■fc fc
HANDELSBERICHTEN.
INGEZONDEN STÜKKEN.
toekomst. Jules Simon, die alsnu aan de beurt was,
betoogt dat de omstandigheden sedert '75 veranderd
zijn. Een beroep is op de natie gedaan. Frankrijk
had ten vorige jare één Kamer, thans zijn er twee.
Dit wettigt eene vernieuwde aanbieding van dit wets
ontwerp. Even goed als Dupanloup en zijne partij,
als ze de overwinning bij de stembus behaald hadden,
gerechtigd waren de wet in hun geest te wijzigen,
is het nu de Republikeinsche; niet wij, zei de spre
ker, willen iets nieuws. Nooit heeft men geduld
dat de godsdienst de rechten van den Burgerlijken
Staat aantaste.
Ik beroep mij op Bossuet. De heer Laboulaye
merkte op dat onderwijs niet een tak van den open
baren dienst is gelijk Oorlog of Marine. Het jus pro
movendi in handen van de Staat is een feit, niet
een recht. De voordracht is niet liberaal niet billijk
noch staatkundig. Onbillijk is ze omdat zij aan de vrije
hoogescholen onmogelijk maakt met het staatsonder
wijs te concurreeren. Onstaatkundig is ze, omdat zij
de Roomschen tegen de Republiek in het harnas
jaagt. Is het niet ongehoord dat een wet voor ze in
werking is, gewijzigd wordt?
De hertog de Broglie zag in dit ontwerp een maat
schappelijk gevaar; de staatkundige strijd wordt op
godsdienstig terrein overgebracht. Wordt deze voor
dracht aangenomen, dan zal de revolutionaire geest
met nieuwe eischen komen en eenmaal toegegeven,
moet men hem in alles ten wille zijn. Gij, riep de
heer de Broglie de Senaat toe, zijt geroepen een dam
optewerpen tegen den volksstroom en zoudt gij dan
voor de eerste de bests golf wijken? Gij zijt onder
de nieuwe instellingen de eenige die een blijvend
karakter heeft. Houd uwe roeping bij de naderende
stemming in het oog! Bij het naderen van de beslis
sing nam ook de spanniog toe. Zoo mogelijk waren
de tribunes Vrijdag nog dichter bezet dan de vorige
dagen. De heer Berthauld zou de Broglie beantwoor
den. De Senaat moet evenzeer als andere takken van
bestuur, rekening houden met de openbare meening,
maar hij mag geen hinderpaal zijn in het constituti-
oneele raderwerk. De hertog de Broglie en zijne partij
verwijten ons waaraan we volstrekt niet denken.
Beschuldigingen als het opheffen van Eeredienst en
andere revolutionaire plannen zijn spooksels en daar
voor schrikt menigeen terug. De Staat is het onder
wijs vrijheid verschuldigd, meer niet. De Staat moet
volledige onafhankelijkheid behouden, deelt hij ziju
recht met anderen, dan is hij gebonden. Godsdienst
is zoo min ah staatkunde in dit voorstel betrokken,
alleen souvereiniteit van de Staat door het openbaar
recht is de inhoud van dit wetsvoorstel. Op hem
volgde Belcastel, bestrijder vau de voordracht. De
republikeinen willen gaarne //den Keizer geven wat des
Keizers is, maar" geef aan Gode, wat Godes is" dat
kennen ze niet. Het is de revolutie, die het monopo
lie van de Staat in zake hooger onderwijs, herstellen
wil. De Minister van Justitie, Dufaure, trad thans
op om den Senaat, in het belang van het prestige
vnn het ministerie, de aanneming te vragen. Wordt
deze voordracht verworpen, dan is de eerste schrede
gezet op de baan, dte tot botsingen leidt, en die
eerste schrede zal door den Senaat gedaan zijn. Als
mgr. Dupauloup wijst op gevaarlijke voorstellen, die
in de Kamer van Afgevaardigde zijn ingediend, dein
kan de Senaat verzekerd ziju dat het gouvernement
zulke voorstellen bestrijden zal. Het zal de rechten
van de dienaren der Kerk verdedigen. Noch verzoe
ken, noch beloften waren echter in staat den Senaat
te bewegen het ontwerp aantenemen. Met 144 tegen
139 werd besloten dat de Senaat de afzonderlijke ar
tikelen niet behandelen zou, en daarméé de voorgestelde
wet verworpen.
De jezuiten juichen, zij zijn de winnende
partij: zeggen de liberale bladen; wij zijn geen
jezuiten, maar voorstanders van vrij onderwijs,
en daarom verheugen wij ons ook over deze uitkomst.
Immers, eene wet te willen wijzigen voor ze nog is
toegepast, alleen omdat er nu kans van overwinnen
is, getuigt van weinig eerbied voor de wet. Op die
wijze wordt het bestuur van een land eenvoudig een
kansspel, waarbij de numerieke meerderheid van heden
alles omverwerpt wat die van gisteren heeft opge
bouwd. Bovendien, den Staat zal niemand het recht
betwisten om van zijne ambtenaren datgene te eischen
wat hij zelf noodig oordeelt dat recht oefent ook
de baas over zijn knecht - maar wat heeft de Staat met
eens anders dienareu te maken. Dat de Kerk of particu
lieren zeiven de eischen stellen, die ze noodig keuren
Ifci hunne dienaren, zij zijn daartoe bevoegd, dat is
^^^>nvervreemdbaar recht. De pot verwijt de ketel
^H^dat hij zwart is. Men roept van beide zij—
^^^^vant het zal hierbij niet blijven. Dit
^fe^pwe wisten het reeds langdat
^kh^Jiittden heeft, steeds meer
Scheepstijdingen.
Vertrokken leeg naar Vlissieigeu 's avonds 21
Juli de Schoener Franqois, kapitein C. Rijke.
Vertrokken met ballast om hout naar Riga de
Schoener Volharding, kapiteiii Hunnemaker.
Graanmarkten enz.
Rotterdam 24 Juli (per telegr.) Tarwe, zomer en
wintergerst 10 cent lager; rogge en paardenboonen
onveranderd; haver prijshoudend; bruine en witte boo-
nen en blauwe erwten nominaal onveranderd; koolzaad
lusteloos; canariezaad f 1,lager verkocht.
Versche Boter f 1,2S a f 1,40 per kilogram. Eie
ren f 3,30 per 100 stuks.
Amsterdam, 19 Juli. Raapolie op zes weken f 381/-*.
Lijnolie f 2872.
Prijzen van effecten.
(PER TELEGRAAF.)
Amsterdam, 24 Juli 1876.
Neder 1. Oertific. Werkelijke schuld. 27s pet. 6213/1S
dito dito dito ,3 „75
dito dito dito 4 9Sl3/16
Loten stad Rotterdam 3 f 977-2
dito dito Amsterdam 3 977a
Rusland. Obligatiën 1798/1816 5 pet. 993/.,
Certilic. Inscr. 5 serie. 5 7774
Obl. Hope Co. 1855 6e serie. 5 873/3
dito f 1000 18645 951/,
ditoL. 100 18735 894
dito L. 100 1S735 894
Loten 1S64 5 f 312
Loten 1866 5 314
Inscr. Stieglitz, Co. 2e a 4 L. 4 pet. 75l/4
Obligation 186769. 4 77';4
Aand Spoorw. Gr. Maatsch. 5 f 259'2
dito dito 4
Aand. Kiew-Brest 5 109
dito Baltische spoorweg. 3 127
Oblig. spoorweg Poti-Tiflis. 5 pet. 95
dito dito Jelez-Griasi 5
dito dito Jelez Orel 5 pet. 933/4
dito dito Charkow Azow5 984
Polen. Aand. Warschau-Bromberg. 4 584
dito dito Weenen. 5 116
Oostenr. Oblig.metal. in zilv.Jan./Juli. 5 pet, 549/16
dito dito April/Oct. 5 54y8
dito in papier ffci/Nov. 5 52
dito dito Febr./Aug. 5 519/16
Italië. Oblig. Z.-Ital. spoorweg3 f 101
Spanje. Obligatiën Buitenl 3 pet. 14s/i6
dito Binnenlandsche 3 134
Portugal. Obligatiën3 53
Turkije. Inschrijving Alg. schuld5 10u/.6
Obligatiën 1S696 f 29
Egypte, dito 1868 7 pet. 383/4
dito 1873 7 36J/1Ö
Amerik. Obl. Vereenigde Staten 1904. 5
dito dito dito 18S5. 6 1011/,
Brazilië. Oblig. 1863 47 2
dito 1865 5 92
Prijzen van coupons.
Amsterdam, 24 Juli. Metall. f 19,95; dito zilver
i' 20,1772; Div. Eng. per ft' fll,90; Eng. Portugal per ft
f 12,Spaansche piasters f Anierikaansche dol
lars (in goud) f 2,447a.
Amsterdam, 22 Juli. Metall. j 20,dito zilver
f 20,20: Div. Eng. per ft 11,90; Eng. Russen per ft
f 11,90; Eng. Portugal per ft* 12.Frans f 47,60;
Belg. 747,60; Pruis 58,60; Hamb. Russen/"30,127e; Rus
sen in Z. R. f 31,1273; Poolsche per il Poolsche
per Z. R. fSpaansche piasters/"Spaansche
binnenlandsche/'Amerikaansche dollars 2,44-72;
papier 2,15.
(Plaatsing niet altijd blijk van instemming.)
ONKUNDE OF OPZET.'
„Ter bevordering eu aanmoediging van het school
gaan en het meer getrouw schoolbezoek geven sinds
eenige jaren de provinciale staten jaarlijks f 2000.
Deze gelden zijn bestemd en worden besteed, gelijk
de aangehaalde woorden ook terstond doen vermoeden,
zoowel ten behoeve van de kinderen der bijzondere als
die der openbare school. Bevordering en aanmoe
diging van het schoolgaan en het meer getrouw
schoolbezoek willen dan ook beide partijen 0111 het
zeerst: niet alleen die voor de openbare, maar evenzeer
die voor bijzondere of christelijke scholen zijn. Wij
maken ons sterk, dat getallen het. zouden kunnen
bewijzen dat het verzuim op de Christelijke scholen
niet het sterkst is. (Wat het duurst betaald wordt,
inppqt. pp prijs gesteld.) Dat de voorstan-
handeliug van dezen post als had het. in de provin
ciale staten den strijd gegolden, niet slechts voor of
tegen schoolverzuim, maar voor of tegen het open
baar onderwijs. Want het is volgens haar een gun
stig teeken voor het openbaar onderwijs, dat er slechts
negen, en daaronder nog drie voorstanders, tegen het
besteden van genoemde som hebben gestemd. Ze ver
wacht daarvan veel voor de toekomst der neutrale
school.
Bedenkt nu wela.dat allen het daarover eens zijn, dat
schoolverzuim zoo krachtig mogelijk moet worden
tegengegaan; b. dat die f 2000 zoowel ten behoeve
van de bijzondere als van de openbare scholen worden
uitgetrokken en besteed.
En vraagt dan met ons aan de Middelburgsche
Redactie hoe het mogelijk is, dat ze honig uit
die bloem heeft kunnen zuigenhoe het mogelijk is
dat het toestaan van dien post een gunstig, een hoop
vol teeken voor het neutrale onderwijs kan zijn. Gun
stig teeken voor de openbare schoolmaar zes
er tegen!
Genoemde Redactie vestigt er in het bijzonder den
aandacht op. Nota bene! de heer Pompe van Meer
der voort, die in den gemeenteraad te Goes zoo meni
gen laus voor het christelijk onderwijs gebroken heeft,
die lid is van het Bestuur der christelijke school al
daar, was onder hen, die vóór stemden. Ook de Heer
Vader van Cortgene, die toch het neutrale onderwijs,
ten koste van het bijzondere wel niet zal willen
voorstaan, was onder degenen, die den post aannamen.
En geen wonderwant er was bij het aannemen
van dien post geen verschil van beginselen. Het
gold slechts de vraagmogen en moeten we op deze
wijze het schoolbezoek bevorderen?
Jhr. de Jonge en Mr. Vis oordeelden, dat de Sta
ten, volgens art. 36 der prov. wet tot het uittrekken
van dien post niet gerechtigd zijn; andere sprekers
ineenden dat het schoolverzuim niet door die mid
delen moet en kan worden tegengegaan. Dewijl
deze dingen alzoo zijn, mogen we immers wel vragen
onkunde of opzet? Zoo het laatste. AVelk eene mate
van onkunde of partijdigheid moet die Redactie dan
wel bij hare lezers vooronderstellen.
IIOE HEB IK HET NU.'
Ik heb pas in dit blad gelezen, dat de Redactie
der Middelburgsche courant hare voorliefde voor de
school van '57 verloren heeft, dat ze behulpzaam
wezen zal aan het opheffen van die wet, omdat ze
is: „kreupel, voor velerlei uitlegging vatbaar, de Ne-
derlandsche natie verdeelende, tot allerlei onzedelijke
practijken aanleiding gevende" en bovendien niet
toegepast wordt of worden kan.
Het is zoo dat is haar eigen logisch gevolg
Maar, maar dat zou toch al te erg zijn.
Groot is de Diana der moderne Efezers
En weet ge dan niet, dat vele liberalen er tweeër
lei logica op nahouden.
Eene ten behoeve van de anti-revolutionairen
bijv., de Zondagswet wordt niet toegepastergo
ze moet afgeschaft worden. Eene ten behoeve van
eigen partijbijv., de schoolwet wordt niet toegepast;
ergo ze moetblijven; want (onder ons
gezegd) hebben we er nog veel nut van.
WAT DAN.'
Afschaffen, omdat ze niet toegepast wordt en er
geen uitzicht is dat ze het ooit zal worden, dat nooit.
We zullen ze verscherpen in onzen geest, we zul
len de voorstanders van het sectarisch onderwijs met
scorpioenen gaan kastijden. Er zijn reeds drie voor
stellen dat van den heer Moens, dat van 't Nut
en dat van Volksonderwijs. De voorstanders van het
bijzondere onderwijs daarentegen hebben niet een en-
k%l voorstel. (De Middelburgsche courant heeft het
dezer dagen doen uitkomen.)
Dat het bijzonder onderwijs regel, het openbaar
aanvulling kon zijn, dat de Regeering gezindheids-
scholen kon oprichten, dat zc aan de bijzondere sub
sidie kon geven, dat ze kon restitueeren, wat het
bijzonder onderwijs haar uitspaart, in een woord al
hun voorslagen hebben wij doodgezwegen, in de ge
boorte vermoord, of eenvoudig onaannemelijk verklaard;
ergo ze hebben er geen. Want wat ons niet ge
valt of lijkt, dat is niets dat is er niet ge
weest.
De onze, dat zijn voorstellenZe hebben het voor
deel, dat ze de bijzondere scholen in den grond zul
len boren, dat ze, uitsluitend ten behoeve
van het door ons (32 tegen 37) gewild
o n d e r w ij s, de belastingschuldigen jaarlijks ette
lijke jnillioenen meer laten betalen.
Voorstellen, die gelijkheid en vrijheid ook op het
gebied van onderwijs eu opvoedi.^p. willen, zijn geen
voorstellen.
