Journalisten citeren vooral elkaar
Expo over Nieuwsbode in documentatiecentrum
5 dc
Op weg naar de toekomst
Redactie Zierikzeesche Nieuwsbode zelf enige weken slachtoffervan de pers
Hommage aan verdwijnende krant
N
'9 AUGUSTUS. c" vW°gdZng
Nieu">stijdingen.
110'-du w'ic,cn yan
DONDERDAG 30 APRIL 1998
NR 26374
19
Het komt niet zo vaak voor dat een medium, in dit
geval de Zierikzeesche Nieuwsbode, zelf in het
nieuws is. Dan doet het verschijnsel zich voor dat
journalisten journalisten interviewen. Maar de
waarheid wordt pas echt geweld aangedaan als ande
re journalisten weer citeren uit interviews van jour
nalisten die journalisten hebben geïnterviewd.
Het startschot was geregis
seerd. Uit coulance mocht de
overgenomen partij als eerste
het nieuws van haar overna
me wereldkundig maken. Zo
hadden de directies van de
PZC en de Zierikzeesche
Nieuwsbode afgesproken.
Op donderdag 26 februari om
tien uur zou het personeel van
LnO drukkerij/uitgeverij
worden ingelicht en die mid
dag maakte de Zierikzeesche
Nieuwsbode melding van
haar eigen ondergang. De
PZC zou dat vrijdag op haar
eigen manier doen. De verha
len lagen al persklaar liet
hoofdredacteur A. Oosthoek
niet zonder trots weten.
Toch was de PZC niet de
tweede die het nieuws van de
overname bracht. Want 'Big
Mama' Wegener/Arcade zond
vanuit Apeldoorn een kort en
zakelijk bericht naar het
ANP. Om 11.20 uur die don
derdag stond het op het net.
Daardoor was Omroep Zee
land Radio het regionale dag
blad te snel af.
Op de voorpagina maakte de
PZC de dag erna - volgens af
spraak - melding van de over
name. In een paginagroot ach
tergrondverhaal schetste chef
nieuwsdienst Rinus Antonis-
se ontstaan en teloorgang
van de Nieuwsbode. Als be
langrijke bronnen gebruikte
hij de door de Nieuwsbodere
dactie samengestelde bijlage
'200 jaar pers in Zierikzee' en
zijn eigen herinneringen aan
'eilandman' Tinus Bij de
Vaate. Omroep Zeeland deed
's avonds met enkele minuten
televisie opnieuw een duit in
het zakje. Evenals Radio
Schouwen-Duiveland, waar
van de verslaggever vooral
worstelde met de vraag waar
de overlijdensadvertenties
nu voortaan te lezen zouden
zijn.
Vakblad De Journalist liet
opnieuw blijken niet veel op
te hebben met de nieuwsblad
pers in Nederland. Het huis
orgaan van de Nederlandse
Vereniging van Journalisten
plaatste welgeteld dertien re
gels: het letterlijke ANP-be-
richt. Op de redactieburelen
in Amsterdam wordt - zo is
vaker gebleken - met dédain
gekeken naar nieuwsbladen
en huis-aan-huisbladen.
Een ontmoeting met de
Zeeuwse radiomaker Cees
Slager leidde tot tien minu
ten over de Zierikzeesche
Nieuwsbode in het VPRO-ra-
dioprogramma Onvoltooid
Verleden Tijd op zondagoch
tend. Dit was de inleiding tot
de tweede golf publiciteit,
verzorgd door collega-journa
listen die wat verder van de
bron af staan.
Mediaverslaggever Hans van
Reijssen van het Algemeen
Dagblad staat 's zondags ken
nelijk vroeg op en luistert
dan naar de VPRO. Van Reijs
sen trok enkele uren uit voor
een interview, deed research
en kwam met een inhoudeljk
juist, maar wat zwaar getoon
zet verhaal.
Dat belandde weer op het bu
reau van de Rotterdamse re
dactie van RTL's 'Vijf in het
Land'. Of ze welkom waren,
vroeg de redactrice voorzich
tig. Want je weet het natuur
lijk maar nooit als 'commer
ciële' in het zwarte Zeeland.
Een hele middag opnames
maken, leverde vooral mooie
plaatjes op die voor de uitzen
ding werden voorzien van een
dramatisch muziekje. De in
houd is van ondergeschikt be
lang. De foute Nieuwsbode
kreeg na de oorlog een ver
schijningsverbod van wel vijf
jaar en van de krant zal niet
meer resten dan anderhalve
pagina in de PZC.
Het vragenlijstje bestond uit
citaten uit het AD, voor de ge
legenheid voorzien van
vraagtekens. Maar ja, een
krantenbezorger is voor deze
televisieploeg een postbode
en het gemeentearchief een
bibliotheek. Dan is het al heel
wat als de functie van een lo
kale krant wordt begrepen.
De algemeen verslaggevers
van De Stem en het Reforma
torisch Dagblad trekken wel
vaker met elkaar op in het
Zeeuwse land en dus maakte
de man van De Stem een af
spraak voor beiden. Het werd
een geanimeerd, collegiaal
gesprek van een dik uur. In
De Stem leidde dat tot een
halve pagina met veel ge
schiedenis en sentiment,
maar zonder fouten.
De RD-reporter schreef een
bevlogen verhaal, waarin hij
in de eerste kolom al een paar
keer struikelde. De Nieuws
bode verschijnt drie keer per
week als nieuwsblad en één
keer als huis-aan-huisblad.
Eén exemplaar van de
Nieuwsbode gaat wel twaalf
huishoudens langs. Ja, nog
voordat de vis erin wordt ver
pakt zeker.
Moraal van het verhaal? Me
dia reageren vooral op el
kaar. Journalisten citeren
daarbij vrijelijk uit eikaars
werk en zijn dan soms te lui'
om de feiten bij de bron te
checken. Daardoor wordt
fout op fout gestapeld.
Onkunde en gebrek aan gees
telijke bagage komen ook
voor. Geen exclusief voor
recht van Veronica, SBS of
RTL, ook de serieuze opinie
bladen rammelen van de spel
fouten en pertinent onjuiste
aannames. Een verhaal, ook
al staat het in HP/De Tijd of
Vrij Nederland, dat begint
met een knoeperd van een
spelfout verliest alle overtui
gingskracht.
Niet onmiddellijk, maar op
termijn heeft bovenstaande
consequenties voor de geloof
waardigheid van het totale
journalistieke metier. Als
eenvoudig controleerbare za
ken al verkeerd in krant of op
radio en televisie komen, hoe
betrouwbaar is het nieuws
uit een ver buitenland dan
nog? Als de man/vrouw van
Reuters de zaak verkeerd in
terpreteert en de collega van
het ANP dit overneemt,- die
op zijn/haar beurt weer
wordt geciteerd door de
dienstdoende redacteur van
het AD, die weer gelezen
wordt door de RTL-redac-
tie.... hoe 'waar' kan dit be
richt dan nog zijn?
,,Een 44-jarige inwoner uit
Noordgouwe", ,,Je ken van
avond live in de uitzending
bellen" en het verschil tussen
de postbode en de krantenbe
zorger. Wat leren ze eigenlijk
nog op de scholen voor de
journalistiek? Of begin ik ge
woon oud te worden?
Toen ik nog niet zo oud was,
deden we op verjaardagspar
tijtjes wel eens een spelletje.
We zaten in een cirkel en het
ene kind moest het andere
kind een boodschap influiste
ren. Zo verwerd 'De kat viel
uit de boom' na twaalf keer
doorvertellen tot 'Je zusje is
overreden
weer auto'.
door een brand-,
Tekst: Ton van den Nouweland
Foto: Marijke Folkertsma
KONV
Een reportageploeg van RTL Vijf in het Land interviewt redactrice Ali Pankow over de teloorgang van de Zierikzeesche Nieuwsbode.
De allereerste Nieuwsbode, foto's van de aan het
werk zijnde verslaggevers Marijke Vael en Piet
Kleemans en knipsels uit de Nieuwsbode door de ja
ren heen. In het Zeeuws Documentatiecentrum in
Middelburg gaat maandag 27 april een expositie van
start over 154 jaar Zierikzeesche Nieuwsbode.
,,Wat ons betreft is dit toch
een soort hommage aan de
krant. Tenslotte is het weer
een stukje typisch Zeeland
dat verloren gaat," licht afde
lingshoofd van het Zeeuws
Documentatiecentrum Ar
nold Wiggers toe. Het cen
trum verzamelt, zoals Wig
gers het uitdrukt, alles van
Zeeland tussen archief- en
museumstuk. „Heel veel ma
teriaal ligt achter slot en
grendel. Door nu steeds expo
sities te organiseren kunnen
we toch laten zien wat we in
huis hebben. Daarbij probe
ren we als het even kan in te
haken op de actualiteit of we
kiezen bijvoorbeeld voor een
bepaald thema."
Roemruchtig bestaan
Het verdwijnen van de
Nieuwsbode na een roem
ruchtig bestaan van bijna 154
jaar was genoeg aanleiding
de verzameling over het
Schouwen-Duivelandse kran
tje nog eens uit de kast te
trekken. Te zien zijn onder
meer het eerste exemplaar -
gedateerd 19 augustus 1844 -
en originele Nieuwsbodes uit
de jaren 1856,1884,1914,1934,
1943 en 1956. Op één van de
panelen wordt de krant ge
toond, die van donderdag 9
april 1998, waar op de voorpa
gina wordt aangekondigd
wanneer de laatste uitgave
verschijnt.
Fotomateriaal
Aandacht gaat ook uit naar
fotomateriaal. Fotograaf Pie-
ter Honhoff maakte in 1991,
in opdracht van het Zeeuws
Documentatiecentrum, een
fotoreeks over het onderwerp
Pers in Zeeland. Redacteuren
Marijke Vael en Piet Klee
mans, beiden nog steeds
werkzaam voor de Zierikzee
sche Nieuwsbode, zijn enkele
van de 'bekende' gezichten
die op de foto's zijn terug te
zien. Ook bezorger René de
Hoed en fotograaf Joop van
Houdt zijn tijdens hun werk
zaamheden vastgelegd.
Wissellijsten
In totaal sieren zo'n tien wis
sellijsten de wanden van het
centrum. „Er zijn ruim twin
tig dingen te zien. Heel leuk,
maar op zich te weinig om er
echt voor naar Middelburg te
rijden. Mensen die in de buurt
zijn, moeten echter zeker
even komen kijken," vindt
Door K. van der Geest
Slot
Samenvatting overige delen feuille
ton Zierikzeesche Nieuwsbode
„Margie Leacock," mompelde moe
ke, verbluft. Wellicht voorvoelde zij
intuïtief de sleutelrol, die Margie zou
gaan spelen in de verdere toekomst
van haar gezin.
Die toekomst speelde zich af op de
Bunbury Hoeve. Een stuk land met
daarop een kolonistenwoning aan de
rand.van de Mallee, een afgelegen ge
bied'in het Wimmerah District. De
baas van Pete Holwerda, Suemas
Macmanus, stelde het bedrijf be
schikbaar aan het gezin als beloning
voor het heldhaftige gedrag van zijn
werknemer tijdens een barre tocht
met het vee door het wilde westen.
Pete kreeg daarbij een ongeluk waar
aan hij een stijf been overhield, zodat
hij zijn werk als cowboy niet meer
kon doen. Hij vond een nieuwe baan
in een tuinbouwbedrijf, maar bleef
als 'landheer' nauw betrokken bij het
leven op de hoeve.
De Bunbury Hoeve werd gerund door
Haaitze en Maarten Holwerda. Zij
gingen geheel op in het boerenwerk,
terwijl moeke in het afgelegen gebied
vereenzaamde. Tevergeefs zocht ze
vaak in het landschap iets wat haar
angzamerhand vertrouwd moest
worden; altijd bleef het even vreemd.
Iedere dag liep ze*de kilometers lange
oprit van de hoeve af naar de brieven
bus in de hoop op een levensteken
van haar lievelingszoon Watse.
Maar Watse ging zijn eigen weg en liet
zelden iets van zich horen. Hij werkte
een tijdje bij een verzekeringsmaat
schappij in Sydney, maar verloor zijn
baan en maakte schulden.
Alles veranderde toen Pete Holwerda
de vriendin van Maarten, Margaret
Leacock, uitnodigde om haar stage
periode door te brengen op de Bunbu
ry Hoeve. Hij hoopte dat de aanwe
zigheid van een tweede vrouw op de
boerderij moeke wat zou opvrolij
ken. Dat bleek inderdaad het geval,
maar het levendige en zelfverzekerde
karakter van Margaret, die inmid
dels studeerde aan de Landbouwho
geschool, bleek ook een grote aan
trekkingskracht te hebben op Watse.
Berooid en werkeloos keerde hij van
uit Sydney terug naar de Bunbury
Hoeve, om daar een deel van het boe
renwerk op zich te nemen. Terwijl
Maarten, met zijn gesloten karakter.
Margaret van zich vervreemde en zich
verzette tegen de 'boekenkennis' die
zij opdeed op de Landbouwhoge
school, maakte Watse de vriendin van
zijn broer het hof. Margaret bleef al
tijd wat terughoudend tegenover
hem. Maar al gauw wist hij haar door
zijn innemende aard door allerlei
vriendelijkheidjes en voorkomend
heden te winnen, zodat ze wat meer
ongedwongen met hem om ging. Toen
Margaret een tekening had gemaakt
van een stuwdam en uitlegde waarom
die niet recht, door de kreek moest
worden gelegd maar een beetje gebo
gen, met de hoge kant naar de boven-
stroom begreep Watse dadelijk dat ze
gelijk had, terwijl Maarten stug de
schouders ophaalde en iets mompelde
over geleerdheid uit boeken waaraan
ze op Bunbury niets hadden. Hij liet
zijn broer zijn gang gaan, maar werd
neerslachtig en had geen plezier in
zijn werk. De spanning escaleerde
toen Maarten zag dat zijn broer Mar
garet zoende. Hij achtervolgde Watse
met het geweer, dat was aangeschaft
om overtollige konijnen te schieten.
„Hij legde aan en kwam langzaam
naar ons toe. Heel langzaam...." Het
schot knalde. Margaret hoorde de ko
gel vlak langs zich heen gieren. „En
het was mis, moeke!"
Ze liet zich voorover vallen met haar
gezicht tegen het warme, rulle duin
zand en huilde en schreeuwde. Moeke
voelde zich machteloos. Ze had er in
te berusten dat Watse was, zoals hij
was en dat Pete en Maarten waren,
zoals zij waren. Er in te berusten, of
ze nu in dat Friese dorpje woonde of
aan de rand van de eindeloze Mallee
in Zuid-Australië.
Wiggers. Het Zeeuws Docu
mentatiecentrum is gevestigd
op de tweede verdieping van
de Zeeuwse Bibliotheek in
Middelburg. De expositie is
geopend maandag tussen
17.30 en 21.00 uur, dinsdag tot
en met vrijdag van 10.00 tot
21.00 uur en zatersag van Tekst: Piet Kleemans
10.00 tot 13.00 uur. De Foto: Zeeuws
Nieuwsboden hangen er nog Documentatiecentrum
tot en met 20 juni.
et
fELRSTK •Maroanq.J in
lint ABONNEMENT is
2*/s Cts. in fje Wèf*. Na AN DAG
hnkcle mimmci-g 2 on m' ^Ve S^chiedt
|q j. !|rn
middags. Oor'
I
Het eerste exemplaar was een
gen bezit.
raat van 2°Aa~É■^ƒCr'Ja'"Sc^"•• eo„-
lordnm eo« f er Kol.
van do Mnns' i'ö/°a x°'
f0/'- Zoo motl tc'f
tokr&d-. opoaink ,gcc" fnt-
Vtoroï 1 u Tafel m Ultraatca,
rnt" Hi tf0 ">»'on-
Hvrtognabotcb 10 Aan
on]':'"; XiJd°n '«lei
tiiiW8 'erblijdcaJc
aanhoudende naltr neder i.,
Meycry ran II er la-
°P cenr xllttin*
i 0 Ktü/j L...
m.1 - 9.
kleintje. Het Zeeuws Documentatie Centrum in Middelburg heeft het lilliputterexemplaar in ei-
jpqut,
10 ch'XOi- hooft faff I7„
f,
Jgcn^e,,, doen verplet-
n het op vcJ(J wfoht
trom af, on wierp xich
Kort voor den §toom«Jo.
spoorstaven ncdor, zoo-
'amogelijk was der. train
yen weet nog uict.
.Jntroljng tot deze efgrij-
mag bobben aange-
