CllIUST8L1JK-HISTIftlSCK BHD.
xk 32.
Dinsdag 12 September.
1376.
HET ZUIDEN
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 nre, bekalve op Christelijke feestdagen.
Prijs per drie maanden franco2,
Etikele no miners- 0,07
Uitgever:
ALBERT WEDDING,
te
MIDDELBURG-.
Prijs der Advertentiën
Per regel 15 ets.Familie-berichten van 1 -
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
AGENTEN"de heeren P. G. de Vet Mestdagh te Vlis&ïngen, M. üe Jonge Jz. te GoesJ. van der Peijl te Neuzen
Zij die zich op» deze Courant
wensclieu te abonneren kunnen de
nommers gedurende de maand Sep
tember -verschijnende GRATIS
bekomen.
Middelburg, 11 September 1876.
JL Zaterdag was het juist 25 jaar geleden dat de
•eerste rechtstreeksehe verkiezing der gemeenteraden in
ons land werd gehouden. Bij die gelegenheid heft
<le N. Rott. Crt. in dichterlijk proza een loflied aan
op de gemeentewet, waaraan we zóóveel goeds te
danken hebben, dat wij niet meer weten dat het
vroeger anders was. Dat goede komt dan vooreerst
hierop neer -.
Ie. aan het hoofd der plaatselijke gemeenten is eene
wezenlijke vertegenwoordiging der burgerij
gekomen.
2e. de gemeentewet heeft ons de onwaardeerbare
weldaad der openbaarheid geschonken.
3e het gehalte der raadsleden is tot hooger peil ge
rezen, en
4e. de belangstelling der burgerij in gemeentezaken
is toegenomen.
Wij voelen ons genoopt tot eenige aauteekeningen,
want wij kunnen het loflied op de nieuwe gemeente
wet nog maar niet zoo van heeler harte mee zingen,
al zouden ook wij daarom den ouden toestand niet
geheel terug wenschen.
I. De eerste aanteekeniug geLdt punt 4we ontieenen
haar aan pag. 2 van dezelfde N. R. Crt., die ons op
pag. I het loflied deed hooren.
De Arasterdamsche correspondent van de N. R. Crt.
(stellig voor haar een getuige boven alle verdenkiug
verheven) schrijft haar:
„Het is te betreuren dat de kiezers (voor den ge
meenteraad) in den laat3ten tijd herhaaldelijk
zeer weinig Ier stembus zijn opgekomen. Vooral de
dusgenaamde neringdoende burgerij komt hoe langer
hoe minder op."
Derhalve juist dat deel deF bevolking, dat in de
liberale pers wordt voorgesteld onder de oude wet
geving miskend te zijn, walgt van haar „politieke
rechten." En zoo is het niet alleen te Amsterdam
ook te Rotterdam, ook in Middelburg, ook op het
platte land; kortom overal, tenzij eenig godsdienstig
beginsel bij de stemming betrokken is, is de opkomst
flauwen alleen op die plaatsen waar twee gods
dienstige richtingen bijna even sterk zijn, zoodat het
onzeker is welk kerkgenootschap een zieltje meer in
den raad zal tellen, is er doorgaans trouwer opkomst,
is er beweging, en, om met de N. R. Ct. te spreken,
„ontwaakt leven." Of het juist politiek leven is?
Een prachtig bewijs van belangstelling, voorwaar
dat niet-opkomen der kiezers; een opkomst van een
tiende deel der kiezers is geen zeldzaamheid, een
vierde deel is zoo wat het middeleijfer, slechts zeer
zelden overschrijdt de opkomst het een derde deel
der stemgerechtigden.
.Waarlijk men moet stekeblind zijn om te gelooven
Ut systeem beantwoordt aan de behoeften van
gehalte der raadsleden was vroeger tot
gedaald, en staat nu veel hooger.
Mie N.R. Ct. aanhaalt lid
bekwaamheid om de
maar dewijl
hoort,
heeft, ontdaan, en nu in het genot van het vette der
aarde in zijn sociëteit wat liberale machtspreuken te
berde brengt, wat dan in de club der wederzijdsche
bewondering soms voor verstand van de finantieele
of haudelsbelangen der gemeente moet doorgaan; of
elders, omdat men eenige jaren aan de hoogesehool
verkeerd hebbende met den titel van Mr. prijkt en nu
tot kantonrechter benoemd, of een ander als ontvanger
in «ene gemeente geplaatst, daar door den burgemees
ter wordt geprotegeerd, die zelf soms vreemde
ling liever een man uit zijn stand, al is hij pas
even in de gemeente gevestigd, dan een ingezetene
uit minderen stand onder de raadsleden ziet.
In een woord er zijn altijd meuschen te vinden,
vooral onder die geen „naam" dragen, die ook wel
eens onder de raadsleden willen zitten en altijd on
der het stelsel van wederzijdsche bewondering krui
wagens, die er hen brengen willen. En behooren die
kruiwagens tot de machthebbenden in een kleinere ge
meente o, dan zijn soms de verkiezingen zoo vrij
Dan is het soms beter Javaan te zijn onder het stel
sel van dvvangcultuur, dan neeringdoend burger in
het vrije Nederland.
Daaromtrent zouden we bijna ongeloofelijke dingen
kunnen verhalen, Intusschen is in onderscheidene
plaatsen het rijk gebleven aan de mannen die niet „een
naam dragen." Want mannen „dié een naam dragen"
en vroeger doorgaans vrij goed op de hoogte waren
van de geschiedenis, belangen en toestanden hunner
gemeente, omdat ze van kindsbeen af wisten, dat de
behartiging dier belangen hun eenmaal kon worden
toevertrouwd en dus er prijs op stelden ook hierin
den roem van hun geslacht te handhaven, trekken zich,
vooral in de groote steden, hoe langer hoe meer terug,
sinds de ervaring geleerd heeft dat „als een staaltje
van moderne beleefdheid" hun adviezen niet eens
meer aangehoord worden en men een spreker, die
wat ouderwetseh van denkbeelden is, in den letterlij
ken zin, den rug toedraait.
III. Een andere zegen is de onwaardeerbare wel
daad der openbaarheid. Daarop hebben wij niets af te
dingen. Er bleef vroeger nog wel eens wat onder
den dekmantel, wat nu bekend wordt, en het is goed
dat dit zoo is; maar heeft die openbaarheid veel ver
betering gewrocht? Op finantieel gebied is thans
meer openbaarheid, maar is het vooruitgang dat de
begrootingen altijd hooger en hooger eindcijfers too-
nen Het belastingstelsel is totaal onderste boven ge
keerd, is de tevredenheid grooter onder de burgerij
Zijn de lasteu beter verdeeld? Wordt er minder over
den druk der belastingen geklaagd, nu hoofdelijke
omslagen in de plaats der gemeente-accijnsen zijn
getreden
Wij gelooven het niet, zelfs in die gevallen waar
theoretisch' minder wordt betaald, wordt de druk
der belasting meer gevoeld.
En waar het drukkende al niet zoo direct gevoeld
wordt, omdat men door tal van leeningen, in onder
scheiden vorm en benaming, wissels op het nageslacht
heeft getrokken, heeft de openbaarheid daar zóó goed
gewerkt, dat de burgerij meer dan vroeger tevreden
is over het heden?
1Y. Maar, dat is toch zeker„er is eene wezen
lijke vertegenwoordiging der burgerij gekomen"
Geloove wie 't wil; in ieder geval slechts de ver
tegenwoordiging van de helft der gestemd hebbenden
plus I. En in wezenlijkheid is zelfs dit niet
waar, feitelijk heeft in de meeste onzer steden en ste
dekens eene gemeenteraadsverkiezing aldus plaats. In
de sociëteit wordt door een groepje kiezers van de
lfde nartii fsoms zelfs in onze grootste steden een
twee a drie dagen later vermeldt de stadscourant dat
door de kiesvereeiiiging (eendracht, unie, grondwet of
welke naam men wil) tot caudidaat gesteld is de Heer
X. Ducht men eene flinke tegenpartij, dan voegt men
er een of andere leus van den dag bij, bv. voor
stander van volksonderwijs, of van volksontwikkeling,
en de verkiezing is voorbereid.
En nu moeten allen die tot de partij willen be
hooren, mee op X stemmen, al zijn ze innerlijk over
tuigd dat X een nul is, want anders wordt gekozen Y.
en dat zou niet in het belang zijn van de gemeente...
o neen, van de partij.
Is er nu geen politieke tegenstander en de keus
van het clubje soms wat erg ongelukkig uitgevallen,
gelijk wel eens geschiedt, dan blijven zij die de
dwaasheid inzien, gewoonlijk eenvoudig thuis en zoo
wordt door een tiende deel der kiezers X gekozen en
is van dit oogenblik de wezenlijke vertegenwoor
diger der burgerij, o neen! eigenlijk van de zes a
zeven vrienden, die op hun beurt op gelijke wijs over
het paard getild worden.
Bij eene w e z e n l ij k e vertegenwoordiging der
bui-gerij zouden o. a. de verschillende geestesstroo-
mingen, die in eene gemeente zijn, ook in aanmerking
moeten komen en hun echo vinden in den gemeente
raad; maar daar is het. vim-. 7pp- <w»>. t?
lijk komt wie geen lid is van de sociëteit, van unie,
grondwet of zoo men zich zelve ook noemt, doorgaans
niet in aanmerking voor den gemeenteraad.
Waarlijk wij kunnen geen loflied zingen op den nieu
wen toestand, die ons in menig opzicht schijn voor
wezen gaf.
Welke ook de gebreken van den vroegeren toestand
waren, juist door het gemis van openbaarheid, trof
men bij de mannen van het bestuur meer aan een
diep gevoel van zedelijke verantwoordelijkheidmen
had niet die luchthartigheid, die over duizenden be
schikt alsof het zoovele tientallen guldens zijnmen
had bij de wetenschap dat zijne zonen als te voren,
bestemd waren ook eenmaal de zetels in te nemen,
doorgaans meer zorg om een eervollen naam en roem
van degelijkheid na te laten, dan thans, nu de heer-
schende geest het best wordt uitgedrukt door het
Fransche spreekwoordaprès nous le deluge, of op
zijn Hollandsch wie dan leeft, wie dan zorgt.
Althans onze vaderen, de grondleggers van onze
zelfstandigheid als volk, zouden instellingen als onze
moderne gemeenteraden en onze gemeenteraadsverkie
zingen, zooals ze w e z e n 1 ij k zijn, sterk afkeuren. Hun
vurigste wenscli en hun innigste bede was deze, waarmede
ook wij besluiten: „dat de overh eden het volk
wijs regeeren, kloek beschermen, 's Heeren dienst ge
trouw handhaven; dat Zijn naam daardoor geëerd en
het rijk van den Koning der Koningen Jezus Christus
bevorderd moge worden, en wij een gerust en stil
leven leiden mogen in alle godzaligheid en eerbaar
heid."
Van geachte zijde werden bij de redactie vau dit
blad twee stukjes ingezonden over de orde der vrij
metselaren het eerste in no. 26 geeft ons de voor
schriften der orde te lezen, het tweede in dit blad
geplaatst, behandelt de geschiedenis van het ontstaan
en de tegenwoordige toestand der broederschap. De
redactie meende die stukken niet te mogeu weigeren,
gedachtig dat zij het onderzoek aller dingen betrach
ten moest. Zij schuwt het licht niet, gelijk de be
sproken orde, en wil daarom, zoo ver hare krachten
strekken, medewerken om bare lezers openbaarheid,
op elk gebied te schenken. Toch bij bovenbedoelde
beschouwingen is misschien de vraag thans niet on-
