CHRISTILIJl-IISTORISCIl I!LID.
Gelijkheid voer de iet.
23.
Dinsdag' 22 Augustus.
1876.
BINNENLAND.
HET ZUIDEN,
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Prijs per drie maanden franco2,
Enkele nommers- 0,07
Uitgever:
ALBERT WEDDING,
te
MIDDELBURG.
Prijs der Advertentiën
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 16
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
Het Bijzonder Onderwijs, dat door de wei
recht van bestaan toegekend wordt, wordt door
de wetsuitvoering feitelijk gedooddit zagen wij
in vorige artikelen. Toch verzekerden de libe
ralen ons herhaaldelijk: dat is ons doel niet.
Als wij groote sommen op de begrooting schrij
ven, ten behoeve van onderwijs, dan geldt het
zuiver het belang van ons volk in den ruimsten
zin van het woord en als de zorgvuldige moe
der straks aan het deelen gaat, krijgen alle
kinderen een rechtmatig deel, onverschillig of
het kinderen uit liet eigen huwelijk, dan wel
uit een vorig geldt. Daarom heet onze stief
moeder zich ook liberaal (mild, onbekrompen, vrij
zinnig.) We hebben het lang geloofd en om den
kuiselijken vrede te bewaren, zelfs gezwegen,
waar onze stiefmoeder een weinig ongelijk ver
deelde, onze belangen dikwijls opofferde aan die
van baar eigen kinderen, meer dan met haar
eeretitel, liberaalovereenkwam. Wij meenden,
het zou eene vergissing zijn en die kan de
beste stiefmoeder overkomen. Wij kunnen dat
thans niet meer. De oogen zijn ons openge
gaan. Onze stiefmoeder heeft zich verklaard.
Zij heeft gezegd, dat zij ons zou laten verhon
geren, om haar eigen kinderen uit vaders schat
ten te voeden en uithet erfdeel van
onze eigeneeerste moeder. Dat gaat niet aan.
o Vader Staat, waart ge maar nimmer hertrouwd
Wie zou deze klacht in ons wraken? Intusschen
teekenen wij protest aan tegen de handelingen
dezer vrouw. Immers zij, die haars mans kin
deren stelselmatig van gebrek doet omkomen,
kan vaders echtgenoote zijn noch heeten. Wij
kunnen haar niet moeder noemen, die haar roe
ping tegenover ons zóó miskent. Laat feiten
spreken
'tWas in de zitting van 14 December 1875.
De debatten over het budget van Binnenland-
sche Zaken stonden gesloten te worden. Vooraf
echter nog eene belangrijke en zaakrijke be
spreking over het onderwijs. De heer Van
JNaamen stelt voor de subsidie, die het Rijk
aan de gemeenten uitkeert, om ze te steunen
in de bekostiging van het Openbaar Onderwijs
met f 20,000 te verhoogen. Men had er veel
gen. De een noemde het amendement niet
gde, nutteloos, eene verergering van den
toestand, tusschen openbaar en bij
een dus onraadzaam. Een an-
^beperkte toepassing der
„strijdig met de
het zou vallenMisgerekend, met 87 tegen 35
stemmen werd het aangenomen want het
gold immershet Openbaar Onderwijs
Een tweede amendement! Van den lieerMoens,
inspecteur van het Lager Onderwijs in Utrecht,
een man, volgens de wet verplicht de verbete
ring en den bloei ook van het bijzonder onder
wijs te bevorderen! Hij vraagde slechts f 102,000
tot op- en inrichting van drie kweekscholen
ter opleiding van (openbare) onderwijzers. De
één zeide: het voorstel kwam te vroeg, men
had de vruchten van die kostbare kweekscho
len nog niet kunnen beoordeelen, men liep de
regeering vooruit, die eene wet had toegezegd,
men begunstigde onrechtmatig het Openb. Onder
wijs. De ander vond beter de normaallessen
uit te breiden. De Minister vond het overdreven
gevaarlijk en noodeloos. De heer Moens betuigde,
dat hij met deze drielater komen wilde tot3X7=21
kweekscholen, dus, eng berekend 3X f 100,000=
3 ton gouds En wat meent ge? Het amendement
werd aangenomen met 42 tegen 33 stemmen
immers het gold het Openbaar Onderwijs.Toch was
de heer Moens nog niet tevreden. Weder stelde
hij voor de uitgaven voor speciale inrichtingen
van onderwijs met f50,000 te verhoogen, en
met 50 tegen 20 stemmen werd ook dit amen
dement aangenomen, o, Moederlieve moeder
hoe teeder zorgdet gij voor uwe eigene kinderen!
En hoe gelukkig slaagdet gij! ƒ172,000 op één
dag uit Vaders kas en de onze! Doch nu
zijn wij aan de beurtWat mogen wij op zulk
een heerlijken dag van uwe liefde niet hopen
De heer Kuyper (God schenke hem ons spoe
dig weder, met vernieuwde gezondheid, met
den ouden moed en de oude kracht in den
ouden strijd!) stelde voor aan de onderwijzers,
die van overheidswege niet voor de opleidiug
van onderwijzers bezoldigd werden, voor kwee-
kelingen door hen tot hulponderwijzer gevormd,
eene toelage van f30,000 te verzekeren. Dit
amendement werd gesteund door de anti-revo
lutionaire kamerleden. In de kamer waren de
stemmen verdeeld; de een was er tegen, omdat
daardoor de controle van den staat over de
opleiding zou ontdoken worden; omdat het
uitzicht op de premie (zegge op f 150) eene
kunstmatige aankweeking van onderwijzers zou
ten gevolge hebben, omdat de grieven tegen
de examen-commissiën zouden toenemen, en
noemde het amendement gevaarlijk voor den
onderwijzersstand, nadeelig voor de leerlingen,
verderfelijk voor het onderwijs. Het was de
heer Moens, die zóó sprak Een ander keur
de het af, om de gevolgen en meende, dat de
voor alles, wat de liberalen in zake onderwijs
voorsteldenHij stemde tegen dit, omdat het
hier monopolie van de antirevolutionairen gold
Ronduit gezegd, hij vertrouwde de lui van liet
restitutie-stelsel nietHet was logica van den
heer Storm van 's Gravensande en het werd
de logica van onze liberalenDe Minister
was er tegen, maar moest bekennen, dat het
op de Wet steunde; enz. enz. Allen zagen, dat
de kinderen uit het eerste huwelijk nu ook
eens een kruimpke wilden hebben van den rijk
voorzienen disch huns Vaders Dat was bru
taal, onbeschaamd, voorbeeldeloos vermetel!
30,000 voor bijzondere onderwijzers! Handels
blad, Standaard, Dagblad en Tijd waren het eens
dat men toch wel deze kleine tegemoetkoming
aan het Bijzonder Onderwijs schenken mocht.
En tochen tochmet 43 tegen 32
stemmen viel Kuypers amendement en daar
mede de blinddoek voor onze oogen weg.
We kenden onze stiefmoeder! Zij gunde ons
geen 30,000 uit Vaders kas, ook al nam ze
twee ton gouds uit die kas en uit de onze voor
hare eigene kinderen! Waarlijk, dat was al te
stiefmoederlijk, al te illiebraal! Nu wisten we het
onderscheid tusschen gelijkheid voor de wet en
gelijkheid in de uitvoering der wet, tusschen
een inspecteur en iemand, wien het bevolen is
van Staatswege, zóó te zorgen voor openbaar
en bijzonder onderwijs, dat beiden bloeien zou
den. De heer Moens had het ons uitgelegd en
toch, alsof wij het nog niet genoeg hadden
begrepen, volgde weldrahet voorstel Moens, Ge
lukkig wisten wij nu bij tijds waarvoor, neen,voor
wie we belasting betaalden. Wij wisten, dat twee
ton gouds voor de monopolie der liberalen te weinig,
maar 30,000 voor de monopolie der anti-revo
lutionairen te veel, veel te veel, een ongehoorde
gruwel zou zijn! o die logica! »Het Bijzonder
onderwijs is vrij!" roept de wet. Vrij, om
van honger om te komen!" roepen de libe
rale wetgeleerden, »of te bedelen langs den
weg" totdat ook ditverboden wordt,
natuurlijk in naam der staatspolitie maar op den
wensch van
Z- M. den koning wordt a. Woensdag van liet
Loo in de residentie teruggewaclit.
De miliciens der lichting van 1873 behoo-
rendc tot liet regiment grenadiers en jagers die den
18den Juli 11. daarbij in activiteit zijn opgetreden
zullen Maandag a. weder met onbepaald verlof huis
waarts vertrekken, zullende de miliciens der lichting
van 1874, tot dat korps behoorende, den 23sten de
zer daarbij in activiteit optreden en den 26sten Sen-
tember a. weder in het, o-enot, van mih
