Verwoesting in Zeeuwsch-Vlaanderen
U Mtt
Distributie-ambtenaar
De Ned. Cultuurkamer.
Alle waaraeermg en alle
verachting.
Misdadige aanval op de burgerbevolking.
De bemachtigde van den Leider bezoekt de getroffen plaats.
Er zhti militairedoelen en er zijn
plaatsen die geen militair doel zijn,
maar waar toch soldaten zijn gehuis
vest.
Maar buitendien is er. nog een derde
soortwaar niets dan een eenvoudige
hard-werkende Nederlandsche bevol
king woont, die niets lieverwënscht,
dan in goede orde te leven.
Zoo'n plaats in Zeeuwsch-Vlaande-
ren, waarvan ieder kind U kan zeggen,
dat er niets maar dan ook heelemaal
niets is, wat aan den oorlog doet her
inneren als de distributiekaarten, is het
slachtoffer geworden van een zoo laffe
vliegeroverval, dat ieder hoe zijn
politieke richting ook moge zijn zich
met groote verbazing afvraagt„Wat
kan men er mee voor hebben om een
eenvoudige arbeiderswijk zoo té terro-
risseren
Ik vertel U van het bezoek dat kam.
Jan Dekker, de Gemachtigde van den
Leider, bracht aan de getroffen plaats.
In ons klein gezelschap bevond zich
ook kameraadske Wlechmann, de
leidster der N.S.V.O. in Zeeland (Nat.
Soc. Vrouwenorganisatie).
Vredig ligt het stadje voor ons, ieder
is bezig aan zijn arbeid.
Wij rijden de plaats binnen en
zien de rijke huizen: geen schade,
■niets aan te zien. Zou het dan toch
wellicht nog meevallen Maar neen,
het .laffe "bombardement is uitgevoerd
speciaal op de nieuwe wijk, waar
arbeiders en kleine middenstanders
wonen.
In enkele seconden werd een ver
woesting aangericht, die slechts bij be
nadering kan worden beschreven.
Wij laten ons dan vertellen hoe alles
is toegegaan. Als wij- met den Ge
machtigde van den Leider enkele ver-
woesje hulzen bezoeken, treffen wij
daar 'n arbeider, welke zelf in Duitsch-
land werkte, omdat zijn eigen vader
land hem geen brood gaf. Als door
een wonder waren zijn vrouw en één
jarig dochtertje aan een wissen dood
-■"ikomen.
Kind onder puin.
Vlak naast zijn huis was in een per
ceel een voltreffer geslagen, die een
diepe trechter in de grond had gebeord.
Door de explosie werd de achterkant
van zijn huis totaal weggeslagen en
de vrouw, die met haar kindje boven
lag, gleed met ledikant in deze lpom-
trechter, waar ze door het binnenstroo-
mende koude water tot bezinning
kwam en opgeschrikt werd door het
schreien van haar kind, dat ergens
een eind verder onder de brokstuken
lag.
Gelukkig dat in het perceel, waar de
bom gevallen was, geen menschen
waren.
Een ander echtpaar vertelt een ander
droevig relaas.
In één slag weg.
Vijf en twintig jaar hadden ze samen
lief en leed gedeeld; hadden al dien
tijd gespaard en gezwoegd om op hun
ouden dag onafhankelijk te zijn. Nu
heeft hen deze slag getroffen. Wat in
al die laren bijeengegaard was, is met
één slag weggevaagd. In dezen éénen
nacht zijn al hun illusies verdwenen.
Ze kunnen het neg niet beseffen, dak
loos te zijn, af te moeten hangen van
wat een ander voor hen doen wil.
Daarna bezoeken wij een kame
raadske. Op denzelfden dag, dat haar
man vertrok met het W.A.-Regiment
om ten strijde te trekken tegen het
bolsjewistische gevaar, dat ook in Ne
derland gezin en geloof bedreigde,
werd haar woning zwaar beschadigd.
Nog hevig ontdaan door de doorge
stane schrik is de vrouw bezig, het
ontredderde huisraad wat op te knap
pen. Bij een anderen kameraad had
haar eenlg kind onderdak gevonden.
Nog andere gezinnen werden door
ons bezocht en ieder was vol afkeer
over de misdadige wijze, waarop de
Engelsche nachtsluipers hun werk had-
dln ^verricht.
Een getroffene vertelde onsIk lag
geruimen tijd wakker en hoorde voort
durend een vliegtuig boven onze plaats.
Wel zesmaal ging de machine weg en
kwam weer terug.
1
De lichte maan.
Het was lichte maan en iedere ver
gissing moet uitgesloten geacht worden.
Mij sloeg de schrik om het hart, want
ik meende te hooren, dat de motoren
werden afgezet en het vliegtuig daalde.
Toen het op zeer geringe hoogte was,
liet het tenminste 6 groote bommen,
waaronder zelfs nog een tijdbom, neer
vallen, om dood en verderf onder de
Nederlandsche burgers te zaaien. Het
was vreeselijk. Ik herinner mij niet
meer alles, het was alles zoo erg.
De burgemeester der plaats vertelde
in een onderhoud met den Gemach
tigde van den Leider„Ik heb direct
alles gedaan om grooter ongelukken
te voorkomen. Het bleek mij, dat mid
den in de woonwijk ook nog een niet
ontplofte bom was geworpen. Aange
zien ik vreesde, dat men wel een tijd
bom kon hebben neergegooid, heb ik
direct de straat laten ontruimen. Ge
lukkig, want één uur later dreunde een
nieuwe knal. de tijdbom was ont
ploft en de naburige woning was ver-
dwenen, terwijl vele andere huizen
rondom veel schade hacMen. Ditmaal
viélen er echter geen dooden te be
treuren."
De burgemeester vertelt.
Wilt U mij eens iets vertellen van
de schaderegeling, de voorziening en
de toestand der gewonden, vraagt
kam. Dekker.
DevBurgemeester vertelt dan, dat
reeds drie dooden zijn te betreuren,
waaronder een bejaard echtpaar en
nog een vrouw.
Het mag een wonder heeten, dat het
aantal dooden geen veelvoud hiervan
is. Waaraan dit is toe te schrijven
Misschien omdat de menschen allen op
bed lagen en de bommen beneden ont
ploft zijn.
De Burgemeester heeft nog geen vol
ledige schade-opgave, maar kan toch
reeds het volgende mededeelen:
25 Arbeiderswoning zijn volkomen
vernield. 15 andere woningen zeer
zwaar beschadigd. 65- woningen heb
ben schade van meer dan 2000 gulden.
25 woningen schade van meer danJOOO
gulden.
Vele inboedels zijn vernield of zwaar
beschadigd. Dierbare herinneringen
zijn "verloren gegaan en kunnen niet
worden vervangen.
En heeft U vraagt kam. Dekker
reeds eenig idee hoe groot de totale
schade zal zijn
Drie ton schade.
Globaal wel antwoordt de burge
meester het zal ongeveer drie hon
derd duizend gulden zijn.
Het is een geweldig bedrag, en men
begrijpt, dat er diepe verslagenheid
heerscht.
De burgemeester heeft zijn best ge
daan direct de grootste nood te leni
gen en men is hem hiervoor dankbaar.
Maar de groote regeling moet „uit Den
Haag" komen.
Kam. Rambonnet zal
op de bres staan.
Gelukkig kan men daarin gerust zijn.
Thans is de schaderegeling in hoogste
instantie toevertrouwd aan 'kameraad
Rambonnet, de algemeen gevolmach
tigde voor de schadevergoeding. Het
zal, nu niet gaan als vorig jaar 10 Mei,
toen een kapitalistisch democratisch
heersthap meende de schaderegeling
zoodanig te moeten saboteeren.
Kam. Dekker heeft zich voor meer
dere maanden reeds ingezet voor Mid
delburg-met, het directe gevolg, dat
geen aftrek van gedane voorschotten
meer plaats vond, en er éen betere
regeling voor inboedelschade is getrof
fen. Wij kunnen in dit verband mede
deelen, dat ook voor Middelburg een
betere regeling der hu'zen-schade op
komst is.
Maar in Zeeuwsch Vlaanderen gaat
deze regeling al direct in.
Mussert wil niet, da(_ een deel van
het volk de dupe wordt.
Op onbaatzuchtige wijze hebben de
getroffenen zich bij hun beraming be
perkt tot het allernoodzakelijkste.
Doch dank zij onzen Leider-zullen zij
niet dieper in de zorgen geraken. Het
geheele Volk is een geheel en het
zal tezamen de lasten dragen die en
kelen te torsen kregen.
Dat was de boodschap die kam.'
Dekker aan de getroffenen in Zeeuwsch
Vlaanderen kon brengenhet leed,
dat de Engelschen U hebben berok
kend, kunnen wij niet ongedaan ma
ken, wel kunnen wij de materieele
schade vergoeden.
Diep onder den indruk, van al het
geen wij hadden gezien en gehoord,
keerden wij weder naar Zuid-Beveland
terug.
En dan te lezen dat onze gevluchte
regeering van het meegenomen geld
(dat bezit was van het Nederlandsche
Volk) voor Engeland 19 bommenwer
pers heeft gekocht
Om de Nederlandsche bevolking te
bombardeeren I Corr.
S.v.p. soepel!
Het komt nog voor, dateer in de gang
van zaken bij de distributie moeilijk
heden en ongeregeldheden plaats heb
ben. Dit is begrijpelijk en vooral waar
het Nederlandsche Volk in zekere krin
gen nog weinig of in 't geheel geen
sociaal begrip toont.
Er zijn echter dingen, die niet aan
het publiek doch aan bepaalde ambte
naren der distributie liggen.
Zoo kwam het dezer dagen in één
onzer Zeeuwsche gemeenten voor, dat
een gezin zonder eenige verlichting
was. Men had gevraagd of er bonnen
beschikbaar gesteld werden voor pe;
troleum. Het antwoord luidde ontken
nend. Men moest maar aansluiten op
het gas of het electrlsche net.
In de betreffende woning was nog
nooit een van beiden gebruikt en noch
gas noch electrische aansluiting geluk
te. Het gevolg was, dat de familie
's avonds van half acht af in het donker
zat. Nog een paar keer ging men vra
gen of daar nu niets aan te veranderen
was, maar het resultaat bleef nihil..
Daarop wendde men zich tot de dis
tributiekring te St. Laurens. Vandaar
kwam het bericht dat in dergelijke ge
vallen een zgn. H.-formulier verkrijgr
baar is, dat ingevuld "moet worden en.
opgezonden aan de DistriButiekring te
St.JLaurens. -
Wij vragen ons af, heeft de betref
fende ambtenaar in de gemeente waar a
deze familie zonder licht moest blijven,
dit nipt geweten, dan is hij o.i. niet ge
schikt voor zijn werk. Of heeft hij maar
geen moeite genomen zich ervan op
de hoogte te stéllen wat er in zoo'n
geval gedaan moest worden.
Er. zijn al meerdere klachten geweest
over dezen ambtenaar en het lijkt ons
nuttig dat hem eens precies wordt uit
gelegd wat hij deen en laten moet-,
want hij schijnt niet heelemaal op de
hoogte te zijn.
Wij vertrouwen tenminste dat dit
geen opzet is, daar .toch niemand het
in zijn hoofd zal halen om een mede-
inwoner op een dergelijke wijze te be
handelen, terwijl het anders kan.
Het is voor velen al moeilijk genoeg
te leven tegenwoordig door allerlei om
standigheden., De distributieambtenaar
dient daarom met des te meer voorko
mendheid te staan tegen zijn publiek.
Dit is van zoo iemand een eerste ver-
eischte. Kan hij dat niet, dan dient hij
te verdwijnen.
ENGELAND
(na het débacle bij Narvik, Duinkerken,
Griekenland en Joegoslavië).
Ik ben er viermaal uitgesmeten,
Mijn moed is tot den draad versleten.
Nu nog een keertje aan gaan bellen
Ze kunnen mij nog meer vertellen.
Zelfs mijn sigaar ligt in het stof,
En met de Sovjets is 't een sof.
Aiai I 'k Heb pijn door heel m'n pens 1
't Is wat te zeggen voor een mensch i
So sorry1 -
Middelburg.
KAMERAADSCHAPS-AVOND
'van Groep Middelburg, op
21 October '41 in de Oud-Holl.
Bovenzaal v. h. Schuttershof.
Een groot succes I
Om de kameraadschap te bevorde
ren, had de Groep Middelburg een
kameraadschaps-avond uitgeschreven
voor de leden, welke wel zeer geslaagd
kan genoemd worden.
De groepsleider kon een woord van
welkom toeroepen aan den Gemach
tigde van den Leider, kam. J. Dekker
uit Gaes, kam. Lenshoek, burgemeester
van Goes, ep enkele andere genoodig-
den.
Dank zij de samenwerking met de
N.S.V.O. (Nat. Soc. Vrouwen Org.) uit
Middelburg, was de zaal op" eenvou
dige doch smaakvolle wijze versierd,
en was het een zeer gezellige aanblik
de kameraadskes en kameraden aan
de lange tafels met bloemen en groen
versierd, bijeen te zien.
Een gemengd koor (N.S.V.O. en W.A.)
deed zich hooren en oogste een wel
verdiend succes. Ook de zang van
kameraadske Wolders dient eefi bijzon
der woord van vermelding. Het was
een avond van bonte afwisseling, korte
voordrachten, declamatie van een kam.
uit Vlissingen," declamatie uit eigen
dichtwerken van den kringbeheerder
kam. C. Dekker uit (Middelburg, enz.
Op echt Nationaal-Soc. wijze was er
een regeling getroffen, dat ook minder
bedeelde kameraden, gelijk met de an
deren eenige" consumpties kona=n ge
bruiken. Deze regeling blijkt zeer doel
matig, het bedrag-door de leden hier
voor bijeengebracht, bewijst dat ook
hierin de kameraadsqhap is begrepen.
De geheel gevulde zaal (yelfs banken
uit het Kringhuis moesten worden ge
haald om allen een zitplaats te geven)
toonde zich zeer dankbaar voor deze
avond
De Gem. van den Leider, kam. J.
Dekker, welke nog even het woord
nam, bracht o.a. als zijn verwachting
naar voren, dat wij over eenige jaren
in Middelburg met een glimlach zullen
terugdenken aan dezen kameraad
schapsavond, in deze nu reeds'te klein
gebleken zaal, en dat wij hiervoor dan
de grootste zaal van Middelburg zullen
noodig hebben.
Ook in Middelburg is bewezen, dat
de Nat. Soc. gedachte veld wint, de
kameraadschap hecht is, en met de
beste yerwachtingen de toekomst inge
gaan kan worden.
DE NÜ.V.O.
Belangstelling voor de
voordracht.
Onder de bezielende leiding van
kam.ke Schallenberg is de Nat. Soc.
Vrouwenbeweging, afdeeling Middel
burg, begonnen met wat meer aan
dacht te wekken voor de kunst. Zij
heeft eenige weken geleden Beversluis
uitgenoodigd, voor de vrouwen te spre
ken over het verstaan'der poëzie en
verzocht voorlichting in voordracht tel
geven.
Beversluis heeft alle aanwezige leden
getoetst op hun stem en voordracht-I
mogelijkheden en heeft daarna een
aanvang gemaakt met het vormen van
solo-voordracht en klein spreekkoor.
Indien mogelijk, zal met Beversluis een
klein declamatorium, door B. geschre
ven, worden uitgevoerd te Vlissingen.
Indien blijkt dat de anin\o voldoende
groot is, zal met deze nieuwe afdeeling
een vaste kern worden gevormd, die als
tooneel- en voordrachtclub op avonden
voor de beweging zal optreden. Wij
komen hierop nader terug.
Eerste bijeenkomst in Zeeland.
Veel belangstelling:
De Zeeuwsche kunstenaars zijn voor
de eerste maal in goede getale te Mid
delburg bijeen geweest, teneinde de
eerste vergadering mee te maken van
de Ned. Cultuurkamer.
De'letterkundige Ad. Sassen, advi
seur van het Departement van Volks
voorlichting gaf een interessante uit
eenzetting Over het doel en de arbeid
der Cultuurkamer.
Daar de bladen hierover uitvoerig
'hebben geschreven zullen wij hierover
niet meer uitwijden. Hetgeen echter of
verzwegen werd, öf onduidelijk uit
kwam in deze verslagen, is wel dit,
dat Ad. Sassen mededeelde dat ieder
kunstenaar, die niet in de Cultuurkamer
wil treden, zichzelve uitgechakeld
heeft, en ook niet meer mag verkoopen,
optreden, lesgeven, uitgeven, etc.
Dit lijkt dwang, zoo zeide Sassen,-
doch als men even nadenkt, dat men
ook geen onbevoegd geneesheer mag
zijn, dat de advoedten in een orde zijn
opgenomen, dat notarissen, makelaars,
tandartsen, boekhandelaren, uitgevers
ook lid dienen te zijn van de wettelijke
organisaties, dan is het dwaas bepa
lingen voor het kunstenaarsleven als
dwangmaatregelen voor te stellen.
Orde scheppen.
Het spreekt vanzelf dat de Cultuur
kamer ordenend en streng regelend zal
gaan arbeiden. Er zal paal en perk
worden gesteld aan bijv. het onbevoegd
lesgeven, het onbevoegd critiseeren,
het verkoopen van schilderwerk van
slecht gehalte voor winkelprijzen etc.
etc.' Hoe dit alles geregeld wordt is
een tweede en daarover kon nog geen
definitieve, mededeeling worden ge
daan. Vast staat wel, dat deze Cultuur
kamer binnen enkele weken haar wet
telijke bekrachtiging zal krijgen en dat
dan het werk aanvangt.
Wij juichen de instelling van zulk een
Cultuurkamer van harte toe en vooral
in Zee,land.
Holland bevoordeeld.
Terecht wlbs de inleider er op, dat
tot heden de kunst van de drie grootste
steden vanv Holland steeds werd be
voorrecht boven kunst van-andere pro
vincies. (Hartelijke instemming.) Nu
zullen ook de Brabantsche, Groning-
sche of Zeeuwsche kunstenaars dezelf
de rechten genieten als de enkele be
voorrechten.
Het Zeeuwsche kunstleven was tot
heden niet zeer levendig, het contact
tusschen de verschillende kunstbroe
ders klein. En de zoo noodigo^amen-
werking zal door zulk een lichaam als
de cultuurkamer sterk bevorderd - wor
den. Wij spreken nog niet eens ovei
de verbroedering die zal ontstaan.
Tot heden werkte elke artist voor zich,
was sterk individualist. Thans zal hij
•m een gemeenscnap ';vo: gemeen
schap kunnen arbeiden, Wfcit zijn taak
belangrijker en -zijn perspectief groote»
maakt. Zonder aanranding van der»
persoonlijken smaak of stijl of ambitie
zal de kunstenaar toch worden genoopt
meer rekenschap te gaan afleggen van
zijn taak in de samenleving. En als er
iets heilzaam is voor den individualist
bij uitnemendheid, dan is het dat wel.
Wij komen later op dit belangrijk on
derwerp nog terug.
Zeeuwsche kunstenaars, een nieuw
tijdperk begint. Het oude is voorbij, ziet
het zal alles nieuw worden.
Dezer dagen ontvingen wij de Zeeuw
sche Stroom, die kunstig uitgeknipt was
tot letters„Oranje boven" in den
vorm van,een strop. „Wij apprecieeren
de kunstvaardigheid van dit kniptalent
Werkelijkbijzonder aardig I Een
pracht museumbijdrage I Gaarne meer
van dit soort.
Wat wij niet begrijpen is die liefde
voor Oranje I Bedoelt men met Oranje
Willem de Zwijger, den Vader des Va
derlands (een Duitscher tusschen haak
jes) de groote Oranje dus, of de Oranje
die gevlucht is, waarvoor Rotterdam
gebombardeerd werd Of bedoelt men
die Oranje, die geld stortte voor bom
menwerpers, die thans honderden
vrouwen en kinderen dooden T Of
Oranje die „op haar post zou blijven"
en nu per Flitspuit de meest liederlijke
laster over goede vaderlanders uit
spuwt Of Oranje, die Nederlanders
opzet tot sabottage en den dood in
dreef Of Oranje die onze kolonie
Curagau versjachert aan Amerika Of
Oranje die de bolsjewisten onder
steunt Wie bedoelt ïnen nu eigenlijk
Weest dan voorzichtig
met het voeren.
Het zal den meesten wel bekend
zijn, hoe sterk de konijnenteelt derf
laatsten tijd werd uitgebreid, een ver
schijnsel, dat ook nog uit den vórigen
oorlog bekend is. Het is ook zoo ver
klaarbaar, aangezipn wij tengevolge
van de Engelsche blokkade met voed-
selmoeilükheden hebben te worstelen
en men beducht is voor *t traditioneele
Kerstmaal, waartegen men zich tijdig
heeft willen dekken, door zelf voor een
konijnenbout te zorgen.
Échter is er ook nog een andere
reden en wel het winstgevende ele
ment, dat thans in de konijnenteelt ligt
opgesloten. Fantasieprijzen worden er
voor de tamme konijnen besteed en de
jonge dieren van rond zes weken bren
gen thans een bedrag op, waarvoor
men een paar jaar terug een volwas
sen dier kon koopen. Nog niet zoo lang
geleden was ik op een boerenbedrijf,
waar ik een aantal konijnenhokken
aantrof, staande in een open loods.
„Kdhijnenboer geworden?" vroeg ik
den boer, met tfrien ik een rondgang
op het bedrijf maakte.
„Neen," lachte hij, „daar voel ik
niets voor, maar de jongens hebben -
me net zoo lang aan den kop gezeurd,
„dat ik wat hokken heb gemaakt en nu
kunnen ze hun hart ophalen en tege-
lijk voor hun spaarpotje zorgen, want
ze verdienen er grof geld mee. Moet
je eens raden, wat ze voor zoo'n ding
maken?" waarna hij een konijntje uit
een der hokken haalde van een maand
of drie.
Fabelachtige prijzen.
„Hoef je niet naar te raden," ant
woordde ik, „dat brengt' een rijksdaal
der op."
„In een keer goed geraden," was
zijn antwoord.
Op die wijze is een heel leger van
leeken-konijnenfokkers ontstaan, waar
van een groot gedeelte verkeerd doet,
met het resultaat, dat er hoopen doo
den geraapt moeten worden, hetgeen
kan worden voorkomen. Nat gras,
soms uitsluitend nat gras, uitsluitend
versche klaver, waarmede -men zijn
dieren goed denkt te doen, natte kool
bladeren, treft men heel veel in de
ruiven aan, wanneer er althans van
een ruif sprake is en het groenvoer
niet maar zoo "dn het hok wordt ge
worpen, waar het zich met den mest
en de urine vermengt. Het gevolge
hiervan wordt "een maagdarmlijden,
wat gewoonlijk met den dood eindigt.
Geef ze op de eerste plaats wat droog
grftenvoer, dat ook weer niet verlept
mag zijn. Daarnaast een paar flinke
handen vol frisch hooi en 'tracteer ze
af en toe op een voerwortel. Op die
wijze zal men gewoonlijk geen aan
maagdarmlijden overleden konijnen
meer uit de hokken moeten halen. En
laat onze deskundige er straks dan
maai' dieper op in gaan. H.
- (Uit Agrarisch.» Poel).