Van idealen en mensenwerk'
belicht verleden Vrederust
OPRUIMING
Een rolstoel, aangepaste
fiets of parkeerontheffing?
'Eén arts
op de
20.000
mensen'
GIRO
300100
Bekijk 't, SAMEN!
Banenpoolers Amsterdam
gaan maandag in staking
Bovag voorspelt forse
verhoging rijlestarieven
Vorst zorgt voor matige appeloogst
EXPOSITIES
Uïtvaartverzorging
Schouwen-Duiveland
J. W. de Keyzer
0111-462600
>10% KORTING op ondergoed,van
IR. vott den 'Stfl
GESLOTEN
SIM AVI
voor n
toekomst
zonder
^complicaties
neef s voor
diabetes
GEEF EMFYSEEMPATIENTEN
MEER LUCHT
Astma?;: Fonds
6
ZIERIKZEESCHE NIEUWSBODE
Zeeland had rond 1900 behoefte aan eigen psychiatrische inrichting
Patiënten nemen na 1925 aan het arbeidsproces deel op Vrederust.
BERGEN OP ZOOM - 'Van idealen en mensenwerk'.
Dat is de titel van het boek over de geschiedschrij
ving van Psychiatrisch Ziekenhuis Vrederust in Ber
gen op Zoom. J. Gorisse heeft de publicatie geschre
ven aan de hand van documenten en persoonlijke
verhalen van een aantal ex-medewerkers.
In Zeeland groeide rond 1900
de behoefte aan een eigen, in
de provincie gelegen, protes
tants-christelijke voorzie
ning voor krankzinnigen, zo
stelt de schrijver. Een initia
tief van ds. Donner bundelde
in 1904 de krachten van Gere
formeerden en Hervormden,
van Zeeuwen van hogere en
lagere stand in de Vereniging
tot Christelijke Verzorging
van Krankzinnigen. De ver
eniging nam de bouw van een
krankzinnigeninstituut ter
hand. Omdat Zeeland niet be
schikte over een groot boster-
rein met goed drinkwater - in
die tijd absolute vereisten
voor het bouwen van een in
richting - moest uitgeweken
worden naar Bergen op
Zoom. Daar kwam Vrederust
tot stand. Het werd in 1909 ge
opend.
Patiënten kwamen praktisch
nooit vrijwillig. Ze werden
beschouwd en behandeld als
ongeneeslijk zieken die op
geen enkele manier verant
woordelijk waren voor hun
gedrag. De oorzaak van hun
ziekte werd ten diepste ge
zocht in 'de zonde' Medicijnen
waren nog niet beschikbaar.
Tot ongeveer 1925 kende Vre
derust verhoudingen en op
vattingen die uit de negen
tiende eeuw stamden. De
organisatie werkte deels nog
met het oude vader-moeder-
systeem en onopgeleide
krachten. Er was een eigen
opleiding waarin het aanle
ren van godsdienstige en mo
rele kennis zwaarder woog
dan het aanleren van ver
pleegkundige kennis.
Vanaf 1925 kwamen tal van
veranderingen tot stand.
Voor patiënten openden (nog
experimentele) medicijnbe
handeling en de arbeidsthera-
pie nieuwe vergezichten. De
visie op de patiënt verander
de: ze werden als behandel
baar en opvoedbaar be
schouwd. In principe werd
zelfs genezing niet uitgeslo
ten. Ze bleven echter onmon
dig. Binnen de arbeidsthera-
pie leverden patiënten een
substantieel aandeel in het
werk op de inrichting. De ex
ploitatie werd daardoor ver
gemakkelijkt.
Het uitbreken van de Tweede
Wereldoorlog legde de ont
wikkelingen lam. Vrederust
raakte in een staat van ont-,
reddering. De bezetter nam
het grootste deel van gebou
wen en dienstwoningen in be
slag. Patiënten moesten ver
spreid in. de - omgeving in
onaangepaste accommodaties
worden ondergebracht.
Zorg
De belangrijkste veranderin
gen die tussen 1950 en 1971 tot
stand kwamen lagen op het
terrein van de zorg voor de
patiënt. Paviljoens en terrei
nen werden zo ingericht dat
patiënten niet langer van de
buitenwereld afgezonderd
werden.. Hekken en tralies
verdwenen, evenals de ge-
stichtskleding. Binnen de sec
tor ontspanning werd contact
met de buitenwereld bevor
derd. De overheid trok.het
initiatief in de gezondheids
zorg naar zich toe en gaf met
een toenemende stroom wet
ten en regels richting aan de
structurering van zorg. Als
gevolg van de noodzakelijk
geworden beddenreductie
werden veel oudere patiënten
uitgeplaatst naar andere in
stellingen. Het aantal patiën
ten liep terug van 825 in 1970
tot 550 in 1985.
Integratie
Vandaag de dag laat men de
patiënt het li'efst zolang en zo
veel mogelijk geïntegreerd in
de samenleving. Pas als het
echt niet anders kan wordt hij
of zij zo kort mogelijk opge
nomen in een psychiatrisch
ziekenhuis of, liever nog, in
allerlei tussenvoorzieningen.
De medische, psychiatrische
en psychologische weten
schappen hebben een scala
aan therapieën ontwikkeld
die voor velen een kwalita
tief beter bestaan mogelijk
maken, schrijft de auteur in
zijn slotwoord.
AMSTERDAM (ANP) - Banenpoolers en jongeren
met een Jeugdwerkgarantiebaan (JWG-ers) bij de ge
meentereiniging van Amsterdam gaan maandag in
staking in de binnenstad en het stadsdeel Bos en
Lommer.
Inzet is een betere CAO voor
banenpoolers. Ambtenaren
bond AbvaKabo heeft de ac
tie aangekondigd. Later vol
gen ook acties in onder meer
Leeuwarden, Heerenveen,
Eindhoven, Den Bosch en
Rotterdam.De AbvaKabo wil
een betere CAO voor de ba
nenpoolers. De onderhande
lingen hierover met werkge
ver Vereniging van
Nederlandse Gemeenten
(VNG) zijn in december vast
gelopen. Volgens de Wet In
schakeling Werkzoekenden
(WIW), die de regeling voor de
Banenpool en de Jeugdwerk-
garantiewet in januari gaat
vervangen, hebben banen
poolers recht op 120 procent
van het minimumloon. VNG
wil volgens de bond maar 110
procent uitkeren. Alleen de
banenpoolers zullen maan
dag het werk neerleggen. Het
ophalen van het huisvuil
komt niet in de problemen,
omdat vaste straatvegers wel
werken, aldus een woord
voerder van de Dienst Bin
nenstad. De Dienst verwacht
dan ook niet dat de staking
veel problemen oplevert.
BUNNINK (ANP) - De prijzen van auto- en motorrij
lessen gaan waarschijnlijk tien tot 15 procent om
hoog. Deze volgens de Bovag „forse" verhoging is
noodzakelijk om de kwaliteit van een rijschool te ga
randeren.
Momenteel betaalt een leer
ling ongeveer f 60 per uur
voor een praktijkles met de
personenauto. De stijging
van de prijzen van brandstof
fen, auto's en personeel zorgt
voor een opwaartse druk.
Ook moet de rijschoolhouder
steeds meer aan kostbare cur
sussen deelnemen. Volgens de
Bovag zou er eigenlijk een
uurtarief van bijna f 70 uit de
bus moeten komen voor de
dekking van alle kosten.
De 1100 rijschoolhouders die
bij de Bovag zijn aangesloten,
krijgen het advies om hun
uurtarieven aan te passen.
Een woordvoerder verwacht
dat de tarieven met maxi
maal 15 procent zullen stij
gen. Ook de rijscholen die
niet bij de belangenvereni
ging zijn aangesloten, verho
gen waarschijnlijk hun prij
zen, ondanks de moordende
concurrentie in de branche, zo
denkt de zegsman. De Bovag-
leden hebben 50 procent van
de lesmarkt in handen.
De rijschoolhouders hoeven
niet bang te zijn dat hun leer
lingen weglopen als de prij
zen verhoogd worden. In de
praktijk blijkt dat scholen
die al hogere tarieven hante
ren toch wel voldoende klan
ten krijgen. Leerlingen kie
zen voor kwaliteit, zo denkt
de Bovag.
VOORBURG (ANP) - be ap-
peloogst was in 1997 matig,
door de vorst in het begin van
het jaar. Er werd 420 miljoen
kilo appelen geoogst, een da
ling van 4 procent ten opzich
te van 1996, blijkt uit cijfers
van het CBS.
Ten opzichte van 1992 was de
oogst zelfs een kwart minder.
Vooral de bekende appelsoor
ten Jonagold en Elstar zaten
in het verdomhoekje. On
danks de groei van het areaal
daalde de productie met res
pectievelijk 16 en 9 procent.
De peren deden het beter. De
oogst bedroeg in 1997 141 mil
joen kilo, een plus van 40 pro
cent ten opzichte van 1992.
Lagere interesse in de stoof
peer zorgde voor een achter
uitgang van het areaal. Dit
jaar nam de stoofpeer 550 hec
tare in beslag, 14 procent min
der dan in 1992.
Toten met zaterdag 3 januari
Burgh-Haamstede Foto's Marijn van de Ven. Bewaerschole.
Dinsdag tot en met zaterdag. 13.30 tot 16.30
uur.
Tot en met dinsdag 6 januari
Zierikzee Potloodtekeningen Leendert van der Pool.
't Lange Uus, Havenpark. Expositie geo
pend tijdens winkeltijden.
Renesse Papieren uitklapbare kerststallen, glaze-
nierskaarten, kerstversiering en sprookje.
Blikmuseum De Blikvanger. Dinsdag en
vrijdag 10.00-12.00 uur en zondag 21 decem
ber van 12.00-16.00 uur.
Tot en met vrijdag 9 januari
Burgh-Haamstede Beelden Herman Piet en keramiek Ida
Wendrich en Liesbeth Muilemeister. Gale
rie 't Zuuddek. Donderdag van 10.00 tot
17.00 uur. Vrijdag van 13.00 tot 17.00 uur.
Tot 11 januari
Werken van Joke Blom, Rob Jansen, Rijn-
hard Schregardus en Samia. Stubs Art
Gallery. Donderdag tot en met zondag van
14.00 tot 17.30 uur.
Tot en met zondag 18 januari
Schilderijen Ytsen Engelsma. Atelier 4b,
Verrenieuwstraat 32. Vrijdag tot en met
zondag van 12.00 tot 17.00 uur of na telefo
nische afspraak via 0111-414912.
Tot en met vrijdag 30 januari
Aquarellen en tekeningen Arie Berkulin.
Galerie Galerij. Tijdens schooluren.
Zierikzee
Zierikzee
Zierikzee
Gelukkig zijn wij met de Geboren op maandag 29
geboorte van onze zoon december 1997
DAVY
Is op 26 december om 5.30
uur geboren en weegt 2780
gram
De trotse ouders zijn:
MONIQUE KLAP
en
LEON KOOMAN
Heereweg 2
4317 AK Noordgouwe
Tel: 0111-401950
Wij rusten van 13.00 uur
tot 15.00 uur-
Uitnodiging
Januari 1918 Januari 1998
SAAR B00GERD
Van harte welkom
zaterdag 17 januari
van 15.30 tot 17.30 uur
in Ons Dorpshuis, Ring 42
Ouwerkerk.
JOHANNA
PIETERNELLA
MAATJE
(Janette)
Dochter van
JAN DIRK en ELS
HUYSER-
SCHROEVERS
Bogerdhof 11
4315 CL Dreischor
Dankbaar en heel erg blij
geven wij u kennis van de
geboorte van onze zoon
JAN ADRIAAN
We noemen hem
Jeroen
2 januari 1998
LEO en SANDRA OTTE
Lange Achterweg 28
4307 AE Oosterland
Tel: 0111-643822
Tevens wensen wij u een
voorspoedig nieuwjaar
Als het lichaam niet meer wil,
en het leven wordt een lijden,
kan men dankbaar zijn,
als God het komt bevrijden.
Vandaag namen wij afscheid van mijn lieve
vrouw, onze allerliefste moeder, onze zus, schoon
zus en tante
LOT BOEKHOLT-DE JONG
in de leeftijd van 49 jaar.
PIET BOEKHOUT
LEONIE en EDO
MARIEKE en ALAN
FAMILIE DE JONG
FAMILIE BOEKHOUT
23 december 1997
Zandpad 78
3241 GZ Middelharnis
De begrafenis heeft zaterdag 27 december plaats
gevonden op de algemene begraafplaats aan de
Rottenburgseweg te Middelharnis.
Hij hield van de polder, het weidse land,
Daaraan had hij zijn hart verpand.
Daar heeft hij gewerkt, daar heeft hij geleefd.
Daar heeft hij veel mooie jaren beleefd.
Bedroefd, maar vol fijne herinneringen, geven wij
u kennis dat geheel onverwacht is overleden mijn
lieve, zorgzame man, onze lieve vader en opa
JOHANNIS WILLEM VAN OEVEREN
30 augustus 1924
t 30 december 1997
Zierikzee: J. D. VAN OEVEREN-
GAANDERSE
Langnau (Zw.) DANY LIECHTI-VAN OEVEREN
SAMILIECHTI
Jeannette
Evelin
Marielle
Karen
Haarlem: CORRY VAN OEVEREN
Dordrecht: ELLEN VAN OEVEREN
Lisette
Zierikzee: JANINA DE MAN
VAN OEVEREN
'BEN DE MAN
Nanda
Lieske
Zierikzee: ANNET VAN LANGERAAD-
VAN OEVEREN
PIET JAN VAN LANGERAAD
Frederik Hendriklaan 14
4301 NZ Zierikzee
De begrafenis zal plaatshebben zaterdag 3 januari
om 11.00 uur op de algemene begraafplaats te Zie
rikzee.
Vertrek vanaf het woonhuis om 10.45 uur.
Na de begrafenis is er gelegenheid de familie te
condoleren in het kerkcentrum van de Gasthuis-
kerk aan het Havenplein te Zierikzee.
Plotseling ging van ons heen onze buurman
JOHAN VAN OEVEREN
We wensen Janny, kinderen en kleinkinderen veel
sterkte toe in deze zware dagen.
FRANS en WIL HOGERHEYDE-CASHOEK
Zierikzee, 30 december 1997
In memoriam
HUIB
Jij was mijn rots in de branding, mijn steun en
toeverlaat. Nu leef ik alleen verder met de grote
liefde en steun die jij mij gaf.
Altijd bij je, NEL
Hoge zooi tl III
4325 CM lienesse
Ileeft een nieuw telefoonnummer:
Voor algehele begrafenissen en crematie
-:j'- Begrafenis- en c rental ie ter ze bering
Vervoer binnen- en buitenland
>Y Noorse sok 39/42 t/m 45/47
3 paar voor 10,00
,V Boxershort S t/m XL 8,95 2 voor 10,00
.V Witte slopen 2 voor 10,00
,Y Flanel damesnachthemd 19,95
,Y 1-pers. hoeslaken Jersey en flanel 19,95
-,Y Washandjes 12 voor 7,50
t< Modestoffen nu afgeprijsd
Ten Cate, Hollandia, Jansen en Tilanus
;v 10% KORTING op beha's, pantyletten
en corsetten van Camp, Pastunette en Triumph
,Y Verder nog vete aanbiedingen
Molenstraat 10, Bruinisse, tel. 0111-481595
dinsdagmiddag gesloten, vrijdag koopavond
puweéien
WEGENS INVENTARISATIE
van 5 t/m 9 januari
Zaterdag 10 januari zijn wij weer
geheel tot uw dienst
Appelmarkt 11, 4301 CA Zierikzee, 0111-412664
Zambia heeft slechts 500 artsen.
Voor 10 mil/oen mensen. Dokter
Wim Vlaanderen verzorgt diverse
medische opleidingen om dit
tekort weg te werken. Helpt u
hem door de aanschaf van
leerboeken mogelijk te maken?
Voor/27,50
zenden wij een handboek
"Elementaire Kinderzorg"
Voor/55,-
zenden wij een "Praktische
Gids Gezondheidszorg"
Voor/95,-
zenden wij het "Oxford
Tekstboek voor Psychiatrie"
'Dant/ij uw steun lan ik doorgaan'
Sprudenbosstraal 6.2012 LK Haarle
DRUKWERK? LnO drukker^/uitgeven
Diabetes (suikerziekte) kan
leiden tot complicaties, zoals
bv nieraandoeningen. Hierdoor
kunnen de nieren het laten
afweten. Onderzoek moet een
oplossing brengen voor
diabetes en bijkomende
complicaties.
Geef dit onderzoek dat extra
zetje in de rug. Voor 'n
toekomst zonder complicaties.
Diabetes Fonds Nederland,
Amersfoort.
Tel: (033) 46 22 055.
Waarborg voor een verantwoorde
fondsenwerving en -besteding
mUNrUNT VOOR 1.6 MIIJOIH NEDERLANDERS
Meedoen. Je eigen leven inrichten. Helaas...
De regels worden alsmaar ingewikkelder. Door een handicap
ben je te vaak een uitzondering en blijf je "buitenstaan". Bekijk
't dan eens samen met de ANIB, U kunt op een rechtstreekse,
persoonlijke benadering rekenen.
De ANIB verzorgt voor mensen met een handicap en arbeids
ongeschikten belangenbehartiging en deskundig advies. In 80
afdelingen door heel Nederland.
cinib
Postbus 850
3800 AW Amersfoort
Tefefoon (033) 465 43 43
BOND VAN GEHANDICAPTEN EN ARBEIDSONGESCHIKTEN
Samen staan we sterk, stuur mij meer informatie.
Naam:
Adres:
Postcode:
Plaats:
