CIIHlST1LIJÜ-K18T0KISGII BLAD.
106
Dinsdag- 6 Maart
ET ZUIDE
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag-
vond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Prijs per drie maanden franco2,
Enkele nommers- 0,07
Uitgever:
ALBERT WEDDING,
te
MIDDELBURli.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 16
regels 1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Middelburg, 5 Maart 1877.
Wekelijksch overzicht van de
christelijke pers.
Uit den rijken voorraad die ons omringt kan de
ditmaal niet moeilijk zijn. In de vorige week
in de Standaard een drietal artikelen
de welbekende letter K (Dr. Kuyper). En om
len schrijver, èn om het dadelijk belang van de be-
chouwing achtten wij onverwijlde kennismaking onze
dicht.
Vele en indrukwekkend waren de gebeurtenissen
vaardoor de anti-revolutionaire partij in een gewij-
positie is gekomen, en ze zullen niet nalaten
bij de stembus, en in de toekomst invloed
lit te oefenen. De politieke kwestie wordt opnieuw
tan de orde gesteld, in naam en naar den eisch fles
mogen we daarvan niet aflaten. Een
dat zich schroomvallig van het staats-
errein terugtrekt, verminkt en kortwiekt zich door
hand. Dit terugtrekken is wantrouwen in eigen
>eginsel, wordt belijdenis van geloofszwakheid en
laardoor zonde. Zonde, want het is een niet-belijden
den Christus op een terrein, waar de belijdenis
zijn naam de grootste kracht eischt, maar ook
meest met smaad bejegend wordt. Zoo ergens
lan zijn op politiek terrein de strikken der verleiding
foor den Evangeliebelijder gespanneneerbejag en
lorst naar macht maken, zoo de Christus hem niet
zijn val gewis. Het geloof, liet persoonlijk
het geloof alléén moet de kracht des Chris-
zijn. Op politiek terreiu is men of een ge-
van Christus, of erger dan Nikoderaus; getui-
;e voor de waarheid van het christendom of de na-
jootsing van een wereldsch diplomaat. Er is eene
(vrees voor politiek) maar er is ook
ware en valsche politiek.
Het belijden des Almachtigen komt niet alleen aan
personen, maar aan ons volk als natie
fce. Er is een waarheid en een recht Gods, dat niet
lepaald mag blijven bij den strijd eener enkele ziel,
in den kring der vromen, maar dat voor geheel
volk in de staatkundige wereld moet beleden
niet door het noemen van Christus naam een
maal iu 's lands raadzaal, maar door bij elk
rraagstuk dat aan de orde komt hoog in ons vaan-
lel dien eisch der gerechtigheid te schrijven, dien de
als Koning van het Godsrijk aan dat vraag
stuk, voor dat volk, op dat tijdstip stelt, doordrongen
ran de gerechtigheid des Heeren en den nationalen
oestand. Belijdenis do~r 't woord en de pers is niet
loor ons gezocht, maar gevonden belijdenis ook nu
loor het vormen eener partij, die geen regeeringskas-
eel maar deu volksgeest voor Koning Jezus wenscht
e veroveren. Eene partij, waarvan verre blijven wien
iet om ambt of eerepost, ordelint of eerekruis, macht
ff invloed, rust of schatten te doen is, maar die be-
taat uit eenvoudigen. Eene partij,, die van menschen-
;unst en persoonlijk talent onafhankelijk, onuitroei-
>aar blijft voor alle verbonden machten, want ze is ge-
uit een eeuwig beginsel, haar uitgangspunt
in eene hoogere orde van zaken, die buiten het
reik ligt van hen, die het toelegden op haar val.
.Onder die indrukwekkende gebeurtenissen, die voorde
[komst dezer partij belangrijk kunnen zijn behoort wel
de eerste plaats het oproepen van haar hoofd naar be-
vadcrland.
mr. Groen, was de geestelijke vader onzer
uit zijn gedachtenwereld leefde ons denken,
fid de termen, waarin wij ons uitdrukken zouden,
^p deed ons zeker gaan op den weg. Hem ver
donder veldheer, voor het eerst, staan we
l^bijzijnde toekomst zal voor het oogen-
^lissend zijn. Niet alsof met Groens
hopeloos stond 9 met kalm ge
loofsvertrouwen profeteeren we van eene verder afgele
gene toekomst, waarin de levensgedachten, door hem
zoo diep en onverpoosd in 't hart zijner volgelingen
gestrooid, ontkiemen zullenwaarin eerst Groen be
zeten zal worden, want zijne gedachten zullen zich
nooit weer van dc nationale levensbeweging onzes
volks losmaken. Maar thans, op dit oogenblik gaat
ge voor het eerst in het vuur zonder veldheer, mis
schien om geheel een raenschenleeftijd zonder leader
den strijd voort te zetten. Groens positie is door
geen ander in te nemen. De vergelijking tusschen
voorganger en opvolger zou te veel afvallen. Was hij
niet de vertrouweling onzer Oranjevorsten, de ge-
schiedvorscher en historiekenner, de geleerde, een
schitterenden kring om zich vereenigende, die om zijne
gunst dong, de man wiens kinderloos leven en vor
stelijk verinogen geheel der publieke zaak gewijd was,
den staatsman, die het zeldzaam geluk ontmoette een
Thorbecke tot tegenstander te hebben Was zijn stijl
en taal niet ongeëvenaard, zijn karakter boven lof
verheven Dwong zijn wilskracht geen eerbied af?
Lag vaak teederder gemoedsleven met onverbiddelijke
gestrengheid in één menschenziel vereenigd De
schaduw van den heengegane zou den komende
drukken.
Matig uwe eischen, ouderscheidt den leader van
den stichter, den tolk van deu geestelijken vader,
vergelijk slechts uwen leader met dien van andere
staatspartijen, en dan zal het Argus-oog van'den te
genstander uwe inschikkelijkheid te niet doen; dan
komt ook nu de vraag, waar vindt ge een man die
door vriend en vijand als leader wordt erkend, een
man met wien men zijns ondanks rekent? Bovendien
hartzeer is aan Groen door zijn geestverwanten be
rokkend, en dat maakt dat het opnemen van zijn
profetenmantel van niemand te vergen is. Waar men
Groen bejegende met het bitterste der verdrietelijk
heden, wat meent ge zal dan wel het lot zijn van zijn
opvolger, indien er iemand was, die, deze les verge
tende, als leider der broederen zich dorst aanbieden?
Geen menschelijk hart zou tegen het hartzeer, dat
zulk een wachtte bestemd zijn. Ook de plicht, al gaat
ze bij den Christen boven lust, heeft grenzen, een
grens die, waar men Groen niet spaarde, voor elk an
der onoverschrijdbaar is.
Nog in het laatste noramer der Ncd. Ged. werd,
gelijk in 1872, dr. Kuyper als voorloopig leader aan
gewezen, maar een opvolger te benoemen, is een recht,
dat zelfs aan Groen moet ontzegd worden, wijl hij
wel kiezen, maar niet over den persoon beschikken
kan. Zelfstandigheid van beschikking heeft steeds in
het persoonlijk leven ook tegenover hem gegolden,
en de schrijver dezer artikelen wijst al is ons
Christenvolk te dienen zijn lust zeer beslist deze
hem aangeboden eere, of het hem opgelegde kruis af.
Nadat in de Kroniek van het Maart-nommcr der
stemmen tooi* Waarheid era vrede de be
kende nota der anti-revolutionairen in de Tweede
Kamer is medegedeeld zegt dr. Bronsveld daarvan
het volgende
De Heer Jhr. de Jonge heeft dit stuk niet kunnen
onderteekenen, daar hij door ziekte verhinderd was te
's Hage te zijn. De Heer Bichon heeft in een afzon
derlijke nota zijn gevoelen omtrent dc wet ontwikkeld.
Niemand zal kunnen ontkennen, dat de nota op waar-
digen toon is gesteld, en dat de vraag om recht
hier op voortreffelijke wijze is ingekleed. Het zou
mij verwonderen, indien deze toon geen weerklank
vond bij meer dan één liberaal. Het valt toch niet
tegen te spreken, dat ons grootelijks onrecht wordt
aangedaan en te eischen, dat men dit erkennen zal,
en ernstig zoeken naar een middel van herstel,
is toch waarlijk niet te veel gevraagd. Gesteld, dat
de partij, die genaamd wordt, „de clericale" de macht
in handen kreeg, en onderwijs in haar geest gegeven,
verklaarde te zijn voor allen voldoende, en 't daarom
liet betalen uit de algemeene kas, terwijl zij den
liberalen toeriep „o Gij rustverstoorder de wet
noemt ons onderwijs voldoende voor allen. Zijt g ij
van een ander gevoelen, het onderwijs is vrijopent
zelf een school naar uw hart." Wat zou men hooren
Allerlei redenen tegen die onverdraagzame kerk. Doch
hoe noemt gij den Staat, die nu juist zoo han
delt, als wij daar een oogenblik ons voorstelden, dat
de kerkelijke meerderheid zou kunnen handelen
Mogen eerlijke menschen wel ooit met twee maten
meten Ik dank onzen vertegenwoordigers iu de
Kamer voor hun cri de consciense, en
hoop, dat Gods zegen er op rusten zal.
Of zij wol deden met aan te kondigen, dat zij zich,
bij teleurstelling in hun verwachting, van deelneming
aan de verdere beraadslaging over de voordracht ont
houden zullen, meen ik te moeten betwijfelen. Koes
tert men dit voornemen, dan had men het openbaar
moeten maken metterdaad. Meent men dat
zich terugtrekken plicht is, als de hoofdzaak is verlo
ren, dan moet men daarmee niet dreigen. Een demon
stratie mag zelf den schijn niet hebben van ostentatie.
Ik zou willen vragen, of inen hier zich moet houden
aan het t „alles of niets". Nemen wij voor een oogen
blik aan, dat het met deze wets voordracht komt tot
een openbare discussie in de Kamer, en dat de recht
matige eisch van onze vertegenwoordigers wordt afge
wezen, dun zouden zij toch nog menig betrekkelijk
groot kwaad waarmee dit ontwerp dreigt, kunnen
helpen afwenden, en daaraan beter doen, naar het mij
wil voorkomen, dan door zich terug te trekken
en het aan te zien dat wij in nog slechter
conditie worden gebracht dan waarin we reeds
verkeeren. Ai weder aanmerkingen Helaas,
ja, maar stem toe, dat ze niet de hoofdzaken
raken. „Toegegeven, doch waarom ze niet eerder
meegedeeld?" Eilieve, aan wie? Onze vertegenwoor
digers hebben dit eigenaardige, dat zij zich volstrekt
niet trachten te verstaan met de organen van hun
partij. Voor zoover ik weet, is niet één redacteur
van een anti-revoiutionair blad, als zoodanig, gekend
in den gewichtigen stap door onze kamerleden geno
men. Toevallig vernamen deze redacteurs, dat. zulk
een gewichtig document was opgesteld en ingediend.
Het spreekt van zelf, dat een volksvertegenwoordiger
geen raandat inpératif van de pers aanne
men mag, maar zonder dc hulp vrn de „koningin
der aarde" vermag hij ook niet veel, en zou daarom
een weinig meer openhartigheid, een bewijs, dat men
op samenwerking prijs stelt, overtollig en onverstan
dig zijn geweest? De heer Groen begreep de betee-
kenis van de pers beter. Ik voorzie nu, dat het toe
nemend aantal christelijk-historische bladen ons volk
bearbeiden en voorlichten zal met volkomen looche
ning van do mannen, die onze vertegenwoordigers
heeten, doch zich van hun tolken bij het volk hoe
langer hoe meer isoleeren. 't Zou mij ten hoogste
verwonderen indien de Juni maand niet alreeds dc
teekenen van de door ons bedoelde verwijdering min
of meer duidelijk te zien gaf. Laat mij hieraan toe
voegen, dat ik nooit in een dag- of weekblad schrijf,
zonder het geschrevene te onderteekenen. Tot de
mannen der „pers", aan wie ik hier dacht, rekeu ik
dus mij-zelf niet, en geen gekrenkte ijdelheid deed
mij spreken.
Jl. Zaterdag trad de heer Voi'stcromn vaai
OajjeaD opnieuw op tot het houden eener lamflbonw-
vooi'dracSit. Op verzoek van het bestuur der af-
deeliug Walcheren herinnerde spreker aan het gevaar
lijke van vreemdelingen in de stallen toe te laten,
nu op vele plaatsen de veepest woedt.
De voordracht was ditmaal gewijd aan het kweeken
van hout en vruchtboomen. Wil men boomen plan
ten dan onderzoeke men eerst den grond. In Wal
cheren plante men boomen die in Walcheren ge-
