CII It IS T E L IJ K-IIIS T KIS CII BUD.
A". 21.
Donderdag* 17 Augustus.
1876.
El WETSARTIKEL 1 ZIJNE TOEPASSING.
HET ZUIDE
Verschijnt eiken Maandag, Woensdag en Vrijdag
avond ten 8 ure, behalve op Christelijke feestdagen.
Prijs per drie maanden franco2,
Enkele nommers- 0,07
Uitgever:
ALBERT WEDDING,
te
MIDDELBURG.
Prijs der Advertentiën
Per regel 15 ets.; Familie-berichten van 1—6
regels ƒ1,Iedere regel meer 15 cents.
Liefdegaven 10 cents per regel.
n.
Hij, die nu juist niet met schatten bedeeld
is, moet dikwijls op het ééne uitzuinigen, wat
hij aan het andere ten beste geeft. Wat men
betalen moet aan belasting en hoofdelijken om
slag, dat kan men zijnen kinderen niet geven.
Wilden dus de tegenstanders der neutrale
school" eene school voor hunne kinderen op
richten, dan stuitten zij reeds op twee bezwaren
a. hunne scholen moesten wedijveren met de
neutrale scholen", die uit de onuitputtelijke
staatskas putten en b: zij moesten zelve die
staatskas ten bate hunner tegenpartij vullen.
Desniettemin heette het, ook in de wet: »het
bijzonder onderwijs is vrij!" Vrij als de boe
ren uit de middeleeuwen, die nadat zij den
ganschen dag het land van hun heer bebouwd
hadden, des avonds aan het hunne denken
mochten. Waarlijk, geen wonder, zoo de arme
boerenfamilie gebrek leed Vrij als de bedelaar,
om even hard te loopen als de millionair in zijn
zesspan naast hem rijden kan Waarlijk, het
zou niet vreemd zijn, zoo gij den man uitge
put aan den weg zaagt liggen. Doch waartoe
meer? Schrikte deze vrijheid den tegenstanders
der neutrale school" af? Neen, al was hunne
vrijheid wreeder dan gevangenschap, zij gebruik
ten ze, vertrouwende op Hem, wiens het goud
en het zilver is." En in datzelfde jaar, waar
in de straks genoemde sommen door Rijk y
gemeente gevorderd werden voor de neutrale
school," bij al hare inwoners, en dus ook bij ben,
brachten zij nog ongeveer twee millioen ten of
fer aan de opvoeding hunner [kinderen naar
hunne meening en in hunnen geest. Tël de
christelijke scholen in het land, tel de sommen
tot haren opbouw en hare instandhouding ver-
eischt, en zeg ons, of een offer ons te zwaar
was, om onze kinderen te behouden voor hun
God. hun land, hun kerk en hun huisgezin.
Tel daarna de scholenwelke onze liberale tegen
standers uit hunne eigene beurzen stichten en
staande houden. Ziet, als ge dan de trotsche
paleizen aanschouwt, die de voorstanders der
neutrale schoolhier en ginds inrichten, com
fortabel inrichten, weelderig inrichten, om de
hope der toekomst daarin te verzamelen en ze
veroveren voor hunne beginselen, dan leest
^httisscbien, neen, niet met verachting, maar
^^uoed en bitterheid op den gevel: van
goed riemen snijden! Met
■|^at de staat voldoend
- -BBfcMNüfcaMÉen. dat
zijner burgerlijke verplichtingen. Wij weten,
dat volgens de wet bedeelden en on vermogen
den" niet aan schoolgeldheffing onderworpen
zijn, dat het gemeentebestuur zooveel mogelijk
het schoolgaan dezer klasse bevorderen moet,"
maar wat wij, ja, wel weten, doch niet begrij
pen, is, dat de minder gegoede voor den rijken
buurman schoolgeld betalen moet. Wilt ge het
bewijs. Onze Hoogere Burgerscholen worden
in den regel door de kinderen der gegoeden
uit den lande bezocht. Het onderwijs aan die
scholen kost per leerling f'350. Hoeveel betalen
nu de belanghebbende ouders? f200 a f300
ongeveer? Ge vergist u, slechts f75. En de
overige f275 wordt door de andere rijke of
arme huisvaders, met twee of zes kinderen,
met of zonder werk, met veel of weinig ver
dienste, in den kas van den ontvanger gestort,
ten voordeele van die arme liberalen. Wij
7 ten, dat de heffing van schoolgeld niet ver
plichtend is voor de gemeente-besturen, maar
wij wisten niet, dat wij belastingschuldigen
vour /elk KtiiO. onenbare. school rmnnrlo
f 12.50 zouden moeten betalen,tegen f 2.50, die de
belanghebbende betaalt. De afstand schijnt ons
wat al te groot, om die alleen op de rekening
der bedeelden en onvermogenden" te stellen.
Wij willen niet in enkele buitengewone en
tegelijk buitensporige gevallen treden, waar men
zooals te Warffum voor 7 vaste leerlingen 9
leeraren bezoldigdewij vragen alleen, waarom
voor de scholen van uitgebreid lager onderwijs,
waar de belanghebbende ouders in den regel
zeer goed het onderricht betalen kunnen, dat
zij voor hunne kinderen noodig keuren, waarom
voor zulke kinderen nog duizenden uit de kas
der overheid moeten gegeven worden? Wij
wisten, dat het bijzonder onderwijs, bij de wet
»vrij" geheeten, reeds geboeid ligt door de
machteloosheid zijner voorstanders om uit par-
tikuliere krachten evenveel tot stand te brengen
als zijne tegenstanders: wij wisten, dat het bij
zonder onderwijs reeds geboeid ligt, omdat
zijne voorstanders eerst voor anderen zorgen
moeten en dan aan zichzelven mogen denken,
maar wij wisten niet dat men de willekeurige
schoolgeldheffing ook gebruiken mocht, om de
vrije school" dood te drukken, onmogelijk te
maken. Wij begrepen niet, dat, indien de wet
ons onderwijs »vrij" noemt, de wetsuitvoerders
daarvoor lezen mochten: vogelvrij." En dan
vinden onze tegenstanders het nog zóó beris
pelijk, dat wij vragen om geld, natuurlijk bij
onze vrienden, terwijl wij nog niet meer deden
dan zij, indien wij in naam van den staat het
van onze vijanden ook eischten. En dan spreekt
hij dezen zich even weelderig en gemakkelijk
in te richten als hijzeive. Wij noemen dat bit
teren spot, die tot bitterheid prikkelt. En dan
roept men ons toe, dat we onverdraagzaam zijn
Voorwaar er is groot onderscheid tusschen
verdraagzaamheid en het zich laten ont
vreemden van goed recht, het zich laten vertrappen
door hendie gelijke rechten met ons bezitten.
Zulk eene verdraagzaamheid zou een Filips II
en soortgelijken ten goede gekomen zijn, doch
een Hollander begreep het van ouds gansch
anders.
»Hoe zoudt gij het dan willen?" vraagt
men ons reeds eenigen tijd en van onze zijde
is daarop het antwoord reeds gegeven. Ver
schillende wijzen van handelen zijn aangegeven
en genoegzaam bekend. Er is gesproken van
gezindheidsscholen, restitutie der aan den staat
bespaarde gelden, enz. Wij laten deze ver
schillende beschouwingen voor het oogenblik
rusten en vragen voorloopig: Is het onze te
genstanders gemeend met die vraag? Heeft
m n >i r\r»a wövlroli'ilr rrüf.nmi rl Lavofal bqh niTZ»
grieven te willen? Toont men het ons nu. Is
de wil aanwezig, dan zal het aan middelen niet
ontbreken, maar zoolang de wil ontbreekt, heeft
het toetsen der middelen geene haast. Wij den
ken aan het amendement Kuyper, het voorstel
Moens en het adres van den heer Pierson te
's Hertogeubosch en besluiten: Neen! Uit vrees,
dat de oude grieven vergeten, de oude wonden
geheeld zouden worden, voegt men nieuwen tot
hun getal, men meet met twee maten, men tast
zelfs het recht van bestaan der vrije school"
aan. Dit bewaren we echter voor een volgend
artikel.
De Redacteur van de rubriek voor Geref. School
onderwijs in de Biizuiii vraagt: waarom sprtekt h e t
Zuiden zich niet uit aangaande het subsidie vraag
stuk? Wij antwoorden: de behandeling van dit vraag
stuk ligt vooralsnog niet op onzen weg, blijkens ons
programma voeren wij strijd voor het geloof, tegen
het ongeloof; wij wenschen te vereenigen die met ons
op het fondament van Openbaring en Geschiedenis
staan; niet als theologen of staatslieden, maar als
Evangeliebelijders zijn wij opgetreden. Als zoodanig
hebben wij een open oog voor alles wat, van welke
zijde ook voorgesteld, eenigermate aan onzen druk kan
tegemoetkomen; wij zijn geroepen melding te maken
van iedere gezaghebbende stem ten onzen gunste, van
iedere neiging om ons goed recht te erkennen, zelfs
al achten wij de poging zelve daartoe wat averechts,
al behouden wij onze persoonlijke wenschen en over
tuigingen doch wetende dat het niet onze taak is
wetten te maken, houden wij onze roeping in het oog,
welke is getuigenis te geven, niet van hetgeen waarin
,rri#>:iflpn vpr<5f»liillf»n. maar van hetereen we in-"
