2 GLAZEN
CADEAU
BIJ
NIEUWE
BRIL
Ên lesje in dichten!
KINDERBRILLENAKTIE
COEN HONIG OPTIEK
edelsmederij
juwelier
m. jech
SEIKO
Appelmarkt 22, 0111-414211, Zierikzee
zoc
SURPRISE KRANT
11
Voor het schrijven van een goed Sinterklaasgedicht zijn drie
dingen van belang. Het moet rijmen als een torenklok, lopen
als een geoliede machine en gestuurd worden dooreen hand
vol inhoudelijke zaken, die in elk Sinterklaasgedicht terugke
ren. Dat klinkt niet erg zaligmakend voor het genre van de Sint
Nicolaasversjes.
Toch onderscheiden juist de leuke
Sint-gedichten zich, alsze voldoen aan
de drie genoemde voorwaarden. De rij
men moeten nu eenmaal aan 'strenge'
eisen voldoen, willen ze, als van Sinter
klaas afkomstig, erkend worden en
herkend blijven. Wie het anders aan
pakt zal hoogstens een bevlogen of
geestig gedicht schrijven. Nooit een
Sinterklaasgedicht.
Nu komt het er met name voor wat be
treft de derde eis - de inhoud - nogal
eens op aan met hoeveel verve en ori
ginaliteit de vaststaande gemeen
plaatsen (topoi genaamd) gehanteerd
worden. Voor de inhoud is de Sinter
klaasrijmer goeddeels op zichzelf aan
gewezen. Maar voor een kundig ge
bruik van de twee andere aspectenhet
rijm en het ritme, kan men aardig uit de
voeten met het Nederlands Rijmwoor
denboek van Jaap Bakker. Bakker, die
als hommage aan het inmiddels in on
bruik geraakte rijmwoordenboek van
Hendrik Frijlink uit 1881 zijn eigen boek
dezelfde titel meegaf, heeft niet slechts
een woordenboek gemaakt. Aan de
rijmwoorden/ijst gaat een tien hoofd
stukken lange inleiding vooraf.
Voor wiedie hoofdstukken grondig be
studeert, zouden zij haast een begin
nerscursus in het dichten kunnen bete
kenen. De auteur gaat in op
achtereenvolgens het rijm. rijmfouten,
metrum en ritme, rijmschema's, vers
regels. coupletten, versvormen, aller
lei dichterlijke tierelantijntjes, kunst
grepen, beginnersfoutjes en liedjes.
Het gebruik
Nu is het vinden van zoveel mogelijk
rijmwoorden in het boek op het eerste
gezicht niet zo gemakkelijk. Gelukkig
zet Bakker in een gebruiksaanwijzing,
voorafgaand aan de inleiding, helder
uiteen hoe men met de woordenlijst
om dient te gaan. De alfabetische lijst
bestaat uit rubrieken: verzamelingen
van woorden met dezelfde rijmuit-
gang. Een rijmuitgang is 'de laatste
'volle' (niet-toonloze) klinker van een
woord', plus alles wat daar op volgt.
Wil ik rijmen op vermaken dan zoek ik
bij aken, neem ik woekeren dan kijk ik
bij oekeren. Bakker laat in zijn ge
bruiksaanwijzing ook zien hoe rr^et
dubbelzinnigheden om te gaan: ge
dicht bijvoorbeeld staat niet bij icht
maar bij igt. Bakkers boek is uitstekend
geschikt om inspiratie op te doen of
een afgewogen keuze te maken voor
het passende rijm en het juiste rijm
woord en ritme. Door de inleiding die
het boek erbij biedt is het echter ook
enigermate geschikt - ofschoon niet
speciaal voor Sinterklaasverzen - voor
het bereiken van een goede inhoud. De
inleiding bevat namelijk talloze voor
beelden van gedichten, foefjes, schrijf-
trucs enz.die de dichter-in-spe op het
goede spoor kunnen zetten.
Om het te illustreren hebben we met
behulp van het Nederlands Rijmwoor
denboek een Sinterklaasgedicht ge
maakt voor 'een vriend'. Om wat span
nender te zijn heben we niet zo'n beste
vriend gekozen (gewone vrienden
lenen zich inderdaad ook moeilijker
vooreen gedicht). Nee. deze vriend, zo
veronderstel ik. moet een uiterst on
aangenaam persoon zijn, op wiens ge
zelschap ik in het geheel geen prijs stel.
Daarvoor moet ik hem natuurlijk ook al
lerlei onhebbelijke eigenschappen
toekennen. Hij moet het soort windbuil
zijn dat met plattitudes indruk meent te
maken. Die gaan dan altijd (toppunt
van irritantheid) in het meervoud. Als
Karei je tegenkomt zegt hij steevast:
"Wij hebben de eer u te groeten", alsof
hij telt voor twee. Karei begint al met al
vorm aan te nemen. Ja, ikzie het nu dui
delijk, deze rotkerel teert ook nog op
mijn zak en als je je geld terugvraagt
zegt hij altijd: "Natuurlijk, morgen".
Maar nooit "NU!". En ja, hij permitteert
zich vrijheden tegenover mijn inder
daad betoverende zusjes die hem
evenmin kunnen uitstaan maar er niets
van durven zeggen. Het is iets waar
door ik van woede wel uit mijn vel kan
springen.
Achter de PC
Ik ga dus achter mijn PC zitten. Eerst
wil ik een ritme hebben. In hoofdstuk
drie lees ik van alles over trocheeën,
dactylen en anapesten maar besluit tot
de keuze van een jambe (dató data
data enz.). Dat is het universeelst lees
ik bij Bakker en laat een grote variatie
toe. In hoofdstuk vier lees ik van alles
over rijmschema's. Uit de mogelijkhe
den kies ik voor gekruist rijm. En nu
maar peinzen
data data data data data da
daté daté daté daté daté
Ja zoiets dus, maar dan nog een keer
want dan heb ik precies een kwatrijn:
een strofe van vier regels. Bovendien
heb ik afwisselend slepend en staand
rijm (téda en té). Nu ga ik onderwerpen
per strofe verzinnen (de topoi van mijn
gedicht).
Dan heb ik een idee. Als ik nou de hele
zaak eens omdraai en net doe alsof ik
te doen heb met hem. Dan wordt het
een soort bijtend treurdicht dat lang
zaamaan zijn ware aard onthult. Ik
overdrijf dus Kareis deugden. In de ver
sleer heet zo'n stijlfiguur een hyper
bool. Een stukje over stijlfiguren kom ik
bij Bakker helaas niet tegen. Toch een
minpunt ontdekt. Het hyperbolisch
houd ik in gedachten en kom tot een
volgende regel: 'veel meelij met de
mensheid heb ik zelden' en in een
ademnoteerikook: 'om Karei vangt mij
een wrang verdriet'. Voila, voor een
eerste strofe heb ik nu een slepend en
staand rijmende regel. Ik kan nu in de
woordenlijst gaan zoeken naar rijm
woorden op zelden en verdriet, omdat
ik ook ongeveer weet wat er verder in
deze strofe komt. Enfin, het hele ont
staansproces hoef ik nu niet uit te leg
gen. Ik geef hier alleen nog het gedicht.
zoals ik dat met het Rijmwoordenboek
gemaakt heb. Ik ben er wel zeker van
dat, met Bakker bij de hand, ik Karei
nooit terugzie.
Veel meelij met de mensheid heb ik zel
den
De mensen zijn zo slecht en zo gratuit
Maar Karei moet als uitgezonderd gel
den
Om Karei vangt mij toch een wrang ver
driet
Zijn naam wekt reeds de tranen met de
tuiten
Aan koning en aan keizer dat men denkt
maar nee, zijn hangend buikje, slappe
kuiten.
zij wellen weemoed dat het welhaast
krenkt.
En in zijn buurt ziet men maar weinig
vrouwen
Die lopen voor hem wel een straatje om
Ofschoon hij graag met zus en zo zou
sjouwen
Maar zus of zo - helaas - is niet zo dom.
Zijn dikke beurs is meestal leeg, zorg
wekkend
Schrikbarend groot zijn koddig lodder-
hoofd
Die kwaliteiten zijn fataal, vérstrekkend
Slechts mijn compassie wordt hier niet
gedoofd.
Als Sint behoor ik tot de misantropen
Alleen voor Karei spring ik in de bres
Ik wist verbazend snel wat ik zou kopen:
Sigaren en een welgevulde fles.
Maar ga nu paf staan zonder puren
Mijn habijt wordt mij als Sint te dol
Het heeft me veel te lang al moeten
duren
Neem in ontvangst hier zuiver alcohol!
Wel proost dan en ontstijg aan Newton
Want 'wij'zijn verheugd en vinden fijn
'De eer te hebben u (nooit meer) te
groeten'
Stik in sigaar, val om van drank, ver
dwijn!
Krasse aanbieding voor de
feestdagen. Tijdelijk een
waardebon voor tien
Krasloten bij een Seiko
MessageWatch. Maak kans
op f 100.000 of een van de
vele andere geldprijzen.
Profiteer, en loop vandaag
nog bij ons langs.
Korte St. Janstraat 11 in
Zierikzee „Rookende
0111-415560 Mo°r"
MessageWatch
Wij spelen even voor
Sinterklaas.
OPTOMETRIST, CONTACTLENS SPECIALIST
kunststof glazen tot
- 6c2
leeftijd t/m 15 jaar
