CHRISTEL IJ R-HS T 0 RIS C H BLAD.
en
N°. 62.
Dinsdag 21 November.
1876.
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Prijs per drie maanden franco2,
Enkele nommers- 0,07
Uitgever:
ALBERT WEDDING,
te
MIDDELBURO.
Prijs der Advertentiën
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 16
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
AGENTENde heeren P. G. de Vby Mestdagk te Vlisainqen, M. de Jonge Jz. te Goes, J. tan der Peul te Neuzen.
I.
Indertijd hebben wij gemeend, wijs te han
delen met onze lezers over dit onderwerp een
uittreksel van bevoegde hand voor te leggen.
Wij wenschen thans echter de zaak nader te
beschouwen, omdat het ons toeschijnt, dat er
nog steeds eene grove spraakverwarring op dit
punt heerscht. Het krijgt zoo den schijn, als
of men van eene openbare school zeer han
dig eene christelijke maakt, door een paar uur
in de week onderwijs in de Bijbelsche Ge
schiedenis te geven. Bijna zouden wij zeggen:
de heer Moens en zijne liberale vrienden, zij
weten het wel beter. Doch neen, wij vragen
liever: weet men het waarlijk niet beter? Dan
wordt het hoog tijd, dat wij ons duidelijk uit
spreker.. Tijd voor onze tegenstanders, opdat
zij zich wachten, nog langer en sterker dan
ooit, de handen te slaan aan hetgeen ons heilig
is. Tijd ook voor ons, opdat wij weten, wat
men ons ontrooven, wat men ons in de plaats
geven wil. Tijd vooral, omdat we ons van dat
aanstaande en veel besproken wetsontwerp op
het onderwijs niet zoo heel veel goeds voor
spellen en er ook onze lezers evenmin mede
vleien kunnen. Voorafwillen wij onze bevreem
ding uitspreken, dat men juist nu dit middel
ter hand neemt. Is onderwijs in den godsdient
wenschelijk? Waarom het dan zoovele jaren
verwaarloosd, waarom dit middel niet vroeger
gebruikt? Doch, wat vragen wij, ot het ge-
wenscht is? Jaren lang werd van de zijde der
schoolwetmannen beweerd, dat godsdienstonder
wijs slechts onverdraagzaamheid kweekt, dat de
jonge hoofden daardoor opgevuld werden met
allerlei onbegrijpelijke en afgetrokken denkbeel
den, zoodat de geest verstompt werd. Is dit
alles waarheid geweest, dan begrijpen wij niet,
hoe iemand den stouten moed heeft, om de
scholen van de kinderen onzes volks open te
zetten voor zulk onverdraagzaamheid- kweekend,
geestdoodend onderwijs. En dat geschiedt door
mannen,die voor al hunne handelingen slechts één
naam kennenbehartiging van het algemeene
Doch gij herinnert ons, dat er een tijd
is, toen men in naam van het alge-
duizende en nog eens duizende
de guillotine onthalsde,
andere tijd, waarin deze
welzijn op hunne
al-
men had zich hierin ietwat vergist. Eene
gruwelijke vergissing, voorzeker, doch gij ziet,
dat vergissingen in naam van het algemeene
welzijn mogelijk zijn. Vergenoegen wij ons dus
met het denkbeeld, dat men zich ook ver
giste, waar het gold de betrekking van den
-mensch tot zijn godsdienst en thans daarop
terugkomt. Ten zake dus doch, neen,
nog even! Dan komen dus nu de mannen tot
hun recht, die beweerden, dat godsdienst-on
derwijs nuttig, noodig is? Misgerekend! Want
al wat uit elkaar volgt, dat volgt nog niet op
elkaar. Waarin zit dan nu*het verschil? Ziet
daarover juist vreezen wij, dat men het onder
scheid niet meer zal gevoeleu. Wij wenschen
christenen te zijn, ook met betrekkingt'ot onze
kinderen; wenschten onze liberalen het ook,
dan stonden zij in den Schoolstrijd aan onze
zijde. Dan, neen, zij wenschen dat juist niet,
en wat zullen wij nu zien: "met den bijbel in
de hand zal de strijd tusschen de beide par
tijen ontbranden om den bijbel. Onze
strijd wordt er des te zwaarder door, immers
thans gaat zich het kwaad hullen in het ge
waad des lichts Menigeen zal zich laten ver
leiden en tot de hunnen overgaan, door ge
brek aan onderscheiding, door traagheid tot
overdenken, ook door gebrek aan moed, om
zich die opofferingen te getroosten, welke
zwaarder, veel zwaarder dreigen te worden. Wij
gelooven, dat er voor onze christelijke school
en hare aanhangers eene louteringsperiode aan
staande is, en het conservatieve kabi
net Heemskerk heeft aireede den smeltkroes
toebereid. Dat dan vrij allen wegvallen, van
wie het geldtzoo wie dan deze mijne woor
den hoort en dezelve niet doet." Want ziet,
zoo zal het zijnHet hooren en het doen,
de vorm en de geest zullen elkander bestrij
den en moeilijk zal het zijn, den vijand te
herkennen. Onze kansen staan hachelijk voor
de oogen der menscheu en wat zal het einde
zijn: worstelende zullen wij ontkomen," neen,
meer nog, overwinnen zelfs
Eer wij overgaan tot de beantwoording der
vraag, wat de bijbelsche geschiedenis is met
betrekking tot de school, nog eene laatste
opmerking vooraf. Moet de opvoeding één
geheel uitmaken Ja, hoe zal dat immer
mogelijk zijn op de openbare school Van
912 en van 24 ure zal men dagelijks den
kinderen zoeken op te leiden tot dat christen
dom boven geloofsverdeeldheid, uitteraard
tegen elk christendom, omdat het zich tegen
voor als de eenige weg tot zaligheid, noemt
gij dat één geheel? Waarin moet het kind
nu zijn levensgeluk vinden Wien moet het
gelooven
Waartoe zal het zich meer geneigd voelen,
tot de maatschappelijke wellevendheid, hem
door den onderwijzer; als christendom boveu
geloofsverdeeldheid aangeprezen, of tot den
dienst van God, die met de erkenning van
eigen zonde en onmacht aanvangt en eindigt
met het uit liefde werken. De onderwijzer
heeft straks geleerd, dat godsdienst veel te
afgetrokken denkbeeld is, dan dat men het
daarover oneens moet zijn. Na hem
treedt de pastoor binnen en leert de jeugd,
dat ter wille der kerk niets te heilig moet
zijn, dat men voor geen middel vervaard
wezen moet, om hare belangen te bevorderen.
Wat meent gij Wie zal het winnen Doch
wie net ook: winnen ïiioge en net nart van
den jongen mensch als buit mededrage uit
de school, de andere is schuldig. Immers hij
heeft het kind moetwillig blootgesteld aan
eene leer, die volgens hem de ziel des kinds
vermoordt.
Middelburg, 20 November 1876.
II. UI. de Koniafigiii vertrekt heden naar Pau
om daar eenigen tijd te verblijven, en Z. K. H.
de prins van Oranje is naar mededeeling
van Eugelsche bladen reeds een tiental dagen
de gast van den prins van Wallis op het kasteel San-
dringham bij Londen.
Dat het onzen volksvertegenwoordigers niet aan werk
ontbreken zal, kan het antwoord van den BBiinis-
ter van binnenlandselic zaken op het afdee-
lings-verslag zijner begrooting leeren. Het wetsont
werp tot herziening der wet op het lager onderwijs
is bij den raad van state in bewerking is een wets
ontwerp tot herziening der kieswet, dat na de pro
vinciale besturen hun advies zullen hebben gegeven,
bij den raad van state zal worden ingezonden. Her
ziening van de militie- en schutterij-wetten wenscht
de regeering gelijktijdig onder handen te nemen. In
dit zittingjaar zal een wetsontwerp worden ingediend
tot droogmakking der Zuiderzee en in verband
daarmede tot verbetering van den waterweg van Am
sterdam naar Duitschland. Verder is nog in bewer
king een wetsontwerp tot bescherming tegen namaak
van fabriek- en handelsmerken. Al genoeg om de
oude reputatie van de werkzaamheid van ons tegen
woordig ministerie te handhaven. Toch weet het
Vaderland ons nog te zeggen dat ook aan het minis
terie van financiën druk gewerkt wordt. Herziening
der wet op de personeele belasting en der patentwet
zijn in bewerking. Ook wordt eer.e herziening der
registratie-wetten voorbereid.
De stoomkanonneerboot Hydra, bestemd om te
Vlissingen als wachtschip gestationeerd te worden,
thans liggende inliet Marinedok te Amstt
