(lil li 1ST HL IJ Hl 1ST II Hl SC II IILIII.
'M°. 72.
Donderdag 14 December.
1876.
HET ZUIDE
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag-
ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Prijs per drie maanden francoƒ2,
Enkele nomrners- 0,07
Uitgever:
ALBERT WEDDING,
te
MIDDELBURG.
Prijs der Advertentiën:
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 1-
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
AGENTEN: de heeren P. G. de Vey Mestdagh te VlissingenM. de Jonge Jz. te Goes, J. van der Peijl te Neuzen.
II.
Neen, er kon van geene tegenparty sprake
ijn, waar men het oog vestigde op de on-
verhouding tusschen liberalen en con-
prvatieven, men geleek elkander hoe langer zoo
men trok op elkander als twee druppels
vater. Doch neen, nog ééne vraag hield de
verdeeld, nog één punt van ver
maakte het mogelijk, éénmaal, twéémaal
)er jaar een conservatief onder honderd libe
te kennen en dat ééne washet grond-
op Java. Zal de grond geineenschappe-
ijk (communaal), dan wel afzonderlijk (indivi-
lueel) eigendom zijn. De liberalen ijverden
70or het laatste, de conservatieven streden met
en tand voor het eerste. Zij offerden
de belangen van het |moederland op,
ih zooverre, dat men in zijne leiders vele staat-
dwalingen en fouten vergeven kon,
deze over het moederland slechts in
conservatieve taaleigen spraken.
En hoe moet het dan naar Uwe meening
ijn vraagt ons de lezer. Wij moeten gulweg
ekennen, wij weten het niet! Jaren, epuwen
ing hebben wij de Oost-Indische bezittingen,
ie parel, door God ons betrouwd, verwaarloosd,
re hebben er zooveel mogelijk zilvervlooten
it laten halen, wij hebben ons verrijkt met
et zweet en het bloed van den armen Javaan
met zijne tranen! Wat heeft hij daarvoor
irug ontvangen Neen, niet de schuld ge
worpen op onze tegenpartij, niet de liberalen,
iet de conservatieven, wij anti-revolutionairen,
ie op ons schild schrijven, dat gerechtigheid
:n volk verhoogt, maar de zonde de schand-
lek is der natiën", wij hebben onze plicht
jrwaarloosd. Ons ontbrak het aan genoeg-
,me liefde tot onzen Koning, aan genoegza-
|me liefde tot onze evenmenschen, om den
sen Javaan te maken tot een onderdaan van
rijk. Zich buigende voor Mahomeds leer,
ïhzelven verwoestende door den bedwelmen-
opium, heeft hij zich waarlijk niet te be-
imen op te veel liefde, die hem met de ééne
den Bijbel reikte en de andere hem broe-
toestak, om hem te redden uit den diep-
iken toestand, waarin hij verloren gaat,
vloek op de lippen, den
God daarom die bloei-
aan een chris-
Ook
a^roi]
nu^Ta*
en terwijl hij ons de baten uit ziju^vaderland
toetelt, roept en bidt: *Kom toch over en
help ons!" r
Gij gevoelt, dat, waar zulk ëene schuld ons
drukt, de vraag, of afzonderlijk, dan wel ge
meenschappelijk bezit, den Javaan gelukkiger
maken zal, niet het eerst aan de orde is. Wij
behoeven ons daarom niet te verdiepen,
in deze netelige vraag, waaromtrent onze
vrienden het niet %eens zijn, al hebben onze
hoofdleiders meerendeels zich voor het indivi
dueel bezit uitgesproken. Wij allen stemmen
hierin overeen: breng eerst den Javaan tot
Christus, anders zal hij nimmer gelukkig zijn
op zijn gelukkigen bodem. Doch, wat is de
zaak. De heer Alting Mees, onze nieuwe mi
nister van koloniën, heeft zich in de Kamer
aan de zijde der liberalen geschaard en zich
voor het ^ojaderlijk bezit verklaard. Hij, ge
roepen om onder en met den conservatieven
Heemskerk te regeeren, is de grenslijn overge
trokken en de eenige slagboom, die hem van
het liberale kamp scheidde, uit den staatkun
digen bodem geworpen. Wel hebben onze con
servatieve bladen de verklaring trachten te ver
goelijken, wel hebben de ministers zelve ge
tracht den ongunstigen indruk door de mis
schien ietwat voorburige verklaring te weeg
gebracht, weder weg te nemen, doch al ver
geefs! Wilt ge het bewijs? Beluister dan
onze conservatieve vertegenwoordigers, hoe zij
de regeering hekelen en geeseler;, hoe zij in
toomelooze woede de plaats waar en de hoeda
nigheid waarin zij spreken, vergeten en door
den presidentshamer tot de orde moeten ge
roepen worden. Wat zullen de gevolgen zijn?
Deze vraag alleen kan ons van belang zijn, ons
en onzen conservatieven, zonder verder uit te
pluizen, wat waarlijk in onze parlementaire
zittingen van de jongste dagen genoeg uitge
pluisd is en tob vervelens toe. Wat zullen de
gevolgen zijn? Wie zal het zeggen? Laat ons
liever vragen, wat zij kunnen zijn. Wij kun
nen ons eene nawerking van drieërlei aard
denken! Of onze conservatieven geven hunne
ontrouwe regeering prijs en behouden hun be
ginsel. Voorzichtig voortwandelende, als de
man, die uit weer en -wind zijn weg berekenen
wil, en daarom onophoudelijk valt in de kuilen
en strikken, welke hij aan zijne voeten niet
bemerkt. Het hart genegen tot de grondstel
lingen der liberalen en toch vol vreeze voor
haren geweldigen invloed op maatschappij en
den mond van jjén vuurspuwen-
bedachtzaamheid en voorzichtige matiging, tot
dat het vuur daarbinnen zich romme
lende een uitweg baant, alle banden verscheurt
en gravers en puin te pletter slingertOf zal
men eindelijk leeren, zijne ziel niet langer op
houden, niet langer hinken op twee gedach
ten? Waar men uit het voorbeeld der regee
ring een nieuw bewijs heeft, dat men onder
het bewerenliberaal, radikaal zelfs in de leer,
maar gematigd, maar conservatief in de prak
tijk", zich zeiven geen meester, voortgesleurd
wordt, waar men nimmer had willen komen
zal men daar eindelijk partij kiezen vóór of
tegen Christendom en geschiedenis, vóór of
tegen geweten en recht Twee wegen staan
dan onze conservatieven open en 't is tijd, meer
dan tijd, dat zij beslissen. Straks zal de onder
wijswet de gewetens onzer vertegenwoordigers
eene beslissing vragen over onze jeugd, onze
toekomst, onze hope Ziet toe, wat gij kiest, doch
kiest en laat ons weten, wie gij zijt en wat
we van u mogen wachtenAls conservatieven
trekt men den schouder voor u op en gaat u
glimlachende voorbij, ook uwe regeering.
Kiest, doch laat de geschiedenis u leeren, dat
by den mensch de macht niet berust, de gevol
gen te leiden, te vormen, te vernietigen, zoo hij
de handeling heeft verricht. Kiest, doch laat
recht voor allen" uwe keuze beheerschen. Wat
ons betreft: wat de toekomst brenge, of ons
kamp versterkt worde, dan of onze vijandelijke
gelederen winnen het recht en de over
winning is de onze, zij het dan ook het aller
laatst
Middelburg, 13 December 1876.
Men meent dat de ongesteldheid van Z. li. BS.
prius Fredei'ïk niet van zoo ernstigen aard is
als men in buitenlandsche dagbladen gemeld heeft.
De prins wordt nog in deze week in de residentie
terug gewacht. Ook Z. li. B3. cüe pi'isis van
Öi'aoeje wacht men in de eerste maanden van liet
volgende jaar in 't vaderland terug.
De afdeeling ÏSSiddeSBiiirg A. van het anti
schoolwetverbond, begrijpende dat de werkzaamheid
van dat verbond, tot nul gereduceerd is, en in aanmer
king nemende dat de toestand van het christelijk on
derwijs aller krachten veveischt, heeft zich, na afge
scheiden te hebben van het verbond hetwelk geen
levensteeken meer geeft, opnieuw geconstitueerd, nu
als plaatselijke vereeniging tot bevordering van christe
lijk onderwijs. Haar doel is door samenwerking van
allen die het christelijk onderwijs voorstaan aan min-
gegoede kinderen onderwijs te verschaffen en door het
hou'den van enkele openbare samenkomsten de zaak
van het christelijk onderwijs te bepleiten.
Door de gemeenteraad van Heinkenszand is tot
hoofdonderwijzer der openbare school de hen