, den druk benarder, het blijven dienen
pijnlijker maken, maar het proces rijpt, de spraak
verwarring neemt een einde en op aaueensluiting van
allen, die Gods Woord liefhebben komt gereede
kans.
Het Wagesasiigscla Weekblad op hare beurt
onze roeping bij de verkiezingen van Juni a. bespre
kende, komt tot de conclusie dat wij niet om der wille van
het ministerie, ons met andere partijen con
servatieve of roomsche moeten vereenLg.èh, ten
einde zoo mogelijk een 3 a 4 tal zetels op de libe
ralen te veroveren ter verlenging van liet leven der
Heeren Heemskerk c. s. Ook tegenover liet ministerie
ligt in ons Isolement onze kracht. I kuikbaar erkennen
we het vele goede door dat miuisterie tot stand ge
bracht. Toen de liberale partij gedesorganiseerd was, nam
Heemskerk de taak op, reeds dat was een weldaad,
we konden toch niet zonder ministerie zijn. Veel was
in het ongereede en de conservatieven waren knappe
werklui. Een volgend ministerie overtreft het in werk
zaamheid niet licht. Maar het meerdere, handelen
naar beginselen, werd opgeofferd aan liet mindere,
zaken afdoen. Er was voortdurend een zwenken, naar
der conservatieven wijze. Drie jaren heeft dit minis
terie gemanoevreerd met eene liberale meerderheid,
alle partijen waren min of meer hem ten vijand. Aan
dien overgangstoestand moet nu een einde komen.
Heemskerk heeft zijn ministerieel leven aan de onder
wijswet verbonden. Misschien rest hem de stille hoop
dat eerst de kieswet aan de orde komen zal en daar
door de behandeling der onderwijswet vertraagd, maar
de meerderheid heeft daar geen ooren naar. Iioe eer
hoe liever willen de liberalen de regeeringszetels be
zetten, want die partij is eendrachtig. De onderwijs
wet zal in Mei wel in behandeling komen en verwor
pen worden. En er is een tijd van komen en ook
van gaan, de politieke atmosfeer eischt dringend zui
vering. Beginselen raken zoek, 't wordt een loven en
bieden, een schacheren. mannen van karakter onwaar
dig. Aan eene bestendiging van den tegenwoordigen
toestand kan niet meer gedacht worden, en daarom
is ook voor ons samenwerking met anderen om daar
toe te geraken verboden.
Uitvoerig deelt du Bazisifli een tweede schutters-
drama, thans te Dordrecht, mede. Op Zondag 20
Augustus werd de schutterij tot wapenschouwing op
geroepen. Eenige schutters wendden zicu tot hunne
kapiteins om vrijstelling voor dien dag, dk verzoek
werd niet ingewilligd. Twee leden der schutterij
zonden daarop een verzoekschrift aan den minister
van binnenlandsclie zaken, om de inmiddels voor dit
wanbedrijf toegepaste boete van één gulden te ver
nietigen. De miuister antwoordde, dat de koraman-
wlno- op" (fien1^1^ bevoegdheid heeft de wapenschou-
fen van die boeten buiten de bevoegdheid des minis
ters ligt. Nog wendden de schutters zich met een
verzoekschrift tot Z. M. den Koning, maar ook hierop
werd afwijzend beschikt. Misschien is het niet on-
gepaso hierbij op te merken dat een dagblad de vori
ge week het bericht bevatte, dat voor de miliciens
van den Israëlitisch en godsdienst weder dezelfde gun
stige bepalingen zijn gemaakt als vorige jaren, zij zijn
nl. bevoegd om bij hunne kerkelijke of godsdienstige
feesten huiswaarts te gaan en geen dienst te pres-
teeren
Er wordt nu eenige dagen lang in de Tweede
liiaanttCE» een strijd gestreden, die belangstelling ver
dient. De inrichting van liet rechtsgebied der arron-
disscments-rechtbanken en kantongerechten zal weldra
beslist zijn. Afgaande op de belangrijke meerderheid
met welke bijna elk amendement wordt verworpen en
ieder ontwerp aangenomen, mag men veilig aannemen
dat de rechterlijke organisatie, gelijk ze door den
minister is voorgesteld, zal aangenomen worden. Dat
minderheden zich bij eindstemming vereenigen zouden
tot verwerping is toch zeer onwaarschijnlijk.
Over dit resultaat hebben we redenen ons te ver
blijden. Het is een dringende eiscli des tijds dat de
rechterlijke ambtenaren beter bezoldigd worden er» de
statistiek leert dat liet werk niet toeneemt. Vele rech
terlijke colleges hebben geen arbeid, nair gelang van.
het personeel dat er aan verbonden is. Inkrimping,,
gelijk bij de Hoven, lag dus voor de hand. Nu is
het niet te verwonderen dat vele gemeenten met
smart hunne rechtbank en tevens eenige hunner meest
geachte ingezetenen zien vertrekken, en dat daarom
elke gemeente, die bedreigd werd door de nieuwe wet,
zich ijverig heeft geweerd, dat de afgevaardigden
met klem de belangen der hoofdplaatsen hunner dis
tricten hebben bepleit. Toch, dit óffer aan het alge
meen belang te brengen zal, wij gelooven het zeker,
later op prijs worden gesteld en hen verzoenen voor
wien dit verlies pijnlijk is.
Zaterdag overleed te 's Gravenhage dr. !?3. 5*.
Li«ido inspecteur van het lager ouderwijs in de
provincie Zuid-Holland. Als letterkundige oudec