De leste kêêr
Tinus: geen markies, maar
een meneer met strikje
Afullum
Watersnoodrampherstel, Deltaplan, Oosterschelde open/dicht, herindelingen, teloorgang.
WÊ* wÈ
DICHTERS
M. J. Bij de Vaate: 36 jaar hoofdredacteur
DONDERDAG 30 APRIL 1998
NR 26374
15
De Nieuwsbode was erbij
Koningin Beatrix opende met een druk op de knop op zaterdag 4 oktober 1986 de Oosterscheldestormvloedkering.
ontsloten. H. M. Koningin Ju
liana opende op 15 december
1965 de Zeelandbrug. In de
Nieuwsbode van 16 december
1965 stond het volgende:
„Zeeland beleefde een onge
kend gewichtige dag, die ex
tra glans en luister kreeg door
de aanwezigheid van H. M. de
Koningin, die met een druk
op de knop - ten aanschouwe
van vele honderdduizenden,
hetzij „life" aanwezig of kij
kend naar de televisie, Euro
pa's langste brug heeft geo
pend. Die „druk op de knop"
was nodig om de basculebrug,
de kleppen waarvan bijna
vertikaal de lucht instaken,
neer te laten. Toen het weg
dek van de basculebrug zich
had ingevoegd in het brugli-
chaam, verliet Hare Majestiet
het brugwachtershuisje, dat
zij voor deze handeling had
betreden. Wandelend ging
H.M. de Koningin hierna over
de basculebrug, aan de Zie-
rikzeese kant waarvan het
dagelijks bestuur der stad
zijn opwachting maakte. De
vorstin kreeg bloemen aange
boden door de dochter van de
loco-burgemeester Jaantje
Koevoets en werd daarna be
groet door de loco-burgemees
ter H. Koevoets. De Kon.
Harmonie „Kunst en Eer"
blies het Zeeuwse volkslied
de frisse (ma'ar drogej winter
lucht in."
Open/Dicht
Niets leek de voortgang van
het Deltaplan in de weg te
staan. Pas in de jaren zeven
tig kwam er steeds meer te
genstand tegen een dichte
Oosterschelde. De discussie
Oosterschelde open of dicht
werd feller. De natuur- mi
lieugroeperingen en de visse
rij aan de ene kant van de
lijn, de boeren en allen, die
voor optimale veiligheid op
teerden aan de andere kant.
Langzaam maar zeker kwa
men er barstjes in de vanzelf
sprekendheid van het plan de
Oosterschelde potdicht af te
sluiten. Sportduikers betoon
den hun bijval aan een open
Oosterschelde, die unieke
zeearm met zijn specifieke en
nergens geëvenaarde flora en
fauna. Emoties laaiden vaak
hoog op in de beginjaren ze
ventig.
De Zierikzeesche Nieuwsbo
de nam duidelijk stelling.
Toenmalig hoofdredacteur M.
J. Bij de Vaate toonde zich on
voorwaardelijk voorstander
van een doorlaatbare pijler-
dam, waarmee de getij de wer
king gewaarborgd zou blij
ven. Een standpunt, dat hem
lang niet altijd in dank werd
afgenomen. Tenslotte had hij
toch zelf aan den lijve de ver
schrikkingen van de waters
noodramp ervaren. Hij hand
haafde zijn standpunt en
bejubelde de uiteindelijke
kabinetsbeslissing: een water
doorlaatbare en met schui
ven afsluitbare stormvloed
kering.
De bouw ervan bracht Schou-
wen-Duiveland in het vizier
van talrijke media. De we
reld keek over de schouders
van de bouwers mee. Ook de
Nieuwsbode volgde de ont
wikkelingen op de voet: de
voorbereidingen, de opzet
van ondersteunende dien
sten, de aanleg van de hulp
brug naar Neeltje Jans, de
bouw van de pijlers, de inge
bruikname van de bijzondere
vaartuigen: de Mytilus, de
Cardium, de Ostrea en vele
andere waterbouwkundige
hoogstandjes en uiteindelijk
de druk op de knop door ko
ningin Beatrix op zaterdag 4
oktober 1986, waarmee de'
Oosterscheldestormvloedker
ring officieel werd geopend.
Daarna was het wel gebeurd-
met de echte highlights voor
Schouwen-Duiveland. De
laatste twaalf jaren zijn, $r
meer teloorgangen, dan ver
worvenheden te melden: De
regionale vestiging van het,
KNMI aan de Veenlaan, hét
Waterschap, de Belasting
dienst, het Chr. onderwijs,
voor LBO en MAVO, deCBR-
rijexamens, de CZ-groep, het
hoofdkantoor van de ZWN.de;
kraamafdeling van het Oos-
terscheldeziekenhuis in Zie-
rikzee en daarmee ook het
thuisbevallen op Schouwen-
Duiveland en nu dus ook De
Zierikzeesche Nieuwsbode.
Tekst: Martin Glerum
Foto's: Archief Nieuwsbode
De laatste herindeling ligt
nog vers in het geheugen. Op
1 januari 1997 werd het aantal
gemeenten van zes terugge
bracht naar één: de gemeente
Schouwen-Duiveland. Een
onderzoek van de Vereniging
van Nederlandse Gemeenten
eind 1996 onder inwoners van
Schouwen-Duiveland naar de
relatie tussen burgers en lo
kale overheid in verband met
de gemeentelijke herindeling
levert de volgende conclusies
op „De buitengewoon sterke
gerichtheid op de eigen ge
meente en de grote weerstand
in Bruinisse tegen de herinde
ling bedreigen het functione
ren van de nieuwe gemeente.
De herindeling laat overigens
de meeste inwoners van
Schouwen-Duiveland koud.
Van degenen die het wel inte
resseert, is de meerderheid te
gen." De resultaten van het
onderzoek werden in Zierik-
zee op een symposium gepre
senteerd aan staatssecretaris
mevrouw T. van de Vonder-
voort.
Ontsluiting
De openstelling van de Gre-
velingendam bij Bruinisse op
1 april 1965 vormde het begin
van de ontsluiting van Schou
wen-Duiveland. De Zierik
zeesche Nieuwsbode bericht
te in haar editie van 2 april
1965: „Bijna volkomen in de
stijl van 1 april - op Brielse
wijze dus - heeft de minister
van verkeer en waterstaat
mr. J. van Aartsen, in aanwe
zigheid van een talrijke scha
re autoriteiten en belangstel
lenden, donderdagmiddag
Schouwen-Duiveland uit zijn
isolement verlost door het
openstellen van de kersverse
weg over de Grevelingendam.
Op de scheidslijn van de pro
vincies Zeeland en Zuid-Hol
land was een poort van kar
ton gebouwd, bewaakt door
vier jeugdige hellebaardiers
en hermetisch gesloten tot op
het moment dat de minister,
zijn gevolg en de velen „van
de overkant tot dit belang
rijke punt waren genaderd.
De minister gebruikte geen
scheepsmast om de poort te
rameien en dat was dan ook
het praktische verschil met
Den Briel van toen en ook
mentaal lag de zaak wel wat
anders, want Schouwen-Dui
veland immers wilde wat
graag de poort geopend zien.
Even voor half vier was het
zover. De minister kreeg de
poortsleutel aangeboden
door het dochtertje van ir. P.
H. van der Weele en heel vlot
zwaaiden daarop de deuren
open. Schouwen-Duiveland
beleefde een overgetelijk mo
ment in zijn geschiedenis. Of
ficieel was de verbinding met
het vasteland een feit."
Ruim acht maanden later
werd het zuidelijke gedeelte
van Schouwen-Duiveland
De Watersnoodramp, de herindelingen in 1961 en
1997, de openstelling van de Grevelingendam en de
Zeelandbrug, de discussie Oosterschelde open of
dicht, de bouw en de ingebruikneming van de Storm
vloedkering. Het zijn essentiële onderwerpen in de
Zierikzeesche Nieuwsbode de afgelopen 45 jaar. Een
terugblik...
Na de Watersnoodramp in de
nacht van zaterdag 31 januari
op zondag 1 februari 1953
bracht de Nieuwsbode op 2 en
5 februari twee noodbulletins
uit. Een vertrouwd communi
catiemiddel binnen de totale
ontreddering, dat uitleg gaf
over de toedracht van de
ramp: „Het was het hoge
springtij en de toenemende
Noordwesterstorm, dien de
vaderlandse dijken aan een
proef onderwierpen, waarte
gen zij niet bestand bleken te
zijn," zo meldde het bulletin
van 2 februari.
„Het hoge water van zater
dagmiddag was reeds de
voorspelling dat het erg zou
worden. Hoe erg werden de
bewoners van onze stad ge
waar, toen het geruis van het
water, het huilen van de
storm en het doordringend
gegil van de sirene de bewo
ners uit de slaap wekten.
Een kwartier voor het sirene-
geloei was de muur bij het
monument aan het Kraan-
plein doorgebroken en voort
gejaagd door de Westenwind,
zocht het water zich met ge
weld een weg door de stedelij
ke straten. Even nadien bega
ven de vloedplanken bij de
Hoofdpoortstraat het. Vol
gens officieuze gegevens be
draagt het aantal doden in on
ze stad achttien.
De toestand op Schouwen-
Duiveland is hoogst ernstig.
Bij Den Osse, te Dreischor,
Burghsluis en in Duiveland
bij Stevensluis tot aan de Sta-
ert bij Sirjansland zijn de dij
ken weggeslagen."
In het bulletin van 5 februari
stond vermeld dat van Schou
wen reeds 15.000 mensen naar
veiliger oorden werden weg
gevoerd. H. M. Koningin Ju
liana heeft met vliegtuig en
schip een bezoek gebracht
aan het overstroomde gebied.
In de Nieuwsbode van 17 fe
bruari wordt gemeld dat het
herstel ruim 800 miljoen gul
den zal kosten.
Het herstel kwam langzaam
op gang. Grote zorgen baar
den de dijksluitingen bij De
Schelphoek en bij Ouwer-
kerk. In de nacht van 6 no
vember 1953 hield iedereen de
adem in: het al of niet slagen
van het afzinken van de cais
sons in het laatste dijkgat bij
Ouwerkerk was bepalend
voor het voortbestaan van dit
gedeelte van het eiland. Ko
ningin Juliana was erbij, me
dia uit alle windstreken en
natuurlijk ook de Zierikzee
sche Nieuwsbode.
Geen luid gejuich op het sein,
dat het karwei was geklaard,
maar een intens geladen stil
te: het herstel van Schouwen-
Duiveland kon nu echt begin
nen.
Herindelingen
Een ander nieuwsitem van
geheel andere betekenis, is de
herindeling van de achttien
gemeenten op Schouwen-Dui
veland naar de zes gemeenten
Zierikzee, Brouwershaven,
Duiveland, Westerschouwen,
Middenschouwen en Bruinis
se. De Nieuwsbodes van 29
december en 31 december
1960 brachten verslagen van
de laatste vergaderingen van
de diverse gemeenteraden. In
Eikerzee bijvoorbeeld: „De
raad van Eikerzee kwam
voor de laatste maal bijeen
onder voorzitterscvhap van
wethouder C. Padmos, waar
nemend burgemeester. De
voorzitter maakte er gewag
van dat de gemeente Eikerzee
op 1 januari 1961 zal ophou
den te bestaan. Spreker me
moreerde dat hij ongeveer 45
jaar lid van de raad der ge
meente Eikerzee is geweest
en steeds getracht heeft de ge
meentebelangen zo goed mo
gelijk te behartigen. De ver
houding in het college van
burgemeester en wethouders
was steeds goed te noemen."
- .V -■>
Op 2 februari 1953 bracht de Nieuwsbode een eerste noodbulletin uit: een vertrouwd communi-
eatiemiddel binnen de totale ontreddering.
V
Weer wat anders
LU
LU
Sombere dag voor onze Nieuwbode
CL:
je oort ter stille van
1
OO
ik zei de N-Bode weg
wat binne ze noe van plan
wie is 't daar over begonne
wie eit dat verzonne
de N-Bode weg, dat is pech
weer wat kwiet
van die ouwen tied.
voor die 26 man 1st ook een gedoe
de enen daar, tot aan de Haag toe
't Is knudde voor alle maele
je kan der niks op verhaele
Dhr van t'Leven zei één abonnee
ja één abonnee voor zes man
nou, nou van t'Leven twee dat kan
Nee Dies, dat maak je me nie wies
Nee van t'Leven, dat is overdreve
ik hope dat de N-Bode en de PZC
elkander goed aanvullen
dan valt het misschien wel mee
P. IJzelenberg-Olree,
Bruinisse
Deze rubriek verschijnt wekelijks In de dinsdag-uitgaven van de
Zierikzeesche Nieuwsbode en biedt thuis-dichters uit de streek de
gelegenheid hun gedichten aan een groter publiek te presenteren
Wie denkt een of meer geschikte gedichten te hebben kan deze op
sturen naar de Zierikzeesche Nieuwsbode, Postbus 1
4300 AA Zierikzee. De redactie behoudt zich het recht voor de
gedichten wel of niet te plaatsen. Wijzigingen worden vanzelfspre
kend niet doorgevoerd. De naam van de schrijver of schrijfster staat
onder het gedicht.
Wie ei dat noe ooit kunne
dienke dat 't ouwe méns (Sur-
rukzeesche Niesbode) d'r 'n
punt achter zet (of mot zette).
Toen dat pas bekend wier
stienhe d'r vee ménsen mee
d'r öóren te klapperen. Bel,
bel, heen Niesbode mee, dae
mö je nie over dienke.
De reden is ze wêrke mee ver
lies. Te weinig abonnees, 't Ei
aoltied nog wist dat de Nies
bode deu vele hezinnen leze
wier. Mè dae tehenover stong
weinig abonnees. In dae mö je
't van ao.
Hoe kwam dat. In eeste in
stantie was 't de senten. Zaelf
abonnee kon d'r nie of vanwe-
he de inkomsten. Dus soms
één abonnee vö 'n êêle buurte
was toen heweun.
De Niesbode wier hraeg le
ze. Noe nie direct vó 't hröte
nieuws, mè de plaetselijke
hebeurtenissen. Hemeente-
raedsvergaederienhen, die ei
je d'r noe aok mè êêne meer.
Wie d'r bore wier, wie atter
sturve was ouwe vele mén
sen bie. 't Heweune landelij
ke nieuws weet je eerder via
radio in tv. De meeste ménsen
leze buten de Niesbode nog 'n
andere krante, die zes keer
komt.
Wat de reden binne dat de
Niesbode de hemeentelijke
bekendmaekinhen mist weet
ik nie. Was dat 'n teken an
de wand? Of ei datter niks
mee te maeken. Zaelf aok tien
jaer belanheloos 'n stikje vó
dit blad schreve. Ik dee dit
hraeg omdat vele ménsen dae
aordigheid in aode.
In noe is dit de leste keer. Oe
at dat vaerder za hae weet ik
nog nie. Ik was toch hewend
om de maenden juni, juli in
augustus nie te schrieven.
Dus bie leven in welzijn ao-
men d'n tied nog oe of wat, of
vroegtiedig stoppe.
Noe ka je toch zie oe bedenke
lijk aoles is op aerde. 't Ei lan-
he duurd mee 't ouwe méns.
Mè zóó de weg van aole vlijs
is, hij of zii is nie mee, is noe
aok van toepassing op de
Niesbode.
Da'k dat noe aok nog mot be-
leve op m'n ouwen dag. Zóö-
zachtjes an hae aoles weg op
ons eilandje. Dae is wat
weg, in wat schieter op d'n
duur nog van over.
Datte d'r ménsen kunne blu-
ve is 'n hróten. Mè kan aoles
'n plekke kriehe. Ik weet 't
nie. Aok in dezen is 't wee mè
ofwachte. In toch binne dit vö
de ménsen wee 'n hrote verari-
derinhe. 't Is wee anpassen.
Aoles oe schoon aok zé êêmae
verhae, staeter in 'n vaersje.
Ik wênse julder vaerder 't
beste. In dat tot ziens lei in
verschiet.
WULLUM.
N.B. In de maend meië kohV
me de stikjes in Het Exfra"
Nieuwsblad. In dan haemen
d'r wee 'n stuitje uut.
M. J. (Tinus) Bij de Vaate was 36 jaar lang hoofdre
dacteur van de Zierikzeesche Nieuwsbode: vanaf
1948 tot aan zijn overlijden op 12 junL1982. Zijn le
venswandel was minder roemrucht dan die van één
van zijn voorgangers: markies de Thouars. Tinus Bij
de Vaate was geen markies, maar een meneer met
een strikje en om het nogeens op zijn wijze te zeggen:
'Le journal est un monsieur.'
De krant is een meneer dus en
bij Bij de Vaate ging dat op.
Hij hechtte aan decorum: zijn
vlinderdas als kenmerk van
de toenmalige journalist, zijn
poëtische, Franstalige ont
boezemingen, zijn onver
wachte, charmante attenties,
zijn benadering met egards.
Maar voor alles en iedereen
ging bij hem altijd de krant.
Haaks op al dat decorum, was
hij ook die driftige man op
zijn scooter, die door weer en
wind langs Schouwse dreven
trok op weg naar het nieuws.
Was hij ook die vechter voor
zaken, die hem aan het hart
gebakken zaten en voor zijn
principes, waarin hij niet tot
consessies bereid was.
Watersnood, herstelwerk
zaamheden, Deltaplan, her
verkaveling, gemeentelijke
samenvoeging, concentratie
van waterschappen, gemeen
tepolitiek: Bij de Vaate deed
verslag en bepaalde een dui
delijk standpunt in zijn com
mentaren.
Zijn bevlogenheid en humor
kwamen vooral tot uiting in
zijn reisverslagen, toneel- en
muziekrecensies en zijn on
vergetelijke column 'Eiland
man', later - na de ontsluiting
- 'Schiereilandman.'
Regionalist
Bij de Vaate was een regiona
list, zoals hij zichzelf vaak
noemde. Eventjes, ergens hal
verwege zijn loopbaan bij de
Zierikzeesche Nieuwsbode,
was er de aarzeling of hij de
kans die hem bij de Wereld
omroep werd geboden, moest
aangrijpen of niet. De beslis
sing heeft hem moeite gekost,
maar uiteindelijk trok de re
gio harder aan hem.
Tinus Bij de Vaate is de Zie
rikzeesche Nieuwsbode tot
zijn laatste ademtocht trouw
gebleven. Hij overleed over-
wacht één dag voor het berei
ken van zijn 62e verjaardag.
Het zou nog zestien jaar du
ren voor 'zijn Bode' als bin
dend element binnen de re
gionale samenleving ophield
te bestaan.
Tekst: Ali Pankow
J. Bij de Vaate:Schiereilandman
