iterft, School rit Ending.
GE1IENGDË BERICHTEN.
oog van den ander eigengerechtigheid of werk
heiligheid, en dus zonde, is En wordt door
dien ander niet deugd genoemd, wat zijn tegen
stander aanziet als een vrucht van bijgeloof?
Zonder twijfel, men kan en men mag met
kinderen niet theologiseeren maar zou, ook bij
de eenvoudigste opleiding tot deugd, het stand
punt van den ouderwijzer geen invloed hebben?
Kan die invloed ook wel uitblijven bij hetgeen
de onderwijzer tot bestraffing of tot goedkeu
ring telkens te zeggen heeft of bij het bidden,
om het even of dat geschiedt al dan niet? of
bij het onderwijs in het voornaamste tjjdvak
onzer vaderlandsche geschiedenis of bij het
geen nuttig of schadelijk, noodig of onnoodig
geacht wordt voor de vorming en de leiding
van verstand en gevoel en verbeelding Is
niet juist de eiscli van het Christelijk geloof,
om op alles invloed te oefenen, om alles te doen
in den naam des Heeren Jezus, en om ook
reeds in het kinderhart voor Hem plaats te
makenen zou dat niet belemmerd worden
als het kind gedurende het grootste gedeelte
van den dag gansch en al aan dien invloed
onttrokken wordt We willen die vragen niet
vermenigvuldigen, en we kunnen ook niet te
lang bij dit ééne punt stilstaan. Maar we heb
ben ook reeds genoeg gezegd, om te doen ge
voelen, dat wezenlijke neutraliteit hier een her
senschim is. Inderdaad is de staatsschool
dan ook nergens neutraal: zij is in sommige
streken orthodox-Protestantsch, in andere stre
ken Roomsch, elders liberaal in den zin der
zoogenaamde middenrichting, weer elders modern,
en soms ook wel geheel godsdienstloos. Dat
laatste wordt zelfs meer en meer als hare be
stemming in de toekomst ons voorgesteld; en
ook inderdaad, daarheen leidt haar weg. Of
liever, zelfs dat is het einde nog niet. Zij is
nu reeds anti-kerkelijk, waarom zij dan ook
door velen wordt voorgestaan als het beste
middel om Roomsch en orthodox bijgeloofte
bestrijdenen inzoover draagt zij (niet metter
daad, althans niet op verre de meeste plaatsen,
maar toch) in beginsel reeds een anti-Christe
lijk karakteren dat karakter zal en moet hoe
langer hoe meer bij haar uitkomen. Het is
inderdaad, zooals in de memorie van toelichting
op de concept-wet gezegd wordt: »op den bo-
»dem der schoolkwestie ligt het verschil van
overtuiging omtrent de gewichtigste godsdien-
»stige en wijsgeerige vragen, en dat verschil
»zal blijven bestaan: de strijd tusschen gezag
>en onderzoek, tusschen geloof, twijfel en on-
geloof zal niet ophouden." Ja! dat is waar
lijk de strijd goed gekenmerktHet gezag van
God en Zijn woord, of een onderzoek dat zich
daarvan heeft losgemaakt: geloof, of (daar
twijfel toch wel nooit een duurzaam standpunt
kan wezen) ongeloof. Wij staan in dien strijd
aan de eene zijde de staatsschool, in beginsel,
aan de andere zijde waar blijft nu de neutra
liteit?" Nu begrijpen we, waarom die neu
traliteit" wel genoemd, maar niet omschreven,
wel beloofd, maar niet gegeven kon worden.
De eerste helft van art. 26, en art. 27 nemen
geenerlei bezwaren voor ons wegwat zij ons
geven is alleen nieuwen grond voor ouze be
wering dat dc neutrale" school niet neutraal
is, nieuw bewijs voor onze stelling, dat die
school volstrekt niet voor allen bruikbaar is
en het steeds minder zal worden, en nieuwe
kracht voor onze grief, dat de staat die school
toch bevoorrecht, en dus beslist partij kiest in
een strijd van godsdienstigen aard.
Middelburg, den 23 Februari 1877.
Bij de Tweede Kaiucr is een adres ingekomen
van 31 suikerfabrikanten en industrieelen op Java
tegen de intrekking van art 2 no. 27 van het politie-
strafreglement voor inlanders, waarin zij voor de in
dustrie van Ned. Indië in het algemeen en voor de
suikerindustrie in het bijzonder groot gevaar zien.
Zij verzoeken de Tweede Kamer een besluit te ver
dagen en den minister van koloniën te verzoeken,
een onderzoek in te stellen omtrent de feiten, waar
van de noodige kennis nu nog schijnt te ontbreken.
Ter verhooging van de waarde der rijks-schor- J
ren onder Dinteloord is door de regeering noodig
geoordeeld, dat de staat eigenaar worde van een aan
het heemraadschap van den Rozendaalschen en Steeu-
bergschen Yliet toebehoorende strook schor aldaar.
Als gedeeltelijke vergoeding waarvoor wenscht de
regeering een oppervlakte buitengrond en water aan
dat heemraadschap in ruil af te staan. De daartoe
noodige bekrachtiging is bij een wetsontwerp daarop
aan de Staten-Generaal gevraagd.
Het gerechtshof te 's Hage heeft gisteren de beken
de moordenaar van Oostburg Izak Timmerman
schuldig verklaard aan moedwillige doodslag op zijne
huisvrouw Adriana Lieveuse, en hem veroordeeld tot
20 jaren tuchthuisstraf.
Voor eenigen tijd is melding gemaakt van gunsti
ge bepalingen, onder zekere voorwaarden, voor mi
liciens die hun dienstplicht in persoon volbrengen.
Deze bepalingen onderscheidden zich van vroegere
doordien de verkorting van diensttijd van 3 op 2
maanden is teruggebracht. Daarenboven is, zooals uit
het Reoueil militair blijkt, een maatregel ingevoerd,
die nieuw is en wellicht goeden invloed in de beoog
de richting kan uitoefenen.
Aan de lotelingen, die voor hunne inlijving met
goeden uitslag het gevorderd examen hebbeu afgelegd,
kan na een verblijf onder de wapenen van minstens
vijf maanden, door den chef van het korps de ver
gunning worden verleend, om in het garnizoen bij
hunne ouders of familie-betrekkingen in te wonen.
Om in dit voorrecht te deelen, zal worden vereischt:
lo dat de milicien zich zeer goed gedrage en ijver
voor den dienst betoone; 2o dat hij 10 cent daags
storte ten voordeele der menage, welke door zijne af
wezigheid schade zou lijden; 3o dat de buiten de ka
zerne wonende miliciens dezelfde diensten verrichten
als de in de kazerne gehuisveste; 4o dat de ouders
of betrekkingen, ten genoegen van den chef van het
korps doen blijken, dat zij in het onderhoud van den
milicien naar behooren voorzien. De verleende ver
gunning kan worden ingetrokken, zoodra het gedrag
van den milicien niet goed is, of wanneer er bij den
chef van het korps andere redenen, aan de belangen
van den dienst ontleend, mochten bestaan om de toe
gestane gunst te doen ophouden. De ipilicien, aan
wien eene disciplinaire straf wordt opgelegd, zal,
zelfs het geval van gewoon arrest niet uitgezonderd,
gedurende zijn straftijd in de kazerne moeten wonen
en aan de menage der soldaten behooren deel te ne
men. Ingeval van ongesteldheid of ziekte blijven,
zoowel wat verpleging als geneeskundige behandeling
betreft, ook voor hem de gewone bepalingen gelden.
Het hoofdbestuur der vereeniging van christe
lijke onderwijzers in Nederland heeft een adres
verzonden aan de kamerleden, die de bekende nota, in be
trekking tot de onderwijswet hebben geteekend. Het
bestuur dankt voor de waardige en ernstige wijze,
waarop deze heeren het goed recht van hen die de
bijzondere school liefhebben en steunen, hebben doen
uitkomen, en vertrouwen dat deze daad den moed
van eiken christelijken onderwijzer zal verhoogen om
zijne taak te vervullen, met de hoop dat eindelijk
recht en waarheid zegevieren zullen.
Men verneemt dat aan den heer Gardiner,
den onbaatzuchtigen Engelschman, die met zijn vaartuig
de laatste overblijfselen van het verblijf van Heems
kerk en Barendsz, op Nova Zembla opspoorde en deze
uit eigen beweging aan Nederland ten geschenke heeft
aangeboden, vanwege de Ned. Regeering een gouden
medaille zal vereerd worden.
Uit het in het Recueil Mil', opgenomen regle
ment voor de pupillenschool ontleenen wij
de volgende bepalingen Tot de pupillenschool wor
den, voor zooveel er plaatsen zijn, toegelaten zonen
van militairen en van gepensioneerde of gegageerde
militairen, niet jonger dan 12 en niet ouder dan 14
jaren, en die overigens voldoen aan de voorwaarden
tot toelating, door den miuister van oorlog te bepa
len. Ook zonen van niet militairen, kunnen tot de
school worden toegelaten, tegen betaling van een jaar-
lijksche bijdrage van f 50.
Op de pupillenschool wordt onderwijs gegeven in
lezen, schrijven, Nederlandsche taal, rekenen, geschie
denis en aardrijkskunde, in sommige militaire regle
menten en voorschriften, in exerceeren, schermen,
gymnastiek, schaatsenrijden en zwemmen, iu oefenin
gen met het geschut en de brandspuit en zoo moge
lijk in sommige ambachten, welke later in den mili
tairen stand te pas komen.
Voorts wordt aan de pupillen gelegenheid gegeven,
om, overeenkomstig de keuze der ouders of voogden,
onderwijs in den godsdienst te ontvangen.
De pupillen verlaten voor hun 16e jaar de school
en gaan, hetzij als volontair naar het instructie-batal- 1
jon of de artillerie-instructie-compagnie, hetzij als
jougeling naar een der regimenten cavallerie of het
batallon mineurs en sappeurs, hetzij als tamboer of
hoornblazer naar een der korpsen.
De kleeding en uitrusting der pupillen zuil,
veel mogelijk in overeenstemming met die der
reden korpsen van het leger, nader door den k
worden bepaald. Zij wordt voor 's rijks rek
verstrekt en onderhouden.
Woensdag was het 200 jaar geleden, dat BarmJ
de Spinoza op een armoedige kamer te 's Hag£
overleed. De vereerders van dezen op 44jarigen leef
tijd overleden denker en wijsgeer hadden geweuschtl'
dezen dag niet onopgemerkt te doen voorbijgaan. In-
eene zaal van het gebouw voor kunsten en weten—3
schappen, versierd met rouwfloers en de buste van"
Spinoza, vereenigden velen zich, waaronder Z. K. H.lJ
prins Alexander. Bij den aanvang der plechtigheid
voerde een muziekcorps dat onzichtbaar geplaatst was
een treurmarsch uit. De bekende Fransche hoogleeraar
Ernest Renan sprak in eene uitvoerige rede over
Spinoza. Dat de Israëlitische denker geschetst werd
als de voorlooper van de moderne theologie zal ieder
die de plaats, aan Spinoza in den laatsten tijd toege-
schikt, kent en die den feestredenaar vooral uit zijn „le-
ven van Jezus" kent, kunnen begrijpen. De wijsgeer en
denker treden geheel op den achtergrond voor den
moderne uit den voor-modernen tijd. De strekking
van de rede vatten we samen in deze woorden: „de
godsdienst is eeuwig, zij voldoet aan de behoeften
van ontwikkelden en beschaafden, en niets zou nood-
lottiger voor de menschheid zijn dan dat zij verdween.
Maar voor de verschillende tijden verschillende vor
men, en wie de vormen van 't verleden wil opdrin
gen aan den nieuwen tijd, kweekt slechts huiche
larij, die steeds laf maar vooral nutteloos is. Spinoza
behield den inhoud onder andere vormen; hij wild#»
verdraagzaamheid van den staat, vrijheid voor den
godsdienst; en wij willen niet meer. Vrijheid is het
laatste woord van Spinoza's „Philosophie religieuse",
en 't is ook ons laatste woord. Daarom willen wij
evenmin als hij de langzame ontwikkeling van trager
geesten door storende inmenging, ontijdige bemoeiing,
verhaasten. Vooral geen geweld. Onze vrijheid willen
wij verdedigen, en des noods de vrijheid van hen,
die als zij meester zijn, onze vrijheid niet zouden
eerbiedigen."
Wij zouden de laatste zinsnede met het oog op
onzen schoolstrijd bijna letterlijk kunnen overnemen,
ja nog versterken in dier voege
Onze vrijheid verdedigen wij, en daarmee tegelijk
de vrijheid van hen, die zoolang zij nog meester zijn,
onze vrijheid niet willen eerbiedigen.
Beroepen tot pred. bij de N. H. G. te
Vlissingen P. IV. Pikaar Rhenen.
Lienden J. G. Bruining Nieuw-Beierland.
Bed. voor het beroep tot pred. bij de N. H. G. te:
Schore en Vlake J. Kuijlman Prinsenhage.
Strijen J. G. Ormel Maartendijk.
Men schrijft ons uit Vlissingen dato 23 Febr.
In de nabijheid van het Sluische gat zit een bark
omhoog, die door de laatste buien over de banken
is heengeslagen. Adsisientie geweigerd.
Donderdagmorgen liepen verschillende gi oote en
kleine vaartuigen de zeegaten uit, nu niet meer ver
hinderd door W. winden. Een kleine barge (soort t
van Keulsche aak) werd door de hooggaande zeeën
omgekeerd. De Belgische loods is, na bijna een uur
zwemmens, gered. Hoe het met de bemanning is af-
geloopen, schijnt men nog niet met zekerheid te weten.
Volgens het Utrechtsch Dagblad is de verval-
sching van levensmiddelen besproken in eene verga
dering van de maatschappij van nijverheid. Een der
bestuursleden verklaarde in self help de eenige uit
komst te zien, self help zou moeten bestaan in het J
oprichten van een bureau ter informatie, waar ieder .j
de levensmiddelen scheikundig en microscopisch kon tl
doen onderzoeken. Het bureau behoort natuurlijk door^ U
het gemeentebestuur opgericht te worden.
Nog een ander voorstel, mede uit Utrecht, is in I
de laatste dagen tot ons gekomen. Het is van dr. I
Raabe en gericht tot de voorstanders van leerplicht. I
Ziet toe zegt genoemde heer gij voorstanders*
van allerlei verplichtingen en plichten voor anderen™
dat gij uw eigen plichten niet uit het oog verlies*®
Wilt gij den leerplicht invoeren, die alleen de armsk^B
der lage standen drukken zal; neemt gij, voorstand»^®
dan de eetplicht op u; en geef den huisg<^®
nen, die gij van hoe geringe inkomsten ook bei^fl
uit uwe niet uit de staatskas het bro^^f
zij door uwe zorg derven; ja, maakt uwe pU®
pie volkomenen geeft hun het nooffijfl
voedsel, opdat hunne lichamen worda^B
chaam van een Nederlander moet 7/jJ®
