C H R f 8 T E L IJ K-HIS TIR1S G H BLAD.
Dinsdag- 23 Januari.
1877.
rer3cliijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag-
Ni) ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Vijs per drie maanden francoƒ2,—
Unkéle no turners- 0,07
Uitgever:
ALBERT WEDDING,
te
MIDDELBURt
Prijs der Advertenties
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 1-
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Middelburg, 22 Januari 1877.
Wekeltjkscli overzicht van de
christelijke pers.
wintig jaren lang zegt de Standaard
t eer.e partij gestreden, en waarlijk niet altijd
Ier vrucht of zegen, tegen de zoogenaamd neutrale
opvoeding. In 1857 lachte men over „dien ge
erde" wiens partij slechts in zijne verbeelding be-
In 1875 lachte men niet, meer, men gevoelde,
moest iets gedaan worden om den tegenstand te
veeren niet, maar om die te onderdrukken. In
ministerie dat eene herziening der schoolwet be-
t, en aan billijke eischen beantwoorden wil, is
een der hoofden gezeten van de tegenstanders der
tr.de volksopvoeding. Hoe dikwijls we nu ook
nnerd zijn aan het woord van den Psalmist: stel
Prinsen geen vertrouwen, toch mocht eenige hoop
tegemoetkoming onzer grieven gekoesterd worden.
Standaard verklaart zich lang bedacht te hebben,
rens een oordeel uittespreken over het wetsont-
van een minister, die ons herstel van billijke
ven beloofde. Over de onderdeden zal het blad
is nog niet spreken. De wet is voor ons, zonder
oochening van beginselen onaannemelijk, ook zelfs
als we voor onverzoenlijken of stokebranden ge-
ddcil worden, ook zelfs don, wanneer vrv Woton
de strijd, die ons wacht, nog heviger zal ontbran-
dan voorheen. Boven vriendschap der menschen,
en ministeriëele beleefdheid gaat bij ons de hei-
eid van het beginsel. De heiligheid van het be-
iel; naar ouze innigste overtuiging zijn onderwijs
christelijke opvoeding onafscheidelijk. Men moge
jeD dat er b. v. bij rekenkunde geen christelijk
insel te pas komt, wij meenen dat er geen oogen-
van den dag mag zijn, waarop het een ckriste-
volk verboden is, op God en Christus te wijzen,
der Godskennis is alle kennis ijdel en blijkt op
duur verderfelijk, zóó is ons beweren. De wil
het kind moet ten goede geleid worden, en daar-
moet het kiud doordrongen zijn van den Geest
Is, ons geopenbaard in de Schriften. In de vreeze
Heeren is het beginsel der wijsheid, zoo spreekt
Schrift, die geen scheiding van geloof en weten-
ip aanneemt, die geene wijsheid erkent dan die
God is, maar dan ook de wijsheid der wereld
[asheid noemt bij God. Dat beginsel moet den
Irwijzer bezielen, opdat het door het kind worde
■nomen. Een onderwijs, dat geen waarborgen aan-
|t voor de ontwikkeling van het kind naar den
li Gods, zulk een ouderwijs is onvoldoende, al-
b vóór ons, maar, dat geven wij toe, niet allen
Ifoordrongen van dat innig verband tusschen ge
len wetenschap. Wij willen dan ook niemand
zienswijze opdringen, en erkennen ten volle het
l"van andersdenkenden. Wij eischen niet, en deden
lok nimmer, dat de Slaat, die voor allen te zor-
lieeft, onze overtuiging als de alléén ware huldi-
H:il. Wij begeeren door eigen inspanning de
^reid cn krnclit onzer overtuiging te bewijzen.
indien de Staat zich met het onderwijs bemoeit,
^H^hij- voldoend onderwijs geven moet, dan
Ie den billijken eisch hooren, dat ook onze
^■ing geëerbiedigd worde, dan eischen we dat
niet voldoende worde genoemd, het-
^Kckts afin de meerderheid behaagtdat wat
^Hier door Christenen beleden wordt, niet minder
^■erechtigd dan dat wat door de heidenen is
Daar zijn twee groepen die ons bestrijden,
^^zegt dat de Staat geen acht mag slaan, de
Hat. hij geen acht kan slaan op onze over-
ÊBlen breeden grondslag der algemeene hu-
de volksschool staan, zegt de eerste
rt^z^zien dat humaniteit slechts een
^■B>of in den Christus der
Schriften verdwijnt, dan komt er behoefte aan den
machtigen Staatsarm tot ondersteuning van hun geloof
in de algemeene humaniteit. Zij meenen dat al wat
nuttig voor den Staat is, ook geoorloofd is, en daar
bij heiligt niet zelden het doel de middelen. De
tweede groep is ons minder vijandig. Zij meenen dat
de Staat geen acht kan slaan op onze overtuiging,
en daarvan is dan het noodzakelijk gevolg dat wij
moeten achterstaan bij onze tegenstanders. Dat de
minister Heemskerk tot onze tegenstanders behoorde,
wisten we, doch in welke groep we hem plaatsen
moesten, wisten we nog niet. Thans is gebleken dat
ook hij tot de eerste groep behoort, tot die welke
niet om eene droeve noodzakelijkheid maar uit be
ginsel weigert om onze eischen in te willigen. Hij
heeft gebogen voor deu heer Moens en de zijnen.
Het nieuwe wetsontwerp berust op de scheiding
van geloof en wetenschap. Evenals de wetgever van
1857 gaat ook de tegenwoordige minister uit van de
stelling dat opvoeding met het geloof in geen onver
brekelijk verband staat. Dat de minister zoo oordeelt,
is hem niet euvel te duiden, wèl dat hij zijne op
vatting vöor de alleen ware houdt. Had nu de minis
ter erkend dat deze opvatting door een deel der
natie, hetwelk op eerbiediging recht heeft, niet ge
deeld wordt, dan zouden we met hem in discussie
kannen treden dan zou er sprake kunnen zijn van
conciliatie of transactie tusschen de verschillende be-
l«wiS«n CU w-i.i.*ue lieer ii.eeiusK.eui. ver
klaart eenvoudig dat de eisch om uit openbare kassen
offers te brengen, ten einde de mededinging der bij
zondere scholen te steunen, noch billijk, noch grond
wettig is. Na deze stellige uitspraak is het natuurlijk
overbodig, de middelen te onderzoeken, die voorgesteld
waren om een onderwijs te verkrijgen dat allen be
vredigt. Een stelsel door de Engelsche liberalen sints
1870 met succes in practijk gebracht is, de minister
heeft het gezegd, met administratieve orde en goed
beheer niet bestaanbaar. De minister wil verplichte
schoolgeldlieffing invoeren, nemen we eens aan, dat
in den regel werkelijk de ouders de kosten van het
onderwijs betalen, dan vragen we ligt in deze be
paling- de erkenning van ons goed recht P De minister
behoort alzoo tot den eersten groep onzer tegenstan
ders, tot hen die ons recht vrn bestaan, althans onze
aanspraak op staatsrechtelijke gelijkheid met anderen
ontkenoen. Evenals in 1837 de Afgescheidenen, zoo zijn
ook wij dissenters, waarmee de Staat niet te rekenen heeft.
Met genoegen vernemen wij, dat de toestand van
de beide Zoontjes van IIH. KK. HH. Prins en Prin
ses vosi Wied nu geheel geruststellend is.
Men mag hopen dal de zieken spoedig geheel zul
len hersteld zijn.
Bij de opening van de stembussen tot benoeming van
een CoeBiimsstari» in het Polderbestuur van WaB-
cIiea'CM is gebleken dit ingeleverd wareu 310 biljetten
waaronder 1 van onwaarde. l)e volstrekte meerderheid
was dus 155. Gekozen werd de heer VY. A. Ba on
van Lijnden met, 156 stemmen; verder bekwamen de
HH. L. Cijsouw 88, en M. C. van Westen 44 slem-
men, terwijl 21 onder verschillende personen verdeeld
waren.
Namens den minister van Binuenlandsclie Zaken
heeft de Commissaris des Konings in Zuid-Holland
aan de gemeentebesturen dier provincie voorschriften
medegedeeld omtrent de afmakêaog van losigzcck
vee en van vee, van die ziekte verdacht.
De voornaamste daarvan zijn de volgende:
Bij voormeld rundvee worde niemand toegelaten
dan zij, die met de verzorging van het vee belast
zijn, of die bij het onderzoek, de onteigening of af
making diensten te verrichten hebben. De waardee
ring van het vee, dat onteigend moet worden, en de
afraaking moeten niet aan eigenaars, houders of hoe
ders van vee opgedragen worden. Tegen te hooge
waardeering worde gewaakt; zoodra mogelijk na de
onteigening worde het vee afgemaakt. Eerst na reini
ging worde de toegang tot de plaats, waar de over
blijfselen van het vee zich bevonden, vrijgelaten en
het vleesch en de huiden verkocht.
Gedurig hoort men van het afmaken van loug-
ziek vee of dat daarvan verdacht wordt. Zoo zijn
Donderdag te Maasland 31 stuks vee verkocht. Een
groot deel daarvan was gezond.
Blijkens een officieel bericht, bij de regeering
uit Londen ontvangen, heeft zich de veepest geopen
baard onder eene lading runderen, uit Hamburg in
de haven van Deptford aangebracht. Door de Pruisi
sche regeering is den 17e dezer bekend gemaakt, dat
de uitbarsting der veepest onder den veestapel eener
suikerfabriek te Brieg in Silezie officieel geconstateerd
is. De ziekte was aangebracht door een transport os
sen, aangekocht op de veemarkt te Breslau.
Den 16e Januari 1877 heeft te Brussel de onder-
teekening plaats gehad eener nieuwe overeeukoinst
tusschen Nederland en Belgie tot wederkeerige uitleve
ring van misdadigers.
Het is voor 't Nederlandsch gevoel een verblijdend
'1 i."I
waarop de buitenlaudsche pers al te dikwerf
onze toestanden en inrichtingen placht te behandelen,
meer en meer vervangen wordt-door een op grondig
onderzoek berustend rechtvaardiger oordeel. Als een
nieuw bewijs daarvoor kunnen wij melding maken van
eene korte, maar vrij nauwkeurige beschrijving van
de wording van 't Noordzeekanaal, opgehelderd door
een kaartje, voorkomende in het British Trade Jour
nal. Dat een rechtvaardig oordeel niet alleen lot' be
vat, spreekt van zelfzoo heeft de schrijver van ge
noemd artikel geen ongelijk, als hij wijst op de vol
gende anomalieën. Terwijl Rotterdam's bevolking de
bewijzen levert dat zij volkomen begrijpt van hoe
uiterst veel gewicht eene goede communicatie met de
zee is, maar minder geluk heeft met den nieuwen
waterweg, beschouwden Amsterdam's ingezetenen het
groote. werk met zekere apathie, waarvan 't gevolg
was, dat, toen 't Noordzeekanaal geopend was, er ner
gens ('t schijnt bijna ongelooiëlijk, maar 't is toch
waar), in weerwil van de waarschuwing der Kamer
van Koophandel, gezorgd was voor eene uitbreiding
van kaaien, dokken enz. Daarentegen vindt men
in Vlissingen al wat Amsterdam mist, dokken
en kaaien en spoorwegverbinding op de ruimste
schaal maar nauw een enkel schip.
Zulke opmerkingen geven iets te denken. Hopen
wij dat dezelfde wakkerheid, dezelfde geest van loyau-
teit die voorzat bij den aanleg van de havenwerken
te Ylissingen, den loon zullen aangeven,waar men
zich bezig houdt met de verbetering van Amsterdam's
communicatie met Duitschland en Rotterdam's ge
meenschap met de zee. want dergelijke verbeteringen
mogen al den naam dragen der steden, waarvoor ze
in 't bijzonder gemaakt schijnen, ze zijn in
't waarachtig belang van 't gansche land. De zitting
der Eerste kamer gaf ons een voorgevoel, dat dn hier
te lande gaat begrepen worden. (N. li. c.)
Door den min. v. fin. zijn de Gedep. Staen der
onderscheidene provinciën geraadpleegd over eene her
ziening der belastbare opbrengst van de OESgeb&iEW-
de cageBidocmiueE). De Minister wenscht die
colleges te raadplegen, omdat zij, door de wet. reeds
bij de herziening der belastbare opbrengst van de
gebouwde eigendommen betrokken geweest, naar hij
voorziet, waar het de ongebouwde eigendommen be
treft, in niet mindere mate moeten medewerken. De
minister stelt er prijs op, die colleges te raadpiogen,
