Universiteit Zierikzee afgekapt
SM
Waterschap wil samen met
bosbeheer iepziekte te lijf
Fleurine treedt op
op Jazz by the Sea
Expositie Wit-Rus
ft Kraaiennest opent
deur voor bezoekers
Thoolse Kunstkring
is nieuw initiatief
Jubileum van juf Quant
Onderwijs door de eeuwen heen in Ach Lieve Tijd
Bruse musea
gaan door met
koken en bakken
Politiebureau
Goes verhuist
Op Schouwen-Duiveland ruim 12.000 iepen gerooid
In Domburg vanaf 19 september
KERKBERICHTEN
6
ZIERIKZEE - Zeeland heeft nooit een eigen univer
siteit gehad, maar in 1756 leek het er even op dat er
een universiteit in Zierikzee zou verrijzen. Pieter
Mogge liet de stad een groot geldbedrag na met de
bedoeling dit plan te verwezenlijken. Zo blijkt uit
de elfde aflevering van Ach Lieve Tijd, waarin te
ruggeblikt wordt op twintig eeuwen onderwijs in
Zeeland.
Zierikzeeënaar Mogge, een
vooraanstaand burger, liet
zijn stad maar liefst 420.000
gulden na in de hoop dat er
een echte universiteit in Zie
rikzee zou worden gesticht.
Vier faculteiten en zes pro
fessoren waren enkele van
de kenmerken van dit plan.
Dat deze universiteit er nooit
is gekomen is te wijten aan
de universiteit van Leiden.
Het bestuur van dit Leidse
instituut maakte bezwaar
omdat haar universiteit na
drukkelijk bedoeld was voor
inwoners van Holland én
Zeeland. Een tien jaar duren
de juridische strijd brak los
die uiteindelijk door Zierik
zee werd verloren. Van Mid
delburg had het Schouwse
stadje in al die tijd zo weinig
hulp gekregen dat het er op
leek of men daar de Zierik-
zeese plannen eveneens pro
beerde tegen te werken.
Zeeuwen die anno 1997 een
bul ambiëren, moeten nood
gedwongen hun provincie
verlaten. Nu kunnen zij vele
kanten op, maar in vroegere
tijden betekende een univer
sitaire opleiding vaak een
wei heel verre reis. Lange
tijd waren leergierige Zeeu
wen aangewezen op Keulen,
waar in 1388 een universiteit
was opgericht. Tot ongeveer
1460 studeerden hier zo'n
vierhonderd Zeeuwse jonge
mannen, van wie ruim een
kwart uit Zierikzee afkom
stig was. Na 1426 bestond
ook de mogelijkheid te gaan
studeren in het dichterbij ge
legen Leuven, waar opnieuw
de Zierikzeeënaren de groot
ste groep vormden. Later, na
1575, bleken vooral de uni
versiteit van Leiden en
Utrecht in trek.
Het overige onderwijs in
Zeeland bood door de eeu
wen heen meer mogelijkhe
den, ook al hebben zich in de
loop van de tijd heel wat ver
anderingen voorgedaan. In
de Middeleeuwen was het on
derwijs vooral een kerkelij
ke aangelegenheid. Leerlin
gen werden bijna altijd voor
kerkelijke functies opgeleid.
Na 1300 kwamen de scholen
in handen van de stadsbestu
ren. Deze scholen werden
aangeduid als grote of La
tijnse scholen, omdat er on
der meer Latijns werd onder
wezen. Op die scholen - waar
alleen jongens op zaten -
werd veelal les gegeven door
één onderwijzer. In de laag
ste klassen leerden de leer
lingen lezen, schrijven en re
kenen. De hogere klassen
leidden op in Latijns, logica
en (kerk)zang.
De Hervorming, eind zes
tiende eeuw, bracht een gro
tere aandacht voor het on
derwijs met zich mee. De
gereformeerden hechtten
veel waarde aan het kunnen
lezen van de bijbel. Boven
dien werd de school als het
middel bij uitstek gezien om
de calvinistische leer onder
de jeugd te verspreiden.
Rond 1600 kende bijna elk
dorp een eigen schoolmees
ter. Zelfs in het gehucht Ren-
gerskerke, aan de zuidkant
van Schouwen, was een on
derwijzer gevestigd. De ker
ken op Schouwen-Duiveland
zamelden lange tijd geld in
om er voor te zorgen dat kin
deren uit Rengerskerkè niet
Het onderwijs stoomde niet alleen klaar voor de universiteit. Op de ambachtsschool in Zierikzee leerden deze jongens zo'n
honderd jaar geleden metaal te bewerken. (Foto: Zeeuws Documentatiecentrum)
aangewezen waren op scho
len in Kerkwerve, Zierikzee
of Serooskerke.
Overigens hebben de onder
wijzers het in vroeger tijden
niet makkelijk gehad. Behal
ve een bijdrage van het
stads- of dorpsbestuur waren
de leerkrachten aangewezen
op schoolgeld. In Wolp-
haartsdijk kostte leren lezen
in 1770 dertig cent per
maand. Schrijven kosten
veertig cent en voor rekenen
- inclusief zingen en schrij
ven - werd tachtig cent neer
gelegd. Onvoldoende om van
te kunnen leven, dus de
schoolmeesters uit die tijd
scharrelden noodgedwongen
hun kostje op vele andere
manieren bij elkaar.
Grafdelver
Zo waren 'veel onderwijzers
tegelijkertijd voorzangeren
voorlezer in de kerk of kos
ter en klokluider. Daarnaast
konden onderwijzers zich
ook goed schikken in allerlei
administratieve baantjes,
zoals bijvoorbeeld dorpsse
cretaris. Maar ook zwaarder
werk werd niet geschuwd,
stellen de samenstellers van
Ach Lieve Tijd. Vele school
meesters maakten zich ook
nog nuttig als grafdelver.
Bezwaren waren er niet te
gen deze 'bijbaantjes', zolang
het maar niet ten koste ging
van het lesgeven. En dat was
iets dat Joos Joosen van Ler-
berghe uit Bruinisse niet he
lemaal goed begrepen had.
Tot 1594 hield hij zich - behal
ve met lesgeven - ook nog
eens bezig met metselen, tim
meren en kleermaken. De
kinderen van het vissersdorp
leerden steeds minder, tot er
uiteindelijk ingegrepen
werd. Joos mocht zich voor
taan alleen nog maar bezig
houden met onderwijzen. En
ook de bediening van het
spui aan de haven behoorde
tot zijn verantwoordelijk
heid.
De ontwikkelingen die heb
ben plaatsgevonden tussen
die oude tijd en het huidige
onderwijssysteem staan be
schreven in het geïllustreer
de tijdschrift Ach Lieve Tijd.
BRUINISSE - De Bruse mu-
sea de Oudheidkamer en het
Visserijmuseum gaan nog
even door met het bolussen
bakken en mosselen koken.
Bezoekers die dat willen
doen kunnen nog terecht op
de woensdagmiddagen 3 en
10 september.
De belangstelling voor de
mosselen en bolussen was dit
zomerseizoen zo groot, dat de
medewerkers van de musea
besloten hebben nog even
door te gaan met deze bijzon
dere activiteiten.
Mosselen bereiden wordt op
3 september gedaan. Een
week later wordt getoond
hoe de onvervalste Zeeuwse
bolussen op ambachtelijke
wijze worden gebakken. En
natuurlijk kunnen de bezoe
kers beide producten proe
ven. Ze worden geserveerd
door dames in klederdracht.
GOES - Het districtsbureau
van de politie Oosterschelde-
bekken in Goes verhuist van
de Valckeslotlaan naar de
Naereboutstraat. Dit om
overlast voor bezoekers en
gebruikers te voorkomen,
tijdens de verbouwing en uit
breiding van het bureau.
De verwachting is, dat de po
litiemensen in Goes een jaar
in het voormalige pand van
woningbouwvereniging Sa
menwerking moeten verblij
ven. Op dit moment wordt er
nog druk verhuisd. Woens
dag 3 september is het bu
reau aan de Naereboutstraat
geopend. De telefoon- en fax
nummers blijven hetzelfde.
FIETSEXCURSIE
HAAMSTEDE - De Vereni-
ging Natuurmonumenten
houdt woensdag 10 septem-.
ber een fietsexcursie met uit
leg over de natuur langs de
zuidkust van Schouwen.
Vertrokken wordt, onder lei
ding van een gids, om 13.00
uur vanaf de poort van Slot
Haamstede aan de Noord
straat in Haamstede. Kaar
ten zijn verkrijgbaar bij de
plaatselijke VVV.
Deelnemers die een verrekij
ker meenemen, kunnen nog
meer genieten van de pracht
van het Schouwse landschap.
Landschappen, flora en fau
na komen uitgebreid aan
bod.
ZIERIKZEE - De iepziekte heeft alleen al op Schou
wen-Duiveland ruim 12.000 bomen aangetast. Wa
terschap Zeeuwse Eilanden gaat de epidemie te lijf
door de zieke exemplaren in de komende maanden
te kappen. Geprobeerd wordt overeenstemming te
bereiken met - eveneens iepbeheerder - Staatsbosbe
heer. Deze organisatie koos tot dusverre voor een
tweesporenbeleid.
Monumentale iepen die on
der beheer van Staatsbosbe
heer vallen, worden ge
spaard en geïnjecteerd met
een middel tegen de ziekte.
Aangetaste bomen in de di
recte omgeving worden weg
gehaald. Zieke bomen in bos-
verband daarentegen laat
Staatsbosbeheer in principe
aan het lot over. „Voor zover
er sprake is van een discussie
draait die vooral over de bo
men in bosverband. Maar be
reid tot overleg zijn we altijd
en eigenlijk voeren we dat
ook regelmatig met andere
iepbeheerders," reageert
hoofd bureau terreinbeheer
van Staatsbosbeheer A. van
Haperen. Een gedeelte van
de ieppopulatie wordt daar
naast door de gemeente be
heerd.
Op dit moment is het water
schap druk doende een
Groenstructuurplan te ont
wikkelen. Dit plan, waarin
onder meer het totale beleid
met betrekking tot de iep
ziekte onder de loep wordt
genomen, wordt naar ver
wachting in de algemene ver
gadering van november of
december vastgesteld. Even
eens opgenomen in dit plan is
het voornemen nieuwe
boomsoorten aan te planten
op de plaatsen langs wegen
waar door het rooien gaten
ontstaan. Dit karwei staat
op het programma voor het
winterseizoen 1997 -1998.
Hoewel het waterschap er
kent dat het rooien van de ie
pen een aderlating is voor
het Zeeuwse landschap, ziet
de organisatie deze aanpak
als de enige methode om pre
ventief bezig te zijn. Iepen
die als zeer waardevol wor
den gezien - bijvoorbeeld
landschappelijk - worden
overigens wel gespaard. De
bomen die blijven staan wor
den jaarlijks ingespoten met
een biologisch middel. Tot
dusverre zijn 175 bomen op
deze kostbare manier behan
deld. Aanleiding voor het be
sluit van het waterschap de
iepziekte grondig aan te
gaan pakken, is de in de
maanden juli en augustus
uitgevoerde - jaarlijkse - in
ventarisatie in het beheers
gebied van het waterschap.
Uit de - nog niet geheel afge
ronde - tellingen blijkt dat ér
een aanzienlijke stijging van
het aantal aangetaste bomen
heeft plaatsgevonden opmet
name Walcheren en Schou
wen-Duiveland.
Verwacht wordt dat bijna
75.000 iepen gerooid moeten
worden. Het grootste deel
hiervan staat op Walcheren.
Daar zijn bijna 60.000 zieke
bomen geteld. Op Tholen zijn
tot nu toe ruim 300 zieke bo
men gesignaleerd, terwijl de
registratie op Zuid-Beveland
- 200 aangetaste bomen - ver
gelijkbaar is met de situatie
van vorig jaar.
De iepziekte wordt veroor
zaakt door de schimmel Op-
hiostoma ulmi en verspreid
door de iepenspintkever.
Doordat de schimmel de
houtvaten van de boom ver
stopt, krijgt de boom onvol
doende voedingsstoffen en
water tot zich. De aangetaste
boom verwelkt. De iepen
spintkever legt eieren in de
wegkwijnende boom. De
nieuwe generatie kevertjes
draagt de sporen van de
schimmel met zich mee en
tast op haar beurt weer ge
zonde bomen aan. De kevers
hebben een vliegbereik van
ruim drie kilometer waar
door de iepziekte epidemi
sche vormen aanneemt. Bo
vendien kan de ziekte ook
via de wortels worden ver
spreid.
De iepziekte is geen onbekend fenomeen. Jaarlijks wordt een toename van het aantal zieke
bomen geconstateerd. (Foto: Joop van Houdt
Open Huis op donderdag 11 september
OOSTERLAND - Na een moeizame voorgeschiede
nis heeft de Oosterlandse peuterspeelzaal 't Kraai
ennest een eigen ruimte bij de Oosterhof. Donder
dag 11 september tussen 19.00 en 21.00 uur kunnen
belangstellenden een kijkje komen nemen.
Het heeft het bestuur, de
leidsters en de ouders van de
peuterspeelzaal heel wat
bloed, zweet en tranen ge
kost voor het zover was. Op
een casco gebouwtje na,
grenzend aan het dorpshuis
aan de Sint Joostdijk, bouw
den betrokkenen in de afge
lopen maanden eigenhandig
een geschikte ruimte op.
Half juli werd de peuter
speelzaal in het bijzijn van
wethouder P. Berrevoets -
Ringelberg officieel geo
pend.
Voor de peuters een goede ge
legenheid om nog voor de va
kantie een blik te kunnen
werpen in hun nieuwe onder
komen.
Volledig klaar was de zaal
toen nog niet. Het aanleggen
van de buitenspeelplaats en
het schilderwerk op de toi
letten waren enkele van de
klussen die in de zomer
maanden nog zijn aange
pakt. Belangstellenden kun
nen het uiteindelijke resul
taat tijdens het Open Huis
komen bekijken.
Als grote voordeel van de
nieuwe ruimte wordt vooral
de onafhankelijkheid gezien.
Doordat de ruimte niet meer
met andere organisaties ge
deeld hoeft te worden, kun
nen bijvoorbeeld de knutsel
werkjes van de peuters aan
de muur worden geprikt.
Ook hoeven de leidsters niet
langer na afloop van de cre-
che-uren alle spullen weg te
ruimen.
Keukenblok
Het eigen keukenblok en de -
op het laatste moment - gere
aliseerde volwassenentoilet
besparen de leidsters veel
(loop)werk. Voorde kleintjes
zelf is er ook een keuken
blokje aangeschaft. De plaat
selijke bank verleende hier
voor zijn medewerking.
THOLEN - Vijftien Thoolse kunstenaars hebben
zich verenigd in de Kunstkring Tholen. De eerste ac
tiviteit van de club is een kunstroute tijdens de
Open Monumentendag.
Binnen een klein gebied zul
len in particuliere panden en
in een aantal bedrijven expo-
sitiepunten worden inge
richt. Het nadere program
ma wordt op dit moment nog
voorbereid.
Doel van de vers opgerichte
Kunstkring Tholen is een
prettig onderling contact en
de samenwerking te bevor
deren. Bovendien is de groep
van plan gezamenlijk exposi
ties en andere activiteiten op
poten te zetten.
Speciale aandacht zal uit
gaan naar de promotie van
hun activiteiten in onder
meer Schouwen-Duiveland,
Zuid-Bcveland en West-Bra
bant. Dit met de bedoeling
belangstellenden naar Tho
len te trekken.
De activiteiten naar buiten
toe zullen zich beperken tot
het gezamenlijk - in kleine
groepjes of individueel - ex
poseren van eigen werk. De
club is niet van plan de doel
stellingen te doorkruisen
van andere instellingen zoals
bijvoorbeeld Tholen Stad
Actief.
De groep bestaat uit ama
teur- en semi-professionele
kunstenaars. Een aantal van
hen heeft inmiddels al enige
bekendheid opgebouwd. Het
voorlopig bestuur wordt ge
vormd doorSarien Bout. Ad-
ri Boxhoorn, Marianne van
Leeuwen en Joop Mosmans.
DOMBURG - De Amsterdamse zangeres Fleurine is
één van de topattracties op het jazzfestival Jazz by
the Sea in Domburg. Dit festival vindt plaats van
vrijdag 19 tot en met zondag 21 september.
Fleurine geeft acte de pré-
sence met haar vierkoppige
band, waarvan ook Jesse van
Ruller - winnaar van de The-
lonious Monk Guitar Award
- deel uit maakt. De hoog
blonde Amsterdamse, ook
wel de blonde jazz-mama ge
noemd, brengt eigen teksten
op composities van onder
meer Thelonious Monk en
Thad Jones. De jonge, alom
gewaardeerde vocaliste is
één van de zes officiële
Monk-tekstschrijvers. Op
het North Sea Jazz Festival
werd zij de meest markante
op vocaal gebied genoemd.
Haar optreden staat gepland
tijdens de Grote Jazzavond
op zaterdag 20 september. En
daar blijft het niet bij. Na
Fleurine volgt een concert
van Doc Houlind and his In
ternational New Orleans
Style Jazzband. Een orkest
dat op een wijze vergelijk
baar met Louis Armstrong
en George Lewis de New Or
leans Jazz interpreteert. Als
gastzangeres treedt de Deen
se Lise Borgward op.
Het jazzfestival in Domburg
bestaat uit meerdere onder
delen. Zo vindt er een ope
ningsconcert plaats in de
open lucht, verzorgd door de
dixielandformatie Revival
Jassband. Diezelfde avond
vindt ook een kroegentocht
plaats. In café de Parel speelt
bijvoorbeeld Hot Club de
France muziek in de stijl van
de legendarische zigeuner
Django Reinhardt, een vir
tuoos op gitaar. Voor de vol
ledige avond zijn passe-par-
touts verkrijgbaar in de
voorverkoop bij de VW
Domburg-Oostkapelle: 0118 -
581342.
Zaterdagochtend treedt Mar
lijn Schok's Boogie Woogie
Trio op in de tuin van het Ma
rie Tak van Poortvliet Muse
um. Dansbare boogie woogie
traditionals en eigen werk
met latin- en jazzinvloeden
vormen hierbij de rode
draad. Zaterdagmiddag is er
een heuse streetparade en
zondagochtend is het tijd
voor de altijd druk bezochte
jazzkerkdienst. De Deense
zangeres Borgward maakt
ook hier haar opwachting en
wordt daarbij begeleid door
Doe Houlind. Topper onder
de onderdelen is het Jazz by
the Sea, waarbij te genieten
valt van optredens met uit
zicht op zee.
Mevrouw E. Quant uit Zierikzee is vandaag, maandag 1 sep
tember, veertig jaar werkzaam als kleuterjuf in Brouwersha
ven. Sinds de komst van de basisschool in 1985, waarbij elke
lagere school een eigen kleuterafdeling kreeg, is juffrouw
Bep Quant werkzaam op de school met de bijbel De Schouw
in Brouwershaven. Op de foto staat juf Quant rechtsboven
bij een van haar eerste kleuterklassen. De lerares neemt op
vrijdag 26 september afscheid van de school.
Van 6 september tot en met 25 oktober
THOLEN - De uit Wit-Rusland afkomstige kunste
naar Alexander Vachrameev exposeert van 6 sep
tember tot en met 25 oktober in Galerie 't Huis Tijd
verdrijf in Tholen.
De titel van de tentoonstel
ling is Aquarelle'Vachra
meev blijkt een fijn aquarel
list met een transparant
kleurgebruik en een surre
alistische vormentaal.
Vreemde landschappen met
eilandjes, doorschijnend wa
ter en varende objecten zijn
op de expositie te zien. Zoals
bij de meeste Russische beel
dende kunstenaars ontdekt
de kijker steeds nieuwe beel
den en signalen in de werk
stukken.
De expositie is tot en met 25
oktober op donderdag, vrij
dag en zaterdag van 10.00 tot
16.00 uur te bezichtigen.
Nederlandse
Hervormde Kerk
Beroepen te Gameren: D.
Heemskerk te Nieuwleusen
(deelgemeente Rehoboth);
te Groningen als predikant
met bepaalde opdracht (stu
dentenpredikant) (part-ti
me): mw. M. Metzlar, kandi
daat te Houwerzijl, die dit
beroep heeft aangenomen.
Gereformeerde Kerken
Benoemd als hoofdpredi
kant van de Inrichtingen van
het Ministerie van Justitie:
J. D. W. Eerbeek, geestelijk
verzorger van de Inrichtin
gen van het Ministerie van
Justitie te 's-Gravenhage-
West, die deze benoeming
heeft aangenomen.
Beroepen te Goes als geeste
lijk verzorger (psych. zieken
huis Emergis): H. van Eer
den te Rotterdam (wijk
Ommoord/Zevenkamp), die
dit beroep heeft aangeno
men.
Gereformeerde Kerken
Vrijgemaakt
Beroepen te Mariënberg: R.
M. Meijer te Hooghalen in
combinatie met Beilen.
Beroepbaarstelling: J. P.
Kruiger, Lange Haeg 153,
3853 EG Ermelo, telefoon
0341-551673.
Christelijke
Gereformeerde Kerken
Tweetal te Hilversum-Oost:
C. van Atten te Aalsmeer en
D. Quant te 's-Gravenhage-
Rijswijk.
Gereformeerde Gemeenten
Beroepen te Spijkenisse in
combinatie met Hoogvliet: J.
S". van der Net te Apeldoorn;
te Gouda: J. J. van Eckeveld
te Zeist,
Evangelisch Lutherse Kerk
Beroepen te Ede: mw. B.
H. Nieminen, predikant
met een bijzondere opdracht
voor het Wijkpastoraat Oude
Binnenstad Rotterdam, die
dit beroep heeft aangeno
men.
Gereformeerde Gemeente
NIEUWERKERK - Woens
dag 3 september, 15.00 uur
huwelijksbevestiging, ds. G.
J. N. Moens.
I
